| Thủy sản Việt tận dụng chuẩn EU để chinh phục thị trường châu Âu Gỡ “thẻ vàng” IUU: Bước tiến mới cho thủy sản Việt Xuất khẩu thủy sản Việt và “bước ngoặt” chinh phục thị trường toàn cầu |
 |
| Tôm vẫn là mặt hàng chủ lực của xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam. |
Bức tranh thị trường với những gam màu sáng tối đan xen
Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), bức tranh xuất khẩu thủy sản trong 10 tháng đầu năm 2025 đã ghi nhận những bước tiến vô cùng quan trọng. Tổng kim ngạch toàn ngành đạt hơn 9,5 tỷ USD, tương ứng mức tăng trưởng 15% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả khả quan này minh chứng cho sự nỗ lực bền bỉ và khả năng thích ứng linh hoạt của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh thương mại quốc tế còn nhiều sóng gió.
Mặc dù bước sang quý III/2025, thị trường bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu chững lại do tác động từ các chính sách thuế đối ứng, nhưng nhìn chung, các nhóm sản phẩm chủ lực vẫn duy trì được sức bật tốt, tạo đà tăng trưởng mạnh mẽ cho cả năm. Trong cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, con tôm tiếp tục khẳng định vị thế "đầu tàu" của ngành khi mang về trên 3,9 tỷ USD chỉ trong 10 tháng. Bên cạnh sự ổn định của tôm thẻ và tôm sú, tâm điểm chú ý của năm nay dồn vào mặt hàng tôm hùm với mức tăng trưởng bứt phá hiếm thấy.
Kim ngạch xuất khẩu tôm hùm đạt trên 712 triệu USD, tăng tới 134% so với cùng kỳ. Sự bùng nổ này xuất phát từ nhu cầu cực lớn tại thị trường Trung Quốc và Hồng Kông, đặc biệt ở phân khúc tôm sống và tôm cao cấp phục vụ cho hệ thống nhà hàng, khách sạn (HORECA). Đứng thứ hai là cá tra với kim ngạch khoảng 1,8 tỷ USD. Đáng chú ý, cá rô phi đang nổi lên như một điểm sáng mới đầy tiềm năng khi tăng trưởng ấn tượng 220%, đạt 62 triệu USD. Mặt hàng này đang được định hình là ngành hàng chiến lược mới của Việt Nam trước nhu cầu ngày càng tăng tại Mỹ và châu Âu.
Trái ngược với đà tăng trưởng của tôm và cá tra, ngành hàng cá ngừ lại đang phải đối mặt với nhiều gam màu trầm lắng. Kim ngạch xuất khẩu 10 tháng chỉ duy trì ở mức khoảng 791 triệu USD, giảm gần 4% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chính đến từ tình trạng thiếu hụt nguồn nguyên liệu cá ngừ vằn phục vụ chế biến đồ hộp, cộng thêm những xung đột tại Trung Đông làm gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng toàn cầu. Trước sức ép về chi phí và nguyên liệu, nhiều doanh nghiệp đã buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất hoặc chuyển hướng kinh doanh sang các sản phẩm loin (thịt thăn) để tối ưu hóa lợi nhuận.
Tuy nhiên, bức tranh thị trường vẫn có những điểm sáng phục hồi đáng ghi nhận từ nhóm hải sản khác. Cụ thể, nhóm mực và bạch tuộc đã có sự phục hồi rõ rệt với tổng kim ngạch vượt 627 triệu USD nhờ nhu cầu cải thiện mạnh tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ, đặc biệt là các sản phẩm đông lạnh phục vụ chế biến. Song song đó, chả cá và surimi cũng gây ấn tượng mạnh khi đạt 291 triệu USD, tăng 24% so với cùng kỳ, trở thành một trong những nhóm ngành hàng có tốc độ tăng trưởng tốt nhất trong toàn ngành thủy sản hiện nay.
Tái cơ cấu thị trường và nâng cao giá trị bền vững
 |
| Đứng thứ hai là cá tra với kim ngạch khoảng 1,8 tỷ USD. |
Trước những biến động không ngừng của thương mại quốc tế, chiến lược thị trường của ngành thủy sản Việt Nam đang có sự chuyển dịch rõ nét để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng. Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục khẳng định vai trò là "điểm tựa quan trọng" và bền vững nhất của doanh nghiệp Việt trong năm 2025. Tính đến hết tháng 10, kim ngạch xuất khẩu sang khu vực thị trường này đã vượt mốc 2 tỷ USD, tăng trưởng hơn 32%. Động lực chính đến từ nhu cầu tiêu thụ khổng lồ các mặt hàng tôm hùm, cá biển và cua sống, đặc biệt là trong giai đoạn cuối năm khi nhu cầu thực phẩm tươi sống tăng cao phục vụ các dịp lễ tết.
Trong khi đó, thị trường Hoa Kỳ lại đang trở thành "điểm nóng rủi ro" với nhiều thách thức bủa vây. Mặc dù tính chung 10 tháng, xuất khẩu sang thị trường này vẫn đạt khoảng 1,66 tỷ USD, nhưng xu hướng sụt giảm đã hiện rõ từ quý III do ảnh hưởng của thuế đối ứng 20% áp dụng từ tháng 8. Trước áp lực này, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm và cá tra đã phải chủ động điều chỉnh, cắt giảm lượng hàng trong tháng 9 và tháng 10 để tránh rủi ro thua lỗ.
Không chỉ dừng lại ở đó, thị trường Mỹ còn tiềm ẩn nhiều bất ổn trong tương lai gần với các rào cản như thuế chống bán phá giá (CBPG) và quy định MMPA dự kiến ảnh hưởng trực tiếp đến hải sản khai thác từ đầu năm 2026. Để bù đắp cho sự sụt giảm tại Mỹ, các doanh nghiệp đã tận dụng tốt các hiệp định thương mại để đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác. Nhật Bản tiếp tục phục hồi ổn định với kim ngạch gần 1,45 tỷ USD nhờ tiêu thụ mạnh tôm, mực và cua thanh trùng. Thị trường EU cũng ghi nhận mức tăng trưởng tốt, đạt 985 triệu USD nhờ hưởng lợi từ việc khối này nới lỏng một số rào cản kỹ thuật đối với thủy sản nuôi trồng.
Đặc biệt, khối thị trường CPTPP gồm Canada, Australia và Nhật Bản tiếp tục là khu vực tăng trưởng nhanh nhất, cho thấy lợi thế lớn của Việt Nam trong việc tận dụng các ưu đãi thuế quan để nâng cao năng lực cạnh tranh. Nhìn về tương lai, bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký VASEP nhận định: "Sẽ còn nhiều thách thức trong năm 2026, đặc biệt là sự kéo dài của thuế đối ứng Mỹ, nguy cơ tác động từ MMPA, khả năng EU tiếp tục duy trì thẻ vàng IUU và áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ Ấn Độ, Ecuador, Indonesia". Những thách thức này đặt ra bài toán cấp thiết cho sự phát triển bền vững của toàn ngành trong giai đoạn mới.
Để vượt qua những rào cản này và duy trì đà tăng trưởng dài hạn, giải pháp cốt lõi nằm ở sự chủ động của chính các doanh nghiệp. Theo khuyến nghị từ VASEP, doanh nghiệp Việt Nam cần phải chủ động tái cơ cấu thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào các thị trường rủi ro cao. Đồng thời, việc tập trung phát triển mạnh các dòng sản phẩm giá trị gia tăng, đầu tư chiều sâu vào công nghệ chế biến hiện đại và nâng cao các tiêu chuẩn bền vững là con đường tất yếu. Với sự linh hoạt trong điều hành và nền tảng vững chắc đã thiết lập được trong 10 tháng qua, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng vào việc cán đích mục tiêu 11 tỷ USD trong năm 2025, khẳng định vị thế thương hiệu thủy sản Việt trên bản đồ thế giới.
