 |
| Cricket One đã lọt top 3 doanh nghiệp ngành dế của thế giới. |
Sáng chế “chung cư dế” để tối ưu hiệu suất nuôi
Ra đời năm 2016 và chỉ trong hơn 5 năm, Cricket One đã lọt top 3 doanh nghiệp ngành dế của thế giới. Nhà máy nuôi dế của Cricket One tại huyện Lộc Ninh – tỉnh Bình Phước (tiếp giáp Campuchia) rộng 5ha và hiện mới khai thác diện tích trên 3.000m2. Tuy nhiên, do họ nuôi nhiều tầng thâm canh (3 tầng đến 4 tầng), nên đã tối ưu diện tích. Tại đây, Cricket One đang tự nuôi trồng 4 nông trại và có 20 nông trại vệ tinh của các nông hộ.
Công suất của Cricket One khoảng 100 tấn dế tươi/tháng, sau khi các nông trại hoạt động hết công suất. Hiện 60% dế đầu vào của Cricket One là tự sản xuất, còn 40% là từ các nông trại vệ tinh. Tổng nhân công chính thức của DN có trên 12 người, còn tùy theo mùa vụ sẽ thuê thêm khi cần thiết.
Theo chị Bicky Nguyen – Nhà sáng lập kiêm Giám đốc phát triển kinh doanh của Cricket One, thì mọi ngóc ngách của nông trại đều tốn rất nhiều chất xám và tâm sức của đội ngũ nhân sự của Cricket One. Ví dụ từ chiếc thùng nuôi dế đến các dụng cụ trong chiếc thùng này, đến thức ăn đều là những sáng chế độc quyền của Cricket One.
"Vòng đời của dế kéo dài từ 42 đến 45 ngày, từ trứng nở ra con và đến lúc thu hoạch. Dựa vào tập quán và bản năng sinh hoạt của dế, chúng tôi đã tạo ra môi trường mô phỏng môi trường tự nhiên mà dế sinh sống ở trong các nông trại dế của Cricket One và các nông hộ vệ tinh.
Ví dụ, dế thích có nhiều hang hốc và không thích có nhiều ánh sáng, vậy nên chúng tôi đã tự thiết kế ‘chung cư dế’ từ hộp xốp đựng trứng hoặc từ hộp nhựa. Ngoài ra, chúng tôi cũng căn cứ vào độ tuổi của dế để thiết kế ‘nhà’ – thùng nhựa cho phù hợp, từng đó tuổi là dế thích đi xa sẽ ở thùng to, thời gian đó dế ít thích vận động sẽ ở thùng nhỏ ", Bicky Nguyen cho biết.
 |
| Khu vực ấp trứng dế của Cricket One. |
Hệ thống uống nước của dế cũng là một sáng tạo quan trọng khác của Cricket One. Theo chị Bicky Nguyen, dế không cần quá nhiều nước nhưng không được thiếu nước. Theo cách truyền thống, người ta sẽ xịt nước trực tiếp, hành động này ngoài cung cấp nước uống cho dế, còn cung cấp ẩm cho môi trường nuôi, có thể tạo nên nấm mốc – vi khuẩn vi trùng ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ của dế.
Còn tại châu Âu, người ta dùng máng nước cho gà – rồi để khăn giấy lên trên để thấm nước từ từ; cách này khiến dế dễ bị chết chìm và cũng phải thay nước thường xuyên, nếu không sẽ vô tình cung cấp độ ẩm cho môi trường nuôi.
" Dụng cụ nuôi dế của Cricket One gồm máng đựng nước, 2 khay đựng thức ăn và các tấm nhựa/tấm giấy cứng để làm hang hốc cho dế và 1 thùng nhựa. Thoạt trông thì cấu tạo của 1 thùng nuôi khá đơn giản, nhưng đó là 5 sáng chế độc quyền của Cricket One, 2 cái đã được cấp bằng sở hữu trí tuệ và 3 cái đang chờ.
 |
| 1 thùng nuôi có 5 sáng chế độc quyền của Cricket One. |
Còn về thức ăn cho dế, dù ít công ty trên thế giới chú trọng R&D lĩnh cực này, nhưng Cricket One ngược lại. Như đã nói ở trên, nếu chúng ta nuôi cho vui để thu hoạch từ 1- 2kg/m2 thì thức ăn không quan trọng, nhưng nuôi thâm canh để tạo ra 10-15kg/m2 thì câu chuyện khác. Hiện chúng tôi đang phối hợp với trường ĐH Nông Lâm TP.HCM để sản xuất thức ăn cho dế chủ yếu làm từ thực vật ", Giám đốc Phát triển Kinh doanh của Cricket One tiếp lời.
Môi trường sống lý tưởng của dế là ở nhiệt độ từ 28-34 độ C cùng độ ẩm 60-65% và không nơi nào lý tưởng bằng Việt Nam, cụ thể là Lộc Ninh – Bình Phước. Giống như tất cả các startup khác, Cricket One cũng không ngừng vận động, sau khi phần nào kiểm soát được phần thức ăn và nước uống của dế, họ tính với việc kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm, rồi tiến tới theo dõi sức khoẻ của dế để nâng cao năng suất và chất lượng dế đầu vào.
 |
| Dế nhỡ và dế trưởng thành. |
"Chúng tôi đã thuê một startup ở Singapore để thiết kế công nghệ kiểm soát trên không này. Chúng tôi có các camera tích hợp cảm biến và dùng công nghệ AI – cụ thể ở đây là machine learning (trí tuệ nhân tạo), để quan sát realtime các động thái di chuyển của dế, tiếng kêu to hay nhỏ, nhiệt độ và độ ẩm trong các trang trại như thế nào…; để xem dế đang trong tình trạng tốt hay xấu – xem nó có stress hay không và vì sao lại thế? Bởi dế là côn trồng nên khá nhạy cảm!
Trong thời gian đầu, do hệ thống vẫn đang trong giai đoạn học tập, không thể cảnh báo ngay lập tức khi chỉ số của dế không bình thường, nhưng qua thời gian có thể khác ", Nhà đồng sáng lập Bicky Nguyen tiết lộ.
 |
| Hệ thống uống nước - trong những sáng chế độc quyền của Cricket One. |
Chân dế đến phân dế cũng được khai thác thành tiền
Hiện tại, nhà máy của Cricket One đang sản xuất 5 dòng sản phẩm: dế nguyên con bỏ chân cánh và râu để làm snack; bột dế tách dầu – nguyên dầu – siêu mịn; sản phẩm mới – vừa ra mắt là thịt dế tái cấu trúc có nhiều đạm và vitamin và khoáng chất.
Qua phần chế biến như sấy khô và xử lý nhiệt, mùi dế và các umami trong dế sẽ được tăng cường. Sau khi hấp và sấy dưới 100 độ, dế sẽ mang đi nướng nếu làm snack hoặc xử lý thêm rồi xay ra bột để làm nguyên liệu hay kết hợp với các thành phần thực vật khác để làm thịt giống như thịt thực vật mà chúng ta đã biết. Thường thì nhà máy sẽ mất 6-8 tiếng để từ hấp và ra thành phẩm cuối cùng như bột dế.
 |
| Hệ thống máy móc chế biến dế trong nhà máy. |
Sau gần 6 năm xuất khẩu là chính, cuối năm 2022, Cricket One đã có dự án hợp tác với Foodmap cho ra mắt snack dế, chuẩn bị đem bán thương mại trong và ngoài nước. Phần chân râu dế được máy loại ra khi làm snack họ cũng không bỏ, mà bán cho các nhà sản xuất thức ăn cho động vật và phân dế cũng thế.
Hiện nông dân đang dùng phân dế để bón trực tiếp cho cây trồng; còn Cricket One đang partnership với một công ty phân bón, để làm phân bón nước chậm tan phục vụ cho các cây trồng giá trị cao như xà lách – dưa lưới…
 |
| Chế biến như sấy khô và xử lý nhiệt, mùi dế và các umami trong dế sẽ được tăng cường. |
 |
| Thực phẩm chế biến từ thực vật và bột dế. |
Đầu năm 2023, Cricket One đã động thổ xây dựng nhà máy mới với 4 line, nhằm nâng cao khả năng tự động hóa, nâng công suất đầu ra cũng như đa dạng hóa danh mục sản phẩm.
Hiện tại, startup này đủ yếu xuất khẩu vào các nước phương Tây, khi 60% doanh thu đến từ Mỹ, 30% đến từ châu Âu và 10% đến từ Nhật Bản. Với việc Cricket One vừa được cấp phép bán hàng vào toàn châu Âu – là doanh nghiệp thứ 2 trong ngành và doanh nghiệp duy nhất ngoài châu Âu đạt được thành quả này; trong tương lai, cơ hội của họ ở thị trường này rất rộng mở. Hiện sản phẩm của Cricket One đã bán ra 20 nước./.
