Khi người trẻ gục ngã bên bàn làm việc
Chị N.T.H (36 tuổi, TP.HCM), một kế toán viên, bất ngờ ngã quỵ ngay tại nhà khi đang làm việc khuya. Các dấu hiệu điển hình như méo miệng, lệch mặt, yếu nửa người bên trái xuất hiện đột ngột khiến người thân hoảng hốt.
Tại bệnh viện, các bác sĩ xác định chị H. bị đột quỵ não cấp. May mắn được đưa đến cấp cứu trong "thời gian vàng", chị đã được chỉ định điều trị tiêu sợi huyết kịp thời. Trao đổi với bác sĩ, chị H. thừa nhận trước đó thường xuyên làm việc đến khuya, cơ thể liên tục mệt mỏi, đau nửa đầu nhưng chủ quan bỏ qua.
Câu chuyện của chị H. là lời cảnh báo về xu hướng trẻ hóa của căn bệnh này. Theo BSCKII Nguyễn Thị Phương Nga - Trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM), hiện có khoảng 1/3 số ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 70 tuổi.
Đặc biệt, bác sĩ Nga nhấn mạnh một thực tế đau lòng: "Ngay cả khi sống sót, người bệnh thường phải đối mặt với di chứng về vận động, ngôn ngữ, trí nhớ. Khoảng 70% không thể trở lại làm việc bình thường, tạo gánh nặng kinh tế và chăm sóc rất lớn cho gia đình và xã hội".
"Thủ phạm" từ lối sống hiện đại
 |
| Theo BS.CKI Hồ Thanh Lịch (Bệnh viện Nam Sài Gòn), nếu người già bị đột quỵ do bệnh nền, thì người trẻ lại đang tự đưa mình vào "cửa tử" bởi lối sống thiếu lành mạnh. |
Theo BS.CKI Hồ Thanh Lịch (Bệnh viện Nam Sài Gòn), nếu người già bị đột quỵ do bệnh nền, thì người trẻ lại đang tự đưa mình vào "cửa tử" bởi lối sống thiếu lành mạnh:
Làm việc quá sức: Làm việc trên 55 giờ/tuần đẩy nguy cơ đột quỵ tăng 33%.
Thiếu ngủ: Thức khuya thường xuyên làm tăng nguy cơ hơn 7%.
Thói quen xấu: Lười vận động, ăn thức ăn nhanh, lạm dụng rượu bia và thuốc lá là tác nhân hình thành cục máu đông.
Hiểu lầm tai hại: Nhiều người vẫn tin "tắm khuya" là nguyên nhân trực tiếp. Thực tế, sự chênh lệch nhiệt độ đột ngột (tắm nước lạnh khi người đang nóng, gió lùa) mới là nguyên nhân khiến mạch máu co thắt, huyết áp tăng vọt dẫn đến vỡ mạch.
Quy tắc FAST và "thời gian vàng" sinh tử
Các chuyên gia khẳng định 90% trường hợp đột quỵ có thể phòng ngừa nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, khi bệnh khởi phát, thời gian chính là não bộ. Phương pháp tiêu sợi huyết cứu sống bệnh nhân chỉ hiệu quả trong "cửa sổ vàng" từ 3 đến 4,5 giờ đầu.
Người dân cần ghi nhớ quy tắc FAST để nhận diện và xử lý:
F (Face): Méo miệng, liệt mặt.
A (Arm): Yếu/liệt tay chân một bên.
S (Speech): Nói ngọng, khó nói.
T (Time): Gọi cấp cứu ngay lập tức.
Đặc biệt, tuyệt đối không bỏ qua các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) với triệu chứng tê yếu, đau đầu nhẹ rồi tự hết. Đây chính là "tín hiệu đỏ" báo hiệu cơn đột quỵ thật sự sắp ập đến.
Di chứng nhận thức - Nỗi đau âm thầm
 |
| Bên cạnh việc mất khả năng lao động chân tay, người sau đột quỵ còn đối mặt với sự sụt giảm về trí tuệ. |
Bên cạnh việc mất khả năng lao động chân tay, người trẻ sau đột quỵ còn đối mặt với sự sụt giảm về trí tuệ. TS.BS Nguyễn Bá Thắng (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) cho biết khoảng 30% - 40% người bệnh gặp các rối loạn về trí nhớ, kém tập trung và giảm khả năng xử lý thông tin.
Việc phục hồi chức năng nhận thức thường bị bỏ quên, nhưng lại là yếu tố then chốt để người bệnh tái hòa nhập cuộc sống. Nếu được can thiệp sớm trong năm đầu tiên (vật lý trị liệu, âm ngữ trị liệu, kích thích từ xuyên sọ...), người bệnh hoàn toàn có cơ hội phục hồi khả năng giao tiếp và sinh hoạt độc lập.
Để không trở thành gánh nặng cho người thân khi tuổi đời còn trẻ, các bác sĩ khuyến cáo cần thay đổi lối sống ngay hôm nay: tập thể dục 30 phút/ngày, hạn chế rượu bia, và tầm soát sức khỏe định kỳ để kiểm soát huyết áp, mỡ máu.
