| Xuất khẩu hạt điều bứt phá, cán mốc 4,5 tỷ USD Hạt điều Việt Nam vươn tầm, khẳng định vị thế xuất khẩu Nhập khẩu hạt điều tăng kỷ lục, doanh nghiệp Việt vẫn lo thua lỗ |
 |
| Ngành điều Việt Nam đang phải cạnh tranh ngày càng mạnh với Bờ Biển Ngà và Brazil - những quốc gia đầu tư mạnh vào chế biến sâu để xuất khẩu sản phẩm giá trị cao. |
Thị trường sữa hạt điều tại Mỹ bùng nổ
Những năm gần đây, sữa hạt điều đã trở thành lựa chọn quen thuộc tại các kệ “thực phẩm tốt cho sức khỏe” ở Mỹ, cạnh tranh ngang hàng với sữa hạnh nhân và sữa yến mạch. Xu hướng này xuất phát từ nhiều yếu tố: giảm tiêu thụ sữa bò, tỷ lệ không dung nạp lactose cao, nhu cầu ăn uống lành mạnh, sống xanh và làn sóng tiêu dùng bền vững, có đạo đức, đặc biệt ở nhóm người trẻ. Chỉ riêng phân khúc sữa hạt điều đã đạt hơn 218 triệu USD năm 2023, với tốc độ tăng trưởng dự kiến 7,3%/năm đến 2030, trở thành phân khúc tăng trưởng nhanh nhất trong ngành thực phẩm chức năng và thực phẩm thay thế sữa.
Việt Nam là mắt xích nguyên liệu quan trọng, nhiều năm giữ trên 75% thị phần điều nhân tại Mỹ, có thời điểm gần 90%, mang lại lợi thế vượt trội về nguồn cung. Tuy nhiên, ngành điều Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Năm 2025, Mỹ duy trì mức thuế cao từ ngày 1/8, khiến xuất khẩu điều giảm hơn 17% trong 10 tháng, thị phần xuống dưới 20%, mức thấp nhất nhiều năm. Sản lượng điều trong nước giảm, doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào nguồn nhập khẩu từ châu Phi, trong khi giá cả biến động mạnh, bào mòn biên lợi nhuận.
Ngoài ra, sự cạnh tranh từ Bờ Biển Ngà và Brazil ngày càng khốc liệt. Các quốc gia này đầu tư mạnh vào chế biến sâu để xuất khẩu sản phẩm giá trị cao, trong khi Việt Nam vẫn dựa nhiều vào xuất khẩu thô số lượng lớn. Đây là thời điểm ngành điều cần đánh giá lại chiến lược, chuyển hướng từ sản lượng sang tăng giá trị sản phẩm để duy trì vị thế trên thị trường quốc tế và đảm bảo lợi nhuận ổn định. Dữ liệu của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) cho thấy nhập khẩu điều tại Mỹ tăng mạnh từ tháng 7 đến tháng 12, chuẩn bị cho mùa cao điểm Lễ Tạ ơn, Giáng sinh và năm mới.
Quyết định gỡ thuế ngày 14/11/2025 đối với hơn 200 mặt hàng thực phẩm, trong đó có điều, được xem là tín hiệu “giải cứu” quan trọng, tạo lực đẩy để ngành điều Việt Nam sớm phục hồi thị phần. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất sữa hạt điều toàn cầu, cung cấp nguyên liệu cho các thương hiệu lớn, đồng thời mở ra tiềm năng thâm nhập phân khúc thực phẩm giá trị cao, nơi biên lợi nhuận hấp dẫn hơn hẳn so với xuất khẩu thô truyền thống. Bên cạnh đó, xu hướng ăn chay, ăn sạch và sống xanh đang ngày càng lan tỏa tại Mỹ, khiến nhu cầu sữa hạt điều tăng ổn định, tạo tiền đề cho Việt Nam mở rộng chuỗi giá trị, từ nguyên liệu đến sản phẩm chế biến. Đây là bước ngoặt giúp ngành điều Việt Nam thoát khỏi vị thế chỉ xuất khẩu thô, từng bước nâng cao giá trị thương hiệu và khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu.
Cơ hội vàng cho ngành điều gia tăng giá trị
 |
| Việc tham gia chuỗi sản xuất sữa hạt điều còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận những phân khúc thị trường cao cấp, nơi giá bán và biên lợi nhuận vượt trội so với xuất khẩu thô. |
Trước bối cảnh sụt giảm thị phần Mỹ và áp lực cạnh tranh quốc tế, ngành điều Việt Nam có cơ hội chuyển mình từ vị trí “đế chế nguyên liệu thô” sang nhà cung ứng chiến lược cho thực phẩm giá trị cao. Thị trường sữa hạt điều tăng trưởng ổn định, cùng với các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng như điều rang, điều tẩm vị, snack lành mạnh, sản phẩm ăn liền… đang mở ra lối đi mới bền vững, giúp doanh nghiệp nâng cao biên lợi nhuận và gia tăng giá trị xuất khẩu.
Trung Quốc nổi lên là “ngôi sao mới” của thị trường xuất khẩu điều. Trong 10 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sang Trung Quốc tăng hơn 50%, vượt Mỹ, đặc biệt ở dòng W180 – phân khúc điều cao cấp. Lợi thế địa lý và chi phí vận chuyển thấp giúp doanh nghiệp Việt Nam củng cố thị trường này, đồng thời mở ra dư địa tăng trưởng dài hạn. Trung Quốc được dự báo có thể vượt Mỹ để trở thành thị trường điều lớn nhất thế giới, hỗ trợ Việt Nam đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ, tăng khả năng cạnh tranh và ổn định nguồn thu.
Để tận dụng “điểm rơi vàng” này, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung đầu tư vào R&D, công nghệ chế biến, chuẩn hóa chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hợp tác sâu rộng với các tập đoàn thực phẩm quốc tế. Việc nâng cao năng lực chế biến và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu sẽ giúp ngành điều Việt Nam không chỉ phục hồi thị phần mà còn nâng biên lợi nhuận, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, bền vững với xu hướng tiêu dùng xanh và lành mạnh.
Ngoài ra, việc tham gia chuỗi sản xuất sữa hạt điều còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận những phân khúc thị trường cao cấp, nơi giá bán và biên lợi nhuận vượt trội so với xuất khẩu thô. Sự dịch chuyển cấu trúc tiêu dùng toàn cầu sang thực phẩm lành mạnh, minh bạch nguồn gốc càng củng cố cơ hội này. Với lợi thế nguyên liệu vượt trội, Việt Nam có thể trở thành nhà cung ứng chiến lược, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, khẳng định thương hiệu quốc gia và dẫn dắt xu hướng tiêu dùng.
Nếu tận dụng tốt cơ hội này, ngành điều Việt Nam sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang sản phẩm chế biến giá trị cao, với khả năng dẫn dắt xu hướng tiêu dùng toàn cầu và nâng tầm thương hiệu quốc gia. Việc phát triển các sản phẩm chế biến sâu và tham gia chuỗi cung ứng quốc tế không chỉ giúp duy trì lợi nhuận ổn định mà còn mở ra cơ hội xây dựng thương hiệu Việt Nam trên bản đồ thực phẩm thế giới. Đồng thời, ngành điều có thể trở thành hình mẫu chuyển đổi bền vững, đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, minh bạch nguồn gốc và nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản Việt Nam ra toàn cầu.
