Xà lách còn được gọi là rau diếp, từ lâu được xem là loại rau xanh thường được dùng trong bữa ăn hàng ngày ở nhiều quốc gia. Xà lách là một loại thực phẩm có nhiều chất dinh dưỡng, vừa có tác dụng là cung cấp một số chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, vừa có tác dụng làm đẹp và cải thiện, hỗ trợ sức khoẻ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ về nguồn gốc, đặc điểm cũng như tác dụng của rau xà lách.
Nguồn gốc rau xà lách
Xà lách được biết đến là cải bèo, cải tai bèo, là một loại rau thân thảo có nguồn gốc từ châu Âu. Hiện nay, xà lách đã được lai tạo thành nhiều giống khác nhau và được trồng ở khắp mọi nơi trên thế giới. Xà lách ưa khí hậu mát lạnh, tại Việt Nam, những vùng có khí hậu mát mẻ như Đà Lạt,... trồng được nhiều loại xà lách có vị ngọt, lá giòn rất ngon.
 |
| Xà lách có nguồn gốc từ châu Âu |
Thân của rau xà lách mang dạng hình tròn hoặc thẳng, với chiều cao của thân có độ chênh lệch dài ngắn tùy thuộc vào từng loại. Cây có bộ rễ ăn nông và hệ thống rễ của chúng phát triển mạnh mẽ để hấp thụ chất dinh dưỡng.
Lá xà lách thường có nhiều lớp, với đặc điểm cuộn tròn hoặc thẳng. Màu sắc của lá cũng thay đổi theo từng giống khác nhau. Hoa xà lách xuất hiện dưới dạng chùm bầu và thường tự thụ phấn với tỷ lệ hữu thụ cao.
Theo nghiên cứu của khoa học hiện đại, trong 100 gam xà lách có khoảng 2,2 gam carbohydrate, 1,2 gam chất xơ, 90 gam nước, 166 microgram vitamin A, 73 microgram folate. Ngoài ra trong xà lách có giàu chất sắt, canxi, kẽm, kali, vitamin C, carotene.
Phân loại rau xà lách
Có rất nhiều loại xà lách hiện được trồng, tuy nhiên về cơ bản có loại rau xà lách sau đây:
Xà lách Carol
Lá của xà lách Carol có dạng xoăn tròn, màu xanh rất tươi mát. Có vị ngon ngọt nên được rất nhiều người ưa chuộng. Ngoài ăn ngon, xà lách Carol còn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, rất tốt cho gan. Ăn xà lách Carol thường xuyên có thể giảm các nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư.
 |
| Xà lách Carol |
Xà lách Frisse - Xà lách lá xoăn
Đúng như tên gọi của nó, xà lách này có lá quăn, đường gân lá giòn, nhỏ và dài. Khi ăn thì thấy giòn nhưng vì có vị đắng nên hơi khó ăn.
 |
| Xà lách Frisse - Xà lách lá xoăn |
Xà lách Romaine
Xà lách này giòn, ngọt, ít hăng, có lá màu xanh đậm và dài. Xà lách Romaine chứa nhiều vitamin A, C, B1 và B2, và axit folix. Vì có hương vị đậm đà nên xà lách Romaine hay được sử dụng để làm các loại salad kiểu Tây kết hợp với cá ngừ, phô mai, gừng, cà chua.
 |
| Xà lách Romaine |
Xà lách Oak Leaf
Xà lách Oak Leaf thường có hai màu (xanh tươi – đỏ tím) trông rất bắt mắt. Chúng có lá dài, mềm và gấp khúc giống như lá sồi nên còn được gọi là xà lách lá sồi. Xà lách Oak Leaf có vị ngọt, thơm, rất dễ ăn nên được rất nhiều người yêu thích.
 |
| Xà lách Oak Leaf |
Xà lách lô lô
Như tên gọi của nó, loại này có lá sắp xếp rời rạc, có tầng lá rộng và xoăn. Màu xanh của lá trông rất tươi mát, có vị ngon ngọt, lá không quá giòn và cũng không quá mềm. Thích hợp với các món trộn, đặc biệt dùng để cuốn thịt nướng thì sẽ rất là ngon.
 |
| Xà lách lô lô |
Xà lách Mỹ
Xà lách này có lá cuộn tròn lại như bắp cải, lá lớp bên ngoài có màu xanh còn lớp bên trong thì trắng hơn. Có kết cấu lá giòn, không có vị hăng và có nhiều nước. Đây được coi là một trong những loại xà lách dễ ăn nhất, thích hợp ăn kèm với rất nhiều món.
 |
| Xà lách Mỹ |
Xà lách búp mỡ
Đây là loại xà lách có lá lớn và được sắp xếp hơi rời rạc, dễ dàng tách ra từ thân của nó. Xà lách mỡ có kết cấu lá mềm hơn, có vị ngon ngọt. Vì ăn sống nên bạn cần phải rửa thật sạch và ngâm xà lách với nước muối trước khi ăn để loại bỏ hết bụi bẩn, vi khuẩn còn bám trên rau.
 |
| Xà lách búp mỡ |
Cách chọn rau xà lách ngon
Khi chọn xà lách, xà lách ngon có những đặc điểm sau:
- Có màu xanh không quá đậm, viền lá không bị úa hay dập. Khi bạn tách từng lá để coi thì thân cây không bị dập hay úng nước.
- Thân cây là màu trắng đục hơi xanh, không có màu nâu hay chuyển màu vàng
- Từng lá xà lách đều, không bị cong do sâu hay bị đục lỗ nhỏ.
Tác dụng của rau xà lách
Xà lách giúp chống viêm: Một số protein trong xà lách như lipoxygenase giúp kiểm soát chứng viêm. Loại rau này đã được sử dụng trong y học cổ truyền để giảm viêm và chứng đau xương.
Các vitamin A, E và K cũng có thể giúp giảm viêm. Bạn hãy thường xuyên thêm rau vào chế độ ăn uống của mình. Xà lách càng sẫm màu càng có nhiều chất chống oxy hóa và có khả năng chống viêm tốt.
 |
| Xà lách trong y học cổ truyền để giảm viêm và chứng đau xương |
Hỗ trợ giảm cân: Một lý do chính khiến xà lách trở thành thực phẩm giảm cân lý tưởng là lượng calorie trong một phần rau chỉ chứa 5 calorie. Hơn nữa, loại rau này mang lại vi chất dinh dưỡng mà khó có thể đạt được trong chế độ ăn ít calorie.
Tăng cường sức khoẻ não bộ: Những tổn hại não có thể dẫn đến chết tế bào thần kinh, kéo theo các bệnh nghiêm trọng như Alzheimer’s. Các chất chiết xuất từ xà lách giúp bảo vệ tế bào thần kinh.
Xà lách cũng rất giàu nitrat. Hợp chất này được chuyển đổi thành oxit nitric trong cơ thể giúp thúc đẩy chức năng nội mô. Việc giảm chức năng nội mô góp phần làm suy giảm nhận thức và các rối loạn thần kinh khác liên quan đến lão hóa. Ăn rau diếp có thể làm chậm quá trình này.
Tăng cường sức khoẻ tim mạch: Xà lách Romaine là một nguồn cung cấp folate dồi dào. Đây là một loại vitamin B giúp chuyển đổi homocysteine thành methionine.
Loại rau này còn là một nguồn giàu vitamin C, làm giảm độ cứng động mạch và hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch. Nó có thể tăng cường động mạch và thậm chí ngăn ngừa các cơn đau tim. Xà lách cũng chứa kali làm giảm huyết áp và ngăn ngừa bệnh tim. Do đó, ăn thường xuyên có thể giúp ngừa bệnh tim mạch.
Giúp chống lại bệnh ung thư: Ăn xà lách có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư dạ dày.Đây là một loại rau không chứa tinh bột. Vì, rau không chứa tinh bột có thể bảo vệ chống lại một số loại ung thư, bao gồm cả ung thư miệng, cổ họng, thực quản và dạ dày.
Giảm nguy cơ tiểu đường: Rau diếp có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Ngoài ra, một cup rau chỉ chứa khoảng 5 calorie và 2g carb, lý tưởng cho chế độ ăn kiêng thân thiện với bệnh tiểu đường. Xà lách Romaine được ưa chuộng hơn bất kỳ loại nào khác vì nó chứa các vi chất dinh dưỡng cần thiết.
 |
| Các chất chiết xuất từ xà lách giúp bảo vệ tế bào thần kinh |
Thúc đẩy sức khoẻ thi giác: Xà lách, nhất là rau xanh đậm, chứa zeaxanthin – một chất chống oxy hóa giúp tăng cường sức khỏe thị lực, ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng do tuổi tác. Rau diếp Romaine cũng tương tự rau bina (một loại rau khác tốt cho mắt), chứa các chất tăng cường sức khỏe của mắt và ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể và các bệnh về mắt khác.
Thúc đẩy sức khoẻ tiêu hoá: Chất xơ trong rau thúc đẩy quá trình tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và đầy hơi. Nó cũng có thể làm giảm đau dạ dày. Xà lách giúp dạ dày xử lý các loại thức ăn khác nhau.
Giúp điều trị chứng mất ngủ: Lactucarium, một chất trong xà lách, giúp an thần hệ thần kinh và thúc đẩy giấc ngủ. Xà lách cũng chứa một chất khác gọi là lactucin, giúp ngủ ngon và thư giãn. Loại rau này đã được sử dụng ngay cả trong thời trung cổ để làm giảm chứng mất ngủ.
Tăng cường sức khoẻ xương: Vitamin K, A và C rất quan trọng trong việc sản xuất collagen (bước đầu tiên trong quá trình hình thành xương). Xà lách dồi dào cả ba chất. Vitamin K giúp xây dựng sụn và các mô liên kết. Vitamin A giúp phát triển các tế bào xương mới.
Thiếu hụt vitamin A có thể dẫn đến loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương. Vitamin C chống lại sự suy giảm xương, một trong những yếu tố gây lão hóa. Thiếu vitamin K cũng có thể dẫn đến loãng xương.
Tăng cường miễn dịch: Lượng vitamin A và C có thể khiến rau diếp trở thành một lựa chọn tốt để tăng cường miễn dịch.
 |
Tốt cho thai kỳ: Xà lách chứa folate, chất dinh dưỡng này có thể làm giảm bớt nguy cơ khuyết tật. Xà lách cũng giàu vitamin K chống thiếu máu. Chất xơ trong rau cũng giúp chống táo bón, một vấn đề mà phụ nữ mang thai thường gặp.
Cải thiện sức mạnh cơ bắp và trao đổi chất: Kali trong xà lách có thể tăng cường sức mạnh cơ bắp. Loại rau này còn chứa nitrat, được biết có tác dụng tăng năng suất tập thể dục.
Giúp làm đẹp da và tóc: Vitamin A trong rau có thể thúc đẩy sự thay đổi tế bào da. Vitamin C có thể bảo vệ da khỏi bức xạ tia cực tím và làm chậm các dấu hiệu lão hóa. Chất xơ trong rau có thể giải độc cơ thể và tăng cường sức khỏe làn da.
Rửa mặt bằng nước ép hoặc chiết xuất xà lách vào buổi sáng có thể cải thiện làn da của bạn. Gội đầu bằng nước ép rau cũng có thể làm đẹp tóc.
Cung cấp nước : Xà lách có 95% là nước. Ăn rau sẽ giúp cơ thể bạn thêm nước.
Lưu ý khi ăn rau xà lách
Rau xà lách có rất ít tác dụng phụ, ngoại trừ thừa vitamin K tăng nguy cơ tương tác với thuốc loãng máu thì phì đại tuyến tiền liệt cũng có thể là một nguy cơ. Nhìn chung, rau an toàn cho hầu hết mọi người ăn, đây không phải là một loại rau gây dị ứng phổ biến. Rau chứa ít calorie nên không có vấn đề gì lớn khi ăn quá nhiều.
Trên đây là những thông tin cơ bản của rau xà lách mà Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm cung cấp cho bạn đọc. Qua đó phần nào có thể giúp các bà nội trợ sẽ cân nhắc để chọn lựa chọn thực phẩm này vào các bữa ăn hàng ngày của gia đình.
