Thứ hạt đời người chỉ được chứng kiến vài lần quý giá cỡ nào mà Trung Quốc săn lùng gắt gao, nguy cơ tận diệt?

Thiên nhiên - Tự nhiên 16/04/2023 10:29 Theo dõi TH&SP trên

Có một thứ hạt quý hiếm đến nỗi đời người may mắn lắm thì được chứng kiến khoảng 10 lần. Bởi vậy, người dân ví loại hạt này như "lộc trời" vì độ đặc biệt của nó. Do quy trình sinh trưởng chỉ có những cây trưởng thành mới cho hạt và mỗi mùa cách nhau 4 năm nên mỗi mùa lấy hạt người dân vùng núi lại đổ xô vào rừng tìm. Loại hạt này cũng tạo cơn sốt tại Trung Quốc và bị săn lùng ráo riết.

Quảng Nam: Tăng cường kiểm tra, quản lý khai thác quả ươi và các loài lâm sản ngoài gỗ Kỳ lạ loài cây 60 tuổi mới ra quả, 4 năm cho quả một lần, 700.000 đồng/kg hạt có tiền cũng khó mua Loại hạt xưa rụng đầy rừng ít người ngó, nay là đặc sản bổ như yến sào, không thử một lần phí cả đời Loại hạt được mệnh danh "vua của các loại hạt” ăn vào buổi sáng giúp giảm cân, giảm mỡ

Hạt ươi là thảo dược quý được săn lùng.

Thứ hạt quý bốn năm mới có một lần cả thế giới sử dụng

Thứ hạt quý hiếm được ví như yến sào trong rừng chính là hạt ươi. Theo cuốn "Sổ tay cây thuốc và vị thuốc Đông Y", cây ươi mọc ở Việt Nam được đánh giá là loại tốt nhất. Người Trung Quốc gọi ươi của Việt Nam là "An nam tử" (An Nam là tên gọi của Việt Nam trước đây).

Cây ươi trưởng thành phải qua tiến trình 4 năm mới đơm hoa kết trái 1 lần. Vì vậy, người dân gọi hạt ươi là "lộc trời". Hạt ươi rất quý nên được săn lùng gắt gao. Có người cả đời chưa chứng kiến tới chục lần ươi có trái.

Quần thể cây ươi tại xã Phước Xuân, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam.

Hạt ươi gồm 2 loại: loại tốt nhất là hạt ươi bay, khi chín tự rụng xuống; loại thường là hạt được người dân hái trực tiếp trên cây rồi phơi sấy khô.

Theo Trung tâm thông tin công nghệ sinh học - Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ (NCBI), cây ươi (đười ươi, lười ươi) mọc chủ yếu ở các vùng nhiệt đới bao gồm Việt Nam, Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Quảng Đông và đảo Hải Nam (Trung Quốc).

Tại Việt Nam, có thể tìm thấy cây ươi ở A Lưới, Phú Lộc, Nam Đông, vườn Quốc gia Bạch Mã… (Thừa Thiên Huế); Trà My, Tây Giang, Nam Giang, Nông Sơn, Phước Sơn… (Quảng Nam); Trà Bồng (Quảng Ngãi); Tây Sơn, Vĩnh Thạnh (Bình Định); Sa Thầy, Đắc Tô, Kon Plong… (Kon Tum)...

Cây ươi là dạng cây to, cành có góc, lúc non có lông màu hung, về sau nhẵn. Lá mọc tập trung ở đỉnh cành, lá to dày, cuống lá to, mập, nhăn. Lá non có màu nâu tím, lá già rụng vào mùa khô. Hoa nhỏ, quả nặng, mặt ngoài màu đỏ, mặt trong màu bạc, hạt to bằng ngón tay, hình bầu dục hay thuôn, dính ở gốc quả.

Cây ươi thuộc dạng thân gỗ lớn cho quả có giá trị dược liệu cao.

Hạt ươi được dùng để làm thuốc. Theo "Trung Dược Học" và "Đông Dược Học Thiết yếu", hạt ươi có vị ngọt đậm, không độc, tính mát, có thể được sử dụng để trị ho khan, sưng đau cổ họng, khan tiếng, mất tiếng, chảy máu cam.

Theo Holistic Chef Academy – website giới thiệu về các nguyên liệu có nguồn gốc thực vật tốt cho sức khỏe, hạt ươi là một nguyên liệu độc đáo ở Đông Nam Á và được xem là dược liệu quý trong y học cổ truyền Trung Quốc, cũng như y học Ayurvedic Ấn Độ.

Tại Thái Lan, hạt ươi được thêm vào thạch trà đen và được sử dụng trong một số món tráng miệng truyền thống của nước này.

Hạt ươi loại tốt nhất là hạt ươi bay, khi chín tự rụng xuống.

Hạt ươi là dược liệu trị bệnh

Theo Y học cổ truyền Trung Quốc, hạt ươi không có mùi, nhai kỹ có độ nhớt cao, tính mát hoặc lạnh, vị hơi ngọt hoặc đắng, được dùng để làm dịu cổ họng, chữa viêm họng, giúp ruột thư giãn, chống lại độc tính, trị cứng khớp. Hạt ươi thường được đun sôi hoặc ngâm trong nước nóng, dùng làm nước giải khát điều trị viêm học hoặc đầy bụng.

Theo Holistic Chef Academy, tại một số nơi ở Trung Quốc, người ta còn dùng hạt ươi trong trà, kết hợp với các thành phần khác như đường phèn, chà là đỏ, táo, cam thảo, hoa cúc, trà hoa nhài. Ưu điểm của loại trà này là giảm nóng trong và bồi bổ cơ thể.

Y học Ayurveda thì đánh giá rất cao tác dụng của hạt ươi trong việc giải nhiệt cơ thể, có thể sử dụng trong các trường hợp sốt, ho, cảm cúm, có đờm, xoang, hen suyễn, đau họng, viêm amidan, nhiễm trùng cổ họng, mất ngủ, rối loạn giấc ngủ do nóng trong.

Cả y học cổ truyền và hiện đại đều đánh giá cao giá trị của hạt ươi.

Trong y học hiện đại, hạt ươi còn có tác dụng làm sạch cơ thể và giải độc, chống viêm, chống oxy hóa, giúp giảm chứng ợ nóng và táo bón.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy hạt ươi có tác dụng bảo vệ hệ thần kinh và chống ung thư. Tuy nhiên, theo NCBI, tác dụng chống ung thư, cũng như tính kháng khuẩn của hạt ươi vẫn chưa rõ ràng.

Những cuộc săn lùng hạt ươi nguy cơ tận diệt rừng ươi

Trong giai đoạn năm 2014-2015, Việt Nam nhiều lần ghi nhận thương lái Trung Quốc kéo sang săn lùng hạt ươi với số lượng lớn, tạo "cơn sốt" tìm kiếm, thu gom hạt ươi đem xuất sang Trung Quốc.

Nhiều người dân Việt cũng tìm mua loại hạt này về uống giải nhiệt, bất chấp giá cả khá đắt đỏ. Thời điểm năm 2020, giá hạt ươi thường là 200.000 đồng/kg, nhưng cũng có thời điểm lên tới 450.000 đồng/kg.

Một số thương nhân thu mua hạt ươi cho biết, có thời điểm hạt ươi khan hiếm, giá tên lới 500.000 đồng/kg nhưng vẫn không đủ hàng để bán, lúc nào có cũng hết ngay.

Mùa hè, trong khoảng thời gian từ đầu tháng 6 đến cuối tháng 7, nhiều khoảng rừng đổi sang màu đỏ báo hiệu mùa ươi chín. Theo ghi nhận của Dân Việt, thời điểm này, hàng nghìn người dân lại nườm nượp đổ về những cánh rừng thuộc các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi… để săn ươi kiếm lời. Chỉ cần ra đến cửa rừng là đã có người đón mua.

Ươi được thương lái mua, sau đó bán lại cho các đầu nậu khác. Các chợ ươi tự phát cũng hình thành.

Hạt ươi có giá trị kinh tế cao nên thường xuyên bị khai thác tận diệt, nhiều địa phương đã cảnh báo tình trạng chặt cây để tận thu hạt.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo, mặc dù hạt ươi đúng là có nhiều tác dụng cho sức khỏe nhưng vẫn cần tìm hiểu kỹ trước khi sử dụng. Theo Holistic Chef Academy, nên tránh đun quá 3 hạt mỗi lần uống.

Tiêu thụ nhiều hạt ươi quá mức có thể dẫn tới tình trạng đờm trắng, buồn nôn, sưng lưỡi. Những người thường xuyên gặp vấn đề về tiêu hóa, đau bụng, tiêu chảy cũng không nên dùng.

Ngoài ra, người dân chỉ nên thu lượm "hạt ươi bay" bởi hạt ươi khi đủ độ chín tự rụng mới là tốt nhất. Không nên chặt nhánh, cành ươi để lấy hạt hoặc trèo lên cây cao để rung lắc cho ươi rụng, gây nguy hiểm cho bản thân. Nhiều địa phương còn sảy ra tình trạng chặt hạ cây ươi để tận thu hạt dẫn đến tận diệt rừng ươi.

Thời điểm này người dân vùng núi lại chuẩn bị bước vào mùa thu hoạch "lộc trời" hạt ươi. Thứ hạt được ví như yến sào trong rừng với những công dụng quý đối với sức khỏe. Tuy nhiên, cũng không nên lạm dụng khi dùng hạt ươi hoặc chạy theo lợi nhuận mà khai thác hạt ươi kiểu tận diệt. Bởi hạt ươi không phải năm nào cũng có nên cần bảo vệ những cây ươi không bị tàn phá./.

Kim Ngân

Tags:

Cùng chuyên mục

Loại quả bé tí ngày xưa mọc dại, nay giá 1 triệu/kg vẫn được săn lùng

Từ hạt gạo ngon nhất thế giới đến giấc mơ nông nghiệp Việt

Mít Việt Nam – Trái cây triệu đô vươn ra thị trường thế giới

Hành trình rau má bản địa: Từ cây cứu đói đến OCOP bạc tỷ

Sắp diễn ra Ngày hội sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phía bắc

Cam Cao Phong khởi động vụ mới: Hứa hẹn mùa vàng “quả ngọt” bội thu

Cà phê vào vụ, giá cao kỷ lục, nhà vườn Sơn La phấn khởi

Từ vườn hữu cơ đến siêu thị Mỹ: Hành trình xanh của vú sữa Việt

Loại củ đắt nhất thế giới giá 6 triệu đồng/kg, Việt Nam đã có người trồng thành công

Đặc sản lạ gây sốt sàn thương mại, người dân thu bạc triệu mỗi tháng

Nơi lưu giữ “quốc bảo” giữa đại ngàn: Thiên tai không làm nản lòng người

Nơi lưu giữ “quốc bảo” giữa đại ngàn: “Rừng nuôi sâm, sâm giữ rừng”

Tin khác

Làm giàu từ những cánh rừng, viết tiếp câu chuyện kinh tế xanh

Không chỉ phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, những cánh rừng sản xuất tại các xã vùng cao phía Bắc tỉnh Thái Nguyên đã thực sự trở thành “nguồn sinh kế xanh”, giúp hàng nghìn hộ dân thoát nghèo bền vững và vươn lên làm giàu.

Triển lãm OCOP Gia Lai 2025: Không gian hội tụ sản phẩm đặc trưng và bản sắc vùng miền

Triển lãm giới thiệu sản phẩm OCOP đặc trưng tiêu biểu tỉnh Gia Lai khai mạc ngày 30/9 tại Quảng trường Đại đoàn kết, phường Pleiku, thu hút đông đảo người dân và du khách. Sự kiện nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đồng thời cũng diễn ra tại thành phố Quy Nhơn (cũ) từ ngày 1/10, và cùng khép lại vào ngày 4/10.

Chống hàng giả để bảo vệ thương hiệu sản phẩm thiên nhiên vì sức khỏe cộng đồng

Trong bối cảnh vấn nạn hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi và phức tạp, công tác phòng chống buôn lậu, hàng giả không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà còn cần sự đồng hành tích cực từ doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Hạt cà phê Gia Lai đổi đời nhờ phân hữu cơ: Giá tăng, đất khỏe, khách mê

Trong bối cảnh thị trường ngày càng khắt khe về chất lượng và truy xuất nguồn gốc, việc ứng dụng vật tư xanh trong sản xuất nông nghiệp đang trở thành hướng đi tất yếu tại tỉnh Gia Lai. Giải pháp này không chỉ giúp nâng cao giá trị nông sản mà còn góp phần bảo vệ môi trường, xây dựng nền nông nghiệp bền vững.

Dược liệu quý vùng dân tộc thiểu số: Tiềm năng và cơ hội kinh tế

Vùng núi cao nơi đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống sở hữu nguồn dược liệu quý hiếm, từ sâm Ngọc Linh đến hà thủ ô, ba kích. Nếu được đầu tư bài bản, đây không chỉ là tài nguyên y học mà còn mở ra cơ hội kinh tế, giúp người dân thoát nghèo và làm giàu bền vững.

Triển lãm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội: Quảng bá, kết nối và vươn xa

Từ ngày 26-29/9, Triển lãm các sản phẩm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề sẽ diễn ra tại Mê Linh, Hà Nội, với sự tham gia của hàng trăm sản phẩm truyền thống đặc sắc, hứa hẹn trở thành điểm nhấn văn hóa – thương mại trong dịp này.

Bánh dừa Việt Nam gây ấn tượng tại triển lãm Halal quốc tế

Tại Triển lãm Halal quốc tế Malaysia (Mihas 2025), gian hàng bánh dừa nướng của một doanh nghiệp Việt Nam đã trở thành điểm nhấn thu hút, không chỉ bởi hương vị độc đáo mà còn mở ra câu chuyện về hành trình chinh phục thị trường Hồi giáo đầy tiềm năng. Với chứng nhận Halal, món quà quê dân dã đang tự tin bước ra toàn cầu, khẳng định giá trị nông sản Việt.

Xây dựng chuỗi giá trị nông sản sạch từ Gia Lai

Với định hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, xây dựng vùng chuyên canh rau quả sạch gắn với chuỗi tiêu thụ bền vững, Công ty TNHH MTV Hương Đất An Phú (huyện Đak Đoa, Gia Lai) đang từng bước khẳng định vị thế như một điểm sáng trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp của địa phương.

Lợi thế phát triển cây mắc ca tại Gia Lai

Từ chỗ chỉ được trồng làm cây chắn gió, mắc ca nay đã khẳng định được tiềm năng, trở thành cây trồng chủ lực gắn kết nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tại nhiều địa phương phía tây tỉnh Gia Lai. Với chất lượng hạt tốt, giá trị kinh tế cao và đầu ra ngày càng ổn định, loại cây này đang giúp nhiều hộ dân tăng thu nhập, đồng thời mở ra triển vọng hình thành vùng trồng tập trung, hiệu quả, hướng tới mục tiêu phát triển hơn 6.600 ha mắc ca vào năm 2050 tại Gia Lai.

Đặc sản nên thử dịp lễ 2/9: Hương vị mùa thu từ Bắc vào Nam

Kỳ nghỉ lễ Quốc khánh 2/9 không chỉ là dịp để sum họp, nghỉ ngơi, mà còn là cơ hội để mỗi người tìm về với những hương vị đặc sản gắn liền với mùa thu trên khắp ba miền đất nước. Tháng 9, khi tiết trời dần chuyển mình, cũng là lúc những sản vật đặc trưng của từng vùng xuất hiện, níu chân du khách và gợi bao ký ức quê hương. Từ miền Bắc với cốm mới, na Chi Lăng; miền Trung với mì Quảng, hải sản tươi rói; đến miền Nam với cá linh mùa nước nổi… tất cả cùng tạo nên một bức tranh ẩm thực đậm đà, giàu bản sắc.

Hạt tiêu, hạt điều Việt Nam khẳng định vị thế “tỷ đô” trên bản đồ nông sản thế giới

Cùng với sự khởi sắc của nhiều nông sản chủ lực, kim ngạch xuất khẩu hạt tiêu, hạt điều của Việt Nam đang chứng kiến bước tăng trưởng ấn tượng.

Cheo cheo Việt Nam và những loài cực kỳ nguy cấp: Tín hiệu cảnh báo từ Sách Đỏ 2023

Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, bổ sung hàng loạt loài động vật rừng vào nhóm IB – nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Trong đó, cheo cheo Việt Nam, sẻ đồng ngực vàng, già đẫy lớn, mang roosevelt, chân bơi… đều được Sách Đỏ Việt Nam (2023) xếp hạng cực kỳ nguy cấp (CR). Đây không chỉ là động thái pháp lý mà còn là tín hiệu cảnh báo nghiêm trọng về tình trạng suy giảm đa dạng sinh học.

Gà lôi trắng từ IB sang IIB: Những điều người nuôi cần biết

Gà lôi trắng vừa được chuyển từ nhóm IB sang IIB, mở ra cơ hội nuôi và kinh doanh hợp pháp nhưng vẫn chịu ràng buộc pháp lý. Người dân cần nắm rõ quy định, chứng minh nguồn gốc để tránh rủi ro và góp phần bảo tồn loài quý hiếm này.

Vì sao gà lôi trắng được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam?

Gà lôi trắng, loài chim mang vẻ đẹp đặc trưng của núi rừng Việt Nam, đang đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng. Việc được đưa vào Sách Đỏ và các quy định bảo vệ nghiêm ngặt là minh chứng cho tình trạng nguy cấp của loài, đòi hỏi những nỗ lực bảo tồn cấp bách để gìn giữ một nguồn gen quý giá.

Cơ hội vàng cho sản phẩm thiên nhiên Việt Nam chinh phục thị trường châu Phi

Từ những chuyến công du cấp cao của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, cánh cửa thị trường châu Phi tiềm năng với 1,5 tỷ dân và tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh đã mở ra. Đây là cơ hội vàng để các sản phẩm thiên nhiên Việt Nam khẳng định vị thế, thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tỉnh Quảng Trị: Phát hiện dược liệu quý hiếm nguy cấp dưới tán rừng đặc dụng

Thất diệp nhất chi hoa (tên thường gọi Bảy lá một hoa) là loài dược liệu quý được ghi nhận dưới tán rừng ẩm thường xanh tỉnh Quảng Trị.

Sản phẩm thiên nhiên lên ngôi giữa làn sóng tiêu dùng xanh tại Việt Nam

Tiêu dùng xanh không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành xu thế tiêu dùng chủ đạo tại Việt Nam trong những năm gần đây. Trong dòng chảy ấy, sản phẩm thiên nhiên – bao gồm thực phẩm hữu cơ, dược liệu bản địa, mỹ phẩm chiết xuất tự nhiên và vật dụng thân thiện môi trường – đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, được người tiêu dùng tin tưởng và sẵn sàng chi trả cao hơn.

Tỉnh Quảng Trị: Nỗ lực thúc đẩy giải ngân nguồn thu từ tín chỉ carbon rừng

Quảng Trị là một trong những địa phương được hưởng lợi từ Thỏa thuận giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) - Chương trình chi trả tín chỉ carbon rừng mang tính toàn cầu.

Gần 26.500 gốc sâm Ngọc Linh hư hại, thiệt hại 12 tỉ đồng

Mưa bão trái mùa cuối tháng 7 gây thiệt hại nghiêm trọng cho vùng sâm Ngọc Linh tại Măng Ri, khiến gần 26.500 gốc sâm bị hư hại, tổng thiệt hại ước tính 12 tỉ đồng, ảnh hưởng nặng nề đến sinh kế của cộng đồng trồng sâm Xơ Đăng.

Thầm lặng chinh phục thế giới: Sức sống mới từ những cành hoa, chiếc lá Việt

Không thuộc nhóm sản phẩm xuất khẩu chủ lực, nhưng những cành hoa và chiếc lá mộc mạc từ Việt Nam đang âm thầm tạo nên kỳ tích trên thị trường quốc tế. Theo số liệu hải quan, chỉ trong 5 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đã mang về hàng chục triệu USD với mức tăng trưởng ấn tượng, mở ra một hướng đi đầy tiềm năng cho các sản phẩm thương hiệu Việt.

Gia Lai: Hơn 150 hộ dân tham gia dự án trồng Đàn hương tại vùng biên Ia Dom

Hơn 150 hộ dân xã Ia Dom (huyện Đức Cơ, Gia Lai) vừa tham gia hội thảo khởi động dự án trồng cây Đàn hương – l ài cây được kỳ vọng sẽ tạo đột phá kinh tế bền vững cho vùng biên giới.;.l.l.

Bão số 3 gây thiệt hại nghiêm trọng tại Bắc Trung Bộ: Hơn 107.000 ha lúa ngập úng

Tính đến 17 giờ ngày 22/7, bão số 3 khi đổ bộ vào đất liền đã gây ra nhiều thiệt hại đáng kể tại các tỉnh từ Hải Phòng đến Nghệ An.

Nông sản Việt: Giải cứu hay đổi mới để lớn mạnh?

Ngành trái cây chủ lực như chuối, dứa, dừa, chanh dây đang đối mặt sức ép cạnh tranh ngày càng lớn. Thay vì trông chờ giải cứu, Việt Nam cần thay đổi mạnh mẽ mô hình sản xuất, chuẩn hóa chất lượng, hướng đến xuất khẩu bền vững và giá trị cao.

Sữa tươi thanh trùng TH true MILK – Bí quyết chăm sóc gia đình của mẹ hiện đại

Làm mẹ trong thời đại mới là hành trình không ngừng học hỏi – từ việc chăm sóc con, tạo lập thói quen ăn uống đến việc lựa chọn từng sản phẩm mỗi ngày. Hiểu rõ nhu cầu ngày càng cao của các bà mẹ, TH true MILK vừa chính thức giới thiệu dòng sữa tươi thanh trùng với hai phiên bản nguyên chất và ít đường, dung tích 950ml, hạn sử dụng lên tới 39 ngày (kể từ ngày sản xuất).

Sản phẩm thiên nhiên Việt Nam trước ngưỡng cửa thị trường BRICS+

Chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Brazil, nơi diễn ra Hội nghị Cấp cao BRICS mở rộng, không chỉ mang thông điệp chính trị và ngoại giao, mà còn mở ra hướng đi chiến lược cho xuất khẩu sản phẩm thiên nhiên Việt Nam, đặc biệt là nông sản, thực phẩm và dược liệu. Trong bối cảnh thế giới dịch chuyển sang tiêu dùng xanh và bền vững, BRICS+ nổi lên như một khối thị trường giàu tiềm năng, mang tính bổ trợ mạnh mẽ với thế mạnh sẵn có của Việt Nam.

Khai mở “mỏ vàng xanh” dược liệu Tây Bắc bằng tư duy chuỗi giá trị và thương hiệu

Vùng núi phía Bắc, đặc biệt là các tỉnh Tây Bắc, được đánh giá có tiềm năng lớn để phát triển ngành dược liệu trở thành kinh tế mũi nhọn nhờ lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng và sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, để “mỏ vàng xanh” thực sự tạo ra giá trị gia tăng bền vững, đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ về tư duy chuỗi giá trị và chiến lược xây dựng thương hiệu vùng cho các sản phẩm đặc hữu.