Bộ Công Thương gỡ vướng xuất xứ nông sản không hóa đơn

Quy định mới tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho doanh nghiệp

Nguyên liệu hồ tiêu được thu mua trực tiếp từ nông hộ – hình thức phổ biến nhưng thường không có hóa đơn tài chính.

Ngày 21/7/2025, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đã ban hành Văn bản số 866/XNK-XXHH gửi Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng bảng kê thu mua nguyên liệu không có hóa đơn trong hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O).

Theo hướng dẫn này, với nguyên liệu thu mua trong nước mà không có hóa đơn giá trị gia tăng, thương nhân được phép sử dụng bảng kê khai theo mẫu Phụ lục II ban hành kèm Thông tư số 44/2023/TT-BCT. Đặc biệt, bảng kê này do thương nhân tự khai và không yêu cầu xác nhận của chính quyền địa phương. Đồng thời, Bộ Công Thương khẳng định rõ rằng hồ sơ xin cấp C/O không bắt buộc phải có giấy xác nhận của địa phương – căn cứ theo Điều 15 Nghị định số 31/2018/NĐ-CP.

Tuy nhiên, cơ quan cấp C/O vẫn có quyền kiểm tra thực tế tại cơ sở sản xuất hoặc yêu cầu bổ sung thêm chứng từ chứng minh nguồn gốc nguyên liệu. Các loại giấy tờ có thể bao gồm hóa đơn, tờ khai hải quan, hợp đồng mua bán, hoặc biên bản xác nhận của hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã, tổ hợp tác… Những quy định này tạo ra một khuôn khổ pháp lý linh hoạt và thực tiễn hơn, thay thế cho sự phụ thuộc vào xác nhận hành chính địa phương, vốn đang gây khó cho doanh nghiệp trong thời gian qua.

Hướng dẫn mới được đánh giá là giải pháp phù hợp với đặc thù sản xuất trong ngành nông sản – nơi hoạt động thu mua phần lớn diễn ra trực tiếp giữa doanh nghiệp và nông hộ nhỏ lẻ, những người không có khả năng xuất hóa đơn. Việc tháo gỡ thủ tục này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về hồ sơ mà còn rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị cho các lô hàng xuất khẩu.

Ngành hồ tiêu từng kiến nghị tháo gỡ khó khăn về bảng kê

Sản phẩm hồ tiêu sau chế biến phục vụ xuất khẩu – ngành hàng từng kiến nghị tháo gỡ vướng mắc về bảng kê nguyên liệu.

Trước khi có văn bản hướng dẫn từ Bộ Công Thương, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) đã nhiều lần phản ánh khó khăn mà các doanh nghiệp thành viên gặp phải. Ngày 24/6/2025, VPSA đã gửi Công văn số 63/CV-VPSA tới Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan, đề xuất tháo gỡ vướng mắc trong việc xác nhận bảng kê thu mua nguyên liệu không hóa đơn – một bước cần thiết trong quy trình xin cấp C/O.

Theo phản ánh của Hiệp hội, tại nhiều địa phương, chính quyền từ chối xác nhận bảng kê với các lý do như nghi ngờ tính xác thực của nguyên liệu, lo ngại nguy cơ giả mạo, hoặc do biến động hành chính địa phương khiến việc xác minh thông tin từ phía người dân gặp khó khăn. Những rào cản này khiến doanh nghiệp chậm trễ trong thủ tục, mất cơ hội xuất khẩu, thậm chí bị đối tác quốc tế đánh giá không chuyên nghiệp.

VPSA cho rằng các lý do từ chối xác nhận chưa thực sự phù hợp với thực tiễn ngành nông sản, nơi mà phần lớn hoạt động thu mua diễn ra qua các kênh truyền thống, không có hóa đơn tài chính. Trước thực tế đó, Hiệp hội kiến nghị Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn thống nhất trên toàn quốc, đồng thời đề xuất linh hoạt sử dụng biên bản xác nhận của các tổ chức trung gian như hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã, tổ hợp tác nếu địa phương không hỗ trợ.

Thậm chí, VPSA cũng nêu khả năng xem xét bỏ quy định về bảng kê đối với một số sản phẩm nông sản chủ lực như hồ tiêu, cà phê, dừa… nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường quốc tế. Những kiến nghị này đã phần nào được phản ánh trong văn bản hướng dẫn mới của Bộ Công Thương, thể hiện sự cầu thị và phản ứng kịp thời của cơ quan quản lý trước thực tiễn vận hành của doanh nghiệp.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ “nút thắt” cho ngành cà phê và cá ngừ

Nông sản Việt vươn xa: Cuộc chiến giảm giá thành từ gốc rễ

Giảm chi phí logistics – chìa khóa giữ lợi thế cho nông sản Việt

Thủ tướng chỉ đạo gỡ vướng cho hồ tiêu, thanh long xuất khẩu sang EU

Sầu riêng Trung Quốc đắt gấp đôi hàng Thái: Vì sao vẫn hút khách?