| Tiêu thụ điện lần đầu tiên trong lịch sử vượt mức 1 tỉ kWh Trường hợp cực đoan, ngành điện có thể vẫn sẽ phải huy động nguồn diesel Tính đúng tính đủ giá điện để đảm bảo việc thu hút đầu tư ngành |
 |
| Bộ Công Thương xây dựng 4 kịch bản điện đến 2030. |
Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan và Viện Năng lượng xây dựng Đề án Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII.
4 kịch bản nhu cầu điện
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long, quá trình triển khai Quy hoạch điện VIII vẫn đối diện nhiều khó khăn. Nhiều dự án quan trọng đang chậm tiến độ, đặc biệt là nguồn nhiệt điện khí LNG, khi chỉ có 3/13 dự án đang triển khai đúng kế hoạch. Các dự án tua-bin khí nội địa như Báo Vàng và Cá Voi Xanh gặp thách thức do chưa xác định rõ trữ lượng và tiến độ khai thác.
Nhiều dự án năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời gặp rào cản do giá điện chưa đủ hấp dẫn và quy trình thủ tục đầu tư còn phức tạp. Bên cạnh đó, các dự án điện khí nhập khẩu yêu cầu vốn đầu tư lớn, công nghệ hiện đại, thời gian chuẩn bị và xây dựng kéo dài.
Ngoài ra, tình hình trong nước và quốc tế cũng có nhiều biến động tác động đến nhu cầu tiêu thụ điện và định hướng phát triển nguồn điện.
Đặc biệt là việc phát triển dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với 6.000MW có tác động đáng kể tới cơ cấu nguồn điện; yêu cầu về đảm bảo cung ứng điện, với mục tiêu tới năm 2030 cao hơn nhiều so với mục tiêu trước.
Trong đó tăng trưởng GDP phấn đấu đạt trên 8% và 2026 - 2030 tăng trưởng hai con số, mức tăng này đòi hỏi điện năng phải tăng trưởng gấp 1,5 lần, dự kiến bình quân hằng năm từ 12% đến trên 16%.
Cùng đó là tình hình thế giới còn nhiều diễn biến phức tạp với các cuộc xung đột, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, sở hữu trí tuệ, tạo thuận lợi tích hợp điện gió, mặt trời, các nguồn điện khác…
Vì vậy, ông Long cho rằng cần xem xét thấu đáo việc điều chỉnh Quy hoạch điện 8, trên cơ sở lấy ý kiến rộng rãi các đơn vị liên quan để quy hoạch có tính khả thi, hiệu quả.
Dự báo nhu cầu tiêu thụ điện, ông Nguyễn Ngọc Hưng, Viện Năng lượng, cho biết trong dự thảo điều chỉnh Quy hoạch điện 8, Bộ Công Thương đã đưa ra các kịch bản tăng trưởng kinh tế gắn với tăng trưởng điện.
Bao gồm kịch bản thấp, kịch bản cơ sở, kịch bản cao gắn với mức tăng trưởng lên tới 8-9% và kịch bản đặc biệt cao gắn với mức tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới, bám sát nghị quyết, chính sách của Trung ương.
Ông Hưng đánh giá kết quả dự báo ở kịch bản thấp phản ánh thực tế dự báo tăng trưởng cập nhật của các tổ chức quốc tế khi nền kinh tế vẫn duy trì được mức tăng trưởng khá, đáp ứng việc điều hành cung cầu điện trong ngắn hạn.
Với kịch bản cơ sở cho thấy mức tăng trưởng cao đối với GDP và điện thương phẩm. Dự báo này được đánh giá là có căn cứ pháp lý vững chắc nhất, tuân thủ mục tiêu tăng trưởng trong Quy hoạch tổng thể quốc gia.
Đối với kết quả dự báo ở kịch bản cao, phán ánh nhu cầu điện trong trường hợp nền kinh tế phát triển tăng tốc giai đoạn 2026-2030, đạt mức tăng trưởng GDP cao “hai con số”.
 |
| Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long. - Ảnh: VGP |
Cần cập nhật chi tiết tiềm năng năng lượng tái tạo từng địa phương
Góp ý về điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII, ông Nguyễn Văn Dương, nghiên cứu viên Phòng Phát triển Hệ thống Điện (Viện Năng lượng) cho rằng, một trong những vấn đề trọng tâm là cập nhật chi tiết tiềm năng năng lượng tái tạo tại từng địa phương nhằm khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quốc gia. Đồng thời, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của các phương án dự phòng cho điện gió và điện mặt trời, nhằm đối phó với sự bất ổn định của các nguồn năng lượng này.
Thực tế vận hành hệ thống điện năm 2023 cho thấy, dù công suất lắp đặt cao hơn nhu cầu khoảng 1,5 lần, miền Bắc vẫn xảy ra tình trạng thiếu điện cục bộ. Trong tương lai, khi tỷ trọng điện gió và điện mặt trời tăng lên 60-70% tổng công suất, việc bổ sung dự phòng sẽ trở nên cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng.
Đánh giá của nhóm nghiên cứu cũng cho thấy, cơ cấu nguồn điện Việt Nam đã có sự chuyển dịch đáng kể. Trước năm 2010, hệ thống điện phụ thuộc vào nhiệt điện than, thủy điện và tua-bin khí. Đến giai đoạn 2011-2019, điện than tiếp tục được mở rộng. Hiện tại, với định hướng không phát triển thêm nhiệt điện than mới và thủy điện gần như đã khai thác hết tiềm năng, cơ cấu nguồn điện đang dần chuyển sang năng lượng tái tạo, với tua-bin khí đóng vai trò trung gian nhờ phát thải thấp và khả năng vận hành linh hoạt.
Thống kê cho thấy, năm 2024, tổng công suất hệ thống điện đạt khoảng 80 GW, sản lượng điện vượt 300 tỷ kWh. Tuy nhiên, một số nguồn điện quan trọng như điện gió ngoài khơi, thủy điện tích năng mới chỉ đạt 19-62% kế hoạch đề ra, làm giảm khả năng dự phòng trong ngắn hạn và đặt ra nhiều thách thức.
Nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, các kịch bản phát triển điện năng của Việt Nam tập trung vào hai phương án chính: tận dụng đất chưa sử dụng và chuyển đổi một phần đất rừng sản xuất để phát triển điện mặt trời. Theo đó, tổng tiềm năng điện mặt trời theo kịch bản cơ sở đạt khoảng 295.000 MW, trong khi kịch bản cao ước tính lên tới 576.000 MW.
Dự báo đến năm 2050, Việt Nam sẽ đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero), với năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng chủ đạo. Để hiện thực hóa mục tiêu này, hệ thống truyền tải cần được mở rộng, đồng thời áp dụng công nghệ lưu trữ năng lượng và phát triển nguồn điện linh hoạt nhằm duy trì ổn định hệ thống điện.
