Xuất khẩu rau quả Việt Nam tăng tốc, mở rộng dấu ấn trên thị trường toàn cầu

Xuất khẩu rau quả Việt Nam đang tăng trưởng mạnh ở cả kim ngạch lẫn thị trường, giữ vững xuất siêu và mở rộng hiện diện tại các thị trường khó tính.

Tăng trưởng mạnh ở các thị trường trọng điểm

Theo báo cáo của Hải quan Việt Nam, tháng 11/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 754 triệu USD, tăng 65% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 11 tháng đạt hơn 7,8 tỷ USD, tăng 18% và tương đương mức tăng tuyệt đối 1,2 tỷ USD so với năm 2024.

Trong top 10 thị trường xuất khẩu chủ lực, ngoại trừ Thái Lan và Hàn Quốc, hầu hết đều tăng trưởng hai con số. Trung Quốc tiếp tục dẫn đầu với 4,5 tỷ USD, tăng 10% trong 10 tháng. Mỹ đứng thứ hai, tăng tới 60% và đạt 454 triệu USD. Malaysia tăng mạnh nhất 78% với 83 triệu USD, UAE đạt 97 triệu USD, tăng 52%. Tại châu Âu, Hà Lan tăng trưởng 44%, đạt 136 triệu USD và nằm trong nhóm thị trường nhập khẩu nhiều nhất.

Ở chiều ngược lại, Hàn Quốc đạt 264 triệu USD, tương đương năm trước, trong khi Thái Lan giảm mạnh 57% còn 98 triệu USD. Theo chuyên gia, mức giảm này mang tính tích cực vì doanh nghiệp Việt Nam nay có thể xuất trực tiếp sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc thay vì phải qua Thái Lan, qua đó tăng giá trị và nâng kim ngạch.

Nhập khẩu rau quả vào Việt Nam trong 11 tháng đạt 2,4 tỷ USD, tăng 15%. Mỹ là một trong những nguồn cung lớn nhất, đạt 460 triệu USD, tăng 37%. Việt Nam vẫn xuất siêu 5,4 tỷ USD.

Doanh nghiệp chuyển hướng cạnh tranh bằng chất lượng

Cơ quan quản lý và Hiệp hội Rau quả Việt Nam đang điều chỉnh chiến lược xuất khẩu theo hướng giảm phụ thuộc thị trường truyền thống, tăng đầu tư vùng trồng đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, mở rộng thị trường sang Mỹ, EU và Trung Đông. Lãnh đạo Cục Xuất – nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, đa dạng hóa sản phẩm – từ trái cây đông lạnh, cắt sẵn đến đóng hộp – là “chìa khóa” nâng cao giá trị và sức cạnh tranh.

Các doanh nghiệp xuất khẩu chủ lực như sầu riêng, xoài, chuối, dừa… đã chủ động đầu tư vùng trồng chất lượng cao, áp dụng công nghệ bảo quản lạnh và chuẩn hóa mã vùng trồng. Với doanh nghiệp chế biến sâu, xu hướng tập trung vào sản phẩm đóng hộp, sấy dẻo, cắt sẵn phù hợp nhu cầu tiêu dùng “healthy” của phương Tây đang gia tăng mạnh. Doanh nghiệp logistics cũng nâng cấp kho lạnh và tối ưu vận chuyển để giữ chất lượng hàng đến tay người dùng.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định doanh nghiệp đã chuyển sang “xuất khẩu thông minh”, chú trọng chất lượng và giá trị gia tăng thay vì số lượng.

Từ góc độ doanh nghiệp chế biến sâu, bà Trương Thị Thành cho biết, để đáp ứng tiêu chuẩn EU, doanh nghiệp phải tái cấu trúc toàn bộ quy trình, từ hợp tác với nông dân để giảm dư lượng thuốc, đến đầu tư dây chuyền sấy lạnh và đóng gói hàng chục tỷ đồng. Đây là con đường duy nhất để thoát khỏi xuất thô giá rẻ và xây dựng niềm tin tại thị trường khó tính.

Các nhà phân phối nông sản quốc tế cũng nhấn mạnh, yếu tố then chốt không chỉ là bán được hàng mà là năng lực duy trì cung ứng ổn định, đồng đều quanh năm, đáp ứng đầy đủ chứng nhận quốc tế.

Tương lai của rau quả Việt Nam không chỉ là tăng trưởng số lượng, mà là vươn lên tầm cao mới khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản toàn cầu.

Đà tăng mạnh được dự báo duy trì trong thời gian tới khi Tổng thống Mỹ đã ký sắc lệnh miễn thuế đối ứng cho nhiều sản phẩm nông nghiệp do lo ngại lạm phát nội địa. Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên cho rằng, nhóm trái cây nhiệt đới và các sản phẩm chế biến sâu sẽ hưởng lợi lớn. Việc giảm thuế giúp tăng sức cạnh tranh của hàng Việt, đặc biệt với mặt hàng thanh long, sầu riêng đông lạnh – vốn được thị trường Mỹ đánh giá cao.

Tuy nhiên, ông Nguyên cũng cảnh báo doanh nghiệp không thể dựa mãi vào ưu đãi thuế quan, mà cần chuyển lợi thế này thành lợi thế chất lượng. Rủi ro từ hàng rào phi thuế quan như kiểm dịch, an toàn thực phẩm hay truy xuất nguồn gốc rất khắt khe, đòi hỏi doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc tiêu chuẩn nước nhập khẩu.

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo thêm rằng, dù Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất, việc mở rộng sang Mỹ, EU và Trung Đông là cần thiết để giảm rủi ro từ biến động địa chính trị và chi phí logistics lạnh ngày càng tăng. Áp lực đầu tư vùng nguyên liệu chuẩn cao cũng khiến doanh nghiệp nhỏ gặp khó nếu thiếu các chuỗi liên kết hoặc hỗ trợ từ Nhà nước.

Chiến lược “thăng hạng” rau quả Việt Nam

Để hướng tới mục tiêu 8,5 tỷ USD và duy trì tăng trưởng bền vững, ngành rau quả cần bước đi chiến lược hơn. Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng phải đầu tư sâu vùng nguyên liệu chuẩn quốc tế, phát triển hạ tầng chế biến và kho lạnh, xúc tiến thương mại chuyên sâu và cải cách thủ tục liên quan kiểm dịch, hải quan.

Từ góc độ chính sách tài chính, chuyên gia Trần Mạnh Hùng nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế ưu đãi thuế, phí để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu, công nghệ bảo quản và logistics lạnh. Việc hoàn thuế VAT nhanh cho các lô hàng đạt chuẩn giúp doanh nghiệp có vốn xoay vòng, giảm áp lực tài chính khi phải đầu tư lớn vào vùng trồng GlobalGAP.

Ông Hùng cũng đề xuất hỗ trợ mạnh cho mô hình hợp tác xã liên kết chặt với doanh nghiệp để hình thành vùng nguyên liệu chuyên canh quy mô lớn, đủ đáp ứng hợp đồng tại Mỹ và EU. Nếu vùng nguyên liệu không thống nhất, truy xuất nguồn gốc sẽ đứt gãy, rủi ro bị trả hàng luôn hiện hữu. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy R&D sau thu hoạch để tạo sản phẩm giá trị gia tăng cao như bột rau quả, chiết xuất tự nhiên, thực phẩm chức năng – thay vì chỉ tập trung xuất tươi.

Xuất khẩu rau quả Việt Nam đã bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh, nhưng để “thăng hạng”, ngành phải tiếp tục đổi mới toàn diện từ chất lượng, chế biến đến thị trường và chuỗi cung ứng. Với sự đồng hành của chính sách và sự chủ động chuyển đổi của doanh nghiệp, rau quả Việt Nam hoàn toàn có khả năng vươn lên vị thế cao hơn trên bản đồ nông sản toàn cầu.

Đưa nông sản lên “chợ mạng” và sàn quốc tế: Chiến lược kép giúp OCOP Lạng Sơn chinh phục thị trường

Nghịch lý rau xanh tăng giá phi mã: Chuyên gia nói gì về việc dùng trái cây thay thế?