| Xuất khẩu thủy sản 2025: Cuộc đua chinh phục mốc 10 tỷ USD Xuất khẩu thủy sản Việt và “bước ngoặt” chinh phục thị trường toàn cầu Xuất khẩu thủy sản Việt tăng tốc, hướng tới mục tiêu 11 tỷ USD |
 |
| Xuất khẩu thủy sản tháng 11/2025 ước đạt 1,05 tỷ USD, đưa lũy kế 11 tháng đạt 10,38 tỷ USD, tăng 13,2% so với cùng kỳ năm trước.. Ảnh: Bùi Toàn |
Bức tranh tăng trưởng khả quan song hành cùng rủi ro lớn
Theo báo cáo mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bức tranh xuất khẩu thủy sản tháng 11/2025 đã ghi nhận những gam màu sáng với giá trị ước đạt 1,05 tỷ USD. Kết quả này đã góp phần đưa lũy kế kim ngạch xuất khẩu trong 11 tháng năm 2025 chạm mốc 10,38 tỷ USD, đánh dấu mức tăng trưởng 13,2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là một nỗ lực đáng ghi nhận của toàn ngành trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động.
Xét về cơ cấu thị trường, Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nhật Bản tiếp tục khẳng định vị thế là ba trụ cột tiêu thụ lớn nhất của thủy sản Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 20,2%, 17,6% và 15%. Đáng chú ý, giá trị xuất khẩu sang thị trường tỷ dân Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng lên tới 33,7%, trong khi thị trường Mỹ và Nhật Bản cũng duy trì đà tăng ổn định lần lượt là 7,5% và 10,5%. Đặc biệt, trong nhóm 15 thị trường lớn nhất, Brazil nổi lên là điểm sáng rực rỡ với mức tăng trưởng mạnh nhất đạt 37,4%, bù đắp phần nào cho sự sụt giảm 3,6% tại thị trường Nga.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, kết quả này là bước tiến quan trọng, tạo nền tảng vững chắc để toàn ngành hướng tới mục tiêu cán mốc 11 tỷ USD trong cả năm nay. Dù quý III/2025 từng ghi nhận dấu hiệu chững lại do các yếu tố khách quan như thuế đối ứng, nhưng các nhóm sản phẩm chủ lực vẫn duy trì được sức bật tốt, giữ vững đà tăng trưởng bền vững nhờ các giải pháp linh hoạt trong quản lý và tiếp cận thị trường. Tuy nhiên, bên cạnh những con số lạc quan về thương mại, ngành thủy sản đang phải đối diện với những rủi ro nội tại vô cùng lớn, đặc biệt là tác động từ thiên tai và những bất cập trong quy hoạch.
Ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã thẳng thắn chỉ ra rằng, thiệt hại do thiên tai vào dịp cuối năm vừa qua đã để lại hậu quả nghiêm trọng. Nhiều vùng nuôi trồng trọng điểm đã lâm vào cảnh mất trắng hạ tầng, con giống và vật tư thiết yếu. Điều này không chỉ gây thiệt hại kinh tế trước mắt mà còn tác động trực tiếp, tiêu cực tới kế hoạch sản xuất đầu năm 2026, đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến các đối tượng nuôi có chu kỳ dài ngày như tôm hùm hay các loại cá biển giá trị cao.
Bên cạnh yếu tố thiên tai, năng lực cạnh tranh của ngành cũng đang bị đe dọa bởi chi phí sản xuất. Ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú nhận định, khó khăn lớn nhất hiện nay nằm ở quy hoạch vùng nuôi chưa hợp lý. Hệ quả của vấn đề này là tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, đẩy giá thành sản xuất lên cao chót vót. Thậm chí, giá thành tôm của Việt Nam hiện cao hơn 30% so với đối thủ Ấn Độ và gấp đôi so với Ecuador. Đây là rào cản chí mạng ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của con tôm Việt Nam trên trường quốc tế. Báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) cũng nhấn mạnh thêm về mức độ nghiêm trọng của rủi ro thiên tai, khi ước tính thiệt hại của ngành thủy sản trong ba thập kỷ qua lên tới hàng tỷ USD, trong đó hơn một nửa số thiệt hại tập trung chỉ trong 10 năm gần đây.
Chiến lược tái cấu trúc toàn diện hướng tới phát triển bền vững
 |
| Thị trường tôm đông lạnh toàn cầu được dự báo sẽ có sự bùng nổ mạnh mẽ, tăng từ 18,742 triệu USD năm 2025 lên 32,847 triệu USD vào năm 2035. Ảnh: Hồng Thắm. |
Đứng trước những thách thức đan xen giữa cơ hội thị trường và rủi ro sản xuất, ngành thủy sản Việt Nam và thế giới đang định hình lại chiến lược phát triển thông qua các giải pháp đồng bộ từ quy hoạch đến công nghệ. Để giải quyết vấn đề cốt lõi về quy hoạch và dịch bệnh, ông Nhữ Văn Cẩn cho hay, ngành thủy sản đang quyết liệt đẩy mạnh tái cấu trúc không gian sản xuất nhằm thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu. Trọng tâm của chiến lược này là rà soát lại toàn bộ quy hoạch vùng nuôi, thực hiện điều chỉnh mật độ thả nuôi hợp lý, kiên quyết hạn chế tình trạng phát triển tự phát manh mún, từ đó giảm thiểu ô nhiễm môi trường và rủi ro thiên tai.
Song song với việc sắp xếp lại không gian sản xuất, yếu tố công nghệ và đầu tư hạ tầng được xác định là chìa khóa then chốt. Ngành nông nghiệp khuyến khích đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng các vùng nuôi trọng điểm, lắp đặt hệ thống quan trắc tự động và ứng dụng công nghệ số, tự động hóa trong giám sát môi trường. Đặc biệt, việc thay thế các vật liệu lồng bè truyền thống bằng vật liệu bền vững, có khả năng chống chịu sóng gió đang được ưu tiên để tăng cường khả năng ứng phó với thiên tai. Về mặt chính sách, FAO cũng đưa ra khuyến nghị quan trọng về việc ứng dụng chuyển đổi số, IoT (Internet vạn vật), trí tuệ nhân tạo và blockchain để quan trắc môi trường, ghi nhận thiệt hại và hỗ trợ phục hồi, đồng thời lồng ghép rủi ro khí hậu vào chính sách thủy sản và hệ thống cảnh báo sớm.
Ngoài ra, việc phát triển mô hình chuỗi giá trị, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người nuôi để cân đối cung - cầu, chia sẻ rủi ro cũng được xác định là giải pháp căn cơ. Ngành nông nghiệp cũng đang đề xuất các chính sách bảo hiểm rủi ro cho nuôi biển, nhằm tạo ra một “tấm đệm” tài chính vững chắc cho người dân và doanh nghiệp trước những biến động khó lường. Về triển vọng thị trường, báo cáo của Rabobank mang đến những tín hiệu tích cực cho năm 2026 với dự báo sản lượng toàn ngành tăng, giá cả ổn định hoặc ở mức cao trong khi chi phí nuôi có xu hướng thấp hơn. Cụ thể, sản lượng cá chép dự kiến tăng 6%, cá vược và cá tráp biển tăng 4%, tôm và cá rô phi tăng 3%.
Đặc biệt, đối với mặt hàng tôm, thị trường tôm đông lạnh toàn cầu được dự báo sẽ có sự bùng nổ mạnh mẽ, tăng từ 18,742 triệu USD năm 2025 lên 32,847 triệu USD vào năm 2035, tương đương mức tăng trưởng 75,3% trong một thập kỷ. Đây là cơ hội vàng cho tôm Việt Nam nếu giải quyết được bài toán giá thành, bởi theo lãnh đạo Minh Phú, nếu xử lý tốt dịch bệnh và quy hoạch, con tôm Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên dẫn đầu thế giới. Xu hướng tiêu dùng xanh cũng đang mở ra hướng đi mới cho các doanh nghiệp. Khảo sát của Liên minh Nuôi trồng Thủy sản Toàn cầu (GSA) chỉ ra rằng người tiêu dùng, đặc biệt tại Trung Quốc, ngày càng quan tâm đến hải sản có chứng nhận và sẵn sàng chi trả mức giá cao hơn. Điều này trùng khớp với nhận định của Rabobank khi cho rằng các nhà sản xuất tuân thủ tiêu chuẩn bền vững sẽ được thị trường đền đáp xứng đáng.
Bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký VASEP khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động tái cơ cấu thị trường, tập trung phát triển sản phẩm giá trị gia tăng và nâng cao tiêu chuẩn bền vững để duy trì tăng trưởng dài hạn. Kết luận về định hướng tương lai, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định: Dù thiên tai khốc liệt đã bộc lộ các điểm yếu, nhưng chính từ khó khăn, các giải pháp căn cơ đang dần được định hình, hướng tới một nền sản xuất an toàn, thích ứng và bền vững hơn, chuẩn bị tâm thế vững vàng cho giai đoạn “về đích” năm 2025 và khởi đầu năm 2026.
