 |
| Cá diếc có tên khoa học là Carassius |
Cá diếc có tên khoa học là Carassius hay còn được mọi người gọi là cá giếc. Loài cá này thuộc chi trong họ cá chép (Cyprinidae) và cá vàng. Chúng được phân bố khắp nơi trên thế giới trong đó có Việt Nam. cá diếc chủ yếu sống trong môi trường sông, ao hồ.
Cá diếc có hình dạng khá giống cá chép, những con thường tìm thấy có kích thước khoảng bằng lòng bàn tay. Chúng có phần đầu nhỏ, mắt hơi lồi, có vảy, kỳ, đuôi phân làm 2 hình chữ "V", màu xám nâu óng ánh hoặc hơi ngả vàng. Khi ăn thịt cá có vị mềm ngọt tự nhiên, săn chắc, béo ngậy rất ngon. Chúng thường dùng để thực hiện các món kho, chiên, cá nướng , nấu canh, nấu cháo cá... đều rất bổ dưỡng.
Những ai sinh ra và lớn lên ở nông thôn đều không xa lạ gì với cá diếc - loài cá tạp, được bán rất rẻ mỗi khi người dân tát ao hay đánh lưới mùa lũ, lụt. Khoảng 20 năm trở về trước, loài cá dân dã này có rất nhiều ở các đầm, ao, hồ, sông, đồng ruộng vùng nông thôn miền Bắc.
Đặc biệt, lứa tuổi 7x, 8x dù ở nông thôn hay thành thị quá quen thuộc với những món ăn dân dã chế biến từ loài cá này trong những ngày tháng khó khăn, lương thực, thực phẩm khan hiếm.
Tuy nhiên, hiện nay cá diếc đã trở thành đặc sản với giá bán khá cao, có mặt trong thực đơn của nhiều nhà hàng với những cách chế biến đa dạng. Các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra loại cá này có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.
Loài cá giàu dinh dưỡng
 |
| Trong Đông y, cá diếc vị ngọt, tính ấm |
Cá diếc còn có tên gọi là tức ngư, phụ ngư… Trong Đông y, cá diếc vị ngọt, tính ấm, không độc, có tác dụng bổ tỳ kiện vị, ích khí, bổ huyết, hành thủy, tiêu thũng, tiêu khát, sát khuẩn, dùng cho các trường hợp suy nhược cơ thể, đầy bụng, tiêu hóa kém, thúc đẩy việc tạo sữa, trị viêm đại tràng mạn tính, chữa vàng da.
Trong thành phần thịt cá diếc còn có chất béo và axit béo không bão hòa đa, chủ yếu là omega-3, axit eicosapentaenoic (EPA)… có tác dụng tốt trong việc ngăn ngừa và điều trị xơ vữa động mạch, ung thư... Ngoài ra, thịt cá diếc còn chứa một lượng khá lớn vitamin A, D và B2, E, B1, niacin...
Cá diếc có tác dụng phụ trợ điều trị các triệu chứng do tỳ hư, thấp trọng gây ra như: mệt mỏi miệng ăn không thấy ngon, cổ trướng, phù thũng... Nó còn có tác dụng với bệnh sưng loét, tiêu chảy ra máu, bệnh lỵ...
Một số món ăn, bài thuốc từ cá diếc
 |
| Canh cá diếc, sa nhân tốt cho phụ nữ mang thai có phù nhẹ |
Cháo cá diếc, táo đỏ: Cá diếc 250g, táo đỏ 50g, gạo lứt 100g, hành, gừng, rượu vang, muối tinh vừa đủ. Cách làm: Cá diếc đánh vảy, bỏ mang và nội tạng, rửa sạch cắt miếng, cho vào nồi, cùng với nước, rượu vang, hành, gừng, muối nấu chín nhừ, dùng sàng lọc bỏ bã, lấy nước, cho gạo đãi sạch, táo đỏ thêm nước vừa đủ, đun nhỏ lửa từ từ đến khi hạt gạo nở ra, nêm muối vừa ăn. Dùng cho các chứng bụng lạnh đau do tràng vị bất hòa, chống nôn mửa, chân tay phù thũng.... Ngày 1 bát, chia ăn vài lần. Dùng trong 3 - 5 ngày.
Cháo cá diếc, bạch truật: Cá diếc 50g, bạch truật 10g, gạo tẻ 30g. Cách làm: Cá diếc đánh vảy, bỏ nội tạng; sắc kỹ bạch truật bỏ bã lấy nước, cho gạo và cá vào nấu thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Dùng cho thai phụ tỳ vị hư yếu, mệt mỏi, nôn mửa, đại tiện lỏng nát.
Canh cá diếc củ cải: Cá diếc 200g, củ cải 200 - 400g. Cách làm: Cá diếc mổ bỏ ruột, rửa sạch; củ cải rửa sạch, cắt khúc; cho cá và củ cải vào nồi, thêm nước và gia vị, hầm nhừ (có thể cho thêm khế cùng hầm). Khi ăn thêm dấm hoặc vắt chanh. Ăn khi đói. Dùng cho các trường hợp đầy bụng, lạnh bụng không tiêu, ăn kém, suy nhược cơ thể. 5 ngày là một liệu trình.
Canh cá diếc, sa nhân: Cá diếc 1 con, sa nhân 3g, hành và gia vị vừa đủ. Cách làm: Cá diếc đánh vảy, bỏ ruột và mang, rửa sạch, cho sa nhân vào trong bụng rồi kho nhừ, chế đủ gia vị, ăn nóng. Công dụng: Lý khí ôn vị, tiêu thũng cầm nôn. Dùng cho thai phụ nôn mửa, tinh thần mỏi mệt, tay chân rã rời, có thể có phù nhẹ hai chi dưới.
Canh cá diếc, sa nhân, gừng tươi: Cá diếc 2 con, lá tía tô 15g, sa nhân 6g, gừng tươi 6 lát. Cách làm: Lá tía tô, sa nhân và gừng tươi rửa sạch. Cá diếc đánh vảy, mổ bụng, bỏ hết nội tạng, rửa sạch. Tất cả cho vào nồi, cho đủ nước, dùng lửa nhỏ hầm thật kỹ khoảng 2 - 3 giờ là được, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Kiện tỳ hành khí, hòa vị chỉ ẩu. Dùng thích hợp cho thai phụ tỳ hư khí trệ mà nôn và buồn nôn nhiều, ăn kém, chậm tiêu, ngực bụng đầy trướng, mệt mỏi, đại tiện lỏng nát, tiểu tiện trong dài, chất lưỡi nhợt...
Những người không nên ăn cá diếc
 |
Bệnh nhân gút (Gout): Thông thường, các chuyên gia dinh dưỡng sẽ phân loại thực phẩm chứa purine ra thành 4 cấp độ bao gồm: Thực phẩm có mức purine cực cao, thực phẩm có mức purine cao vừa, thực phẩm có mức purine thấp vừa, và thực phẩm có mức purine thấp. Theo phân tích dinh dưỡng, hàm lượng purine trong mỗi 100 gram cá diếc có tới 137,1 mg, đây là món ăn xếp vào nhóm thực phẩm chứa mức purine thứ hai. Người bị bệnh gút trong giai đoạn phát bệnh, khống chế mỗi ngày không được hấp thụ quá 150 mg purine. Vì vậy, đây là lý do bạn không nên ăn cá diếc.
Những người bị dị ứng với cá: Một số người có cơ địa thuộc về nhóm mẫn cảm, dễ bị dị ứng, mỗi lần ăn cá có thể gây dị ứng. Những người này tốt nhất là không ăn cá diếc.
Bệnh nhân mắc bệnh gan và bệnh thận: Một số bệnh nhân bị sỏi phải được kiểm soát mức acid uric niệu, vì nếu có khi cơ thể có quá nhiều axit hóa hoặc mức độ bài tiết acid uric quá nhiều sẽ dẫn đến hiện tượng axit uric kết hợp với nhau tạo thành sỏi, dẫn đến mức độ gây sỏi thận ngày càng tăng. Do đó, những bệnh nhân này muốn hạn chế hấp thụ vào cơ thể số lượng purine lớn thì cách tốt nhất là không nên ăn quá nhiều cá. Bởi vì cá rất giàu kali, bệnh nhân bị suy thận cấp tính cũng không nên ăn, nếu không nó sẽ làm tăng gánh nặng cho thận. Ngoài ra, bệnh nhân có bệnh gan đang trong giai đoạn phát triển cấp tính cũng nên giảm lượng protein trong thực phẩm hàng ngày, nên kiểm soát lượng đạm ăn vào tối đa ở mức 20 gam/ngày. Do cá diếc rất giàu protein, và do đó, những bệnh nhân này không nên ăn, để đảm bảo an toàn hơn trong quá trình chữa bệnh.
Nhóm người bị rối loạn chảy máu: Cá diếc rất giàu axit eicosapentaenoic, thành phần này có tác dụng ức chế kết tập tiểu cầu và chống huyết khối. Trong khi những người bệnh bị rối loạn chảy máu, bao gồm phát ban xuất huyết dị ứng, chứng thiếu hụt vitamin C, bệnh nhân ưa chảy máu, chủ yếu là do cơ chế cầm máu của cơ thể bất thường, biểu hiện rõ nhất là một số bộ phận khác nhau trên cơ thể dễ bị chảy máu. Khi mắc bệnh này, tốt nhất là bạn không nên ăn cá diếc.
