Những ca bệnh cảnh tỉnh sự chủ quan của người lớn
Thời gian gần đây, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 liên tiếp tiếp nhận các ca đột quỵ ở độ tuổi học đường, trong đó có trường hợp bệnh nhi mới chỉ 8 tuổi. Những câu chuyện từ phòng cấp cứu là minh chứng rõ nhất cho thấy "tử thần" đột quỵ không chừa bất cứ độ tuổi nào.
 |
| Bệnh nhi bị đột quỵ được chăm sóc tại BV Trung ương Quân đội 108. Ảnh: BVCC |
Điển hình là trường hợp của bé Đ.K (sinh năm 2017, Hà Nội). Sự việc xảy ra ngay trong giờ học khi bé bất ngờ gục xuống bàn, nửa người bên trái yếu đi – dấu hiệu điển hình của cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua. May mắn thay, sự nhạy bén của thầy cô và việc đưa đi cấp cứu kịp thời đã cứu sống bé.
Kết quả chụp CTA (chụp cắt lớp vi tính mạch máu) chỉ ra nguyên nhân là do bóc tách động mạch não giữa bên phải. Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm ở trẻ nhỏ. Nhờ được can thiệp nong bóng và đặt stent tái thông mạch ngay lập tức, bé K. đã hồi phục gần như hoàn toàn và không để lại di chứng thần kinh.
Một trường hợp khác đáng suy ngẫm hơn về sự "ẩn mình" của bệnh là em T.Q (sinh năm 2011, Hà Nam - nay thuộc tỉnh Ninh Bình). 10 ngày trước khi nhập viện, Q. có biểu hiện đau đầu dữ dội và ngất xỉu. Sau khi uống thuốc tại trạm y tế, thấy con đỡ đau, gia đình chủ quan nghĩ rằng con chỉ bị cảm cúm thông thường. Chỉ đến khi cơn đau tái phát dữ dội, Q. mới được đưa lên tuyến trên.
Kết quả chẩn đoán khiến gia đình bàng hoàng: Q. bị chảy máu não nhỏ do vỡ dị dạng thông động – tĩnh mạch vùng thái dương phải. Chia sẻ đầy hối tiếc, mẹ của bệnh nhi nói: “Tôi không bao giờ nghĩ cháu bị chảy máu não vì trước đó cháu hoàn toàn khỏe mạnh. Nếu biết nghiêm trọng như vậy, tôi đã đưa con đi khám sớm hơn”.
Giải mã nguyên nhân
Theo TS.BS Nguyễn Văn Tuyến – Viện trưởng Viện Thần kinh, Chủ nhiệm Khoa Đột quỵ não (Bệnh viện TWQĐ 108), tỷ lệ người trẻ (dưới 45 tuổi) bị đột quỵ đang gia tăng, chiếm khoảng 10–15% tổng số ca điều trị trong năm 2025. Hiện tại, Viện cũng đang điều trị cho 4 bệnh nhi trong độ tuổi từ 8 đến 16.
Điểm khác biệt mấu chốt giữa đột quỵ ở trẻ em và người lớn nằm ở cơ chế gây bệnh:
Ở người lớn: Nguyên nhân chủ yếu do xơ vữa động mạch tích tụ lâu ngày.
Ở trẻ em: Nguyên nhân thường phức tạp và khó lường hơn. Khoảng 30–50% các ca đột quỵ nhồi máu ở trẻ xuất phát từ việc bóc tách động mạch.
 |
| Bác sĩ kiểm tra tình trạng sức khoẻ của bệnh nhi đột quỵ. Ảnh: BVCC |
Các bác sĩ giải thích, sự bóc tách này có thể xảy ra vô tình trong quá trình trẻ vui chơi, chạy nhảy, va chạm mạnh hoặc thậm chí là động tác xoay cổ quá mức. Ngoài ra, các dị dạng mạch máu bẩm sinh hoặc viêm mạch cũng là những "quả bom nổ chậm" tiềm ẩn. Việc can thiệp điều trị cho trẻ cũng là một thách thức lớn vì hệ mạch của trẻ còn nhỏ, mong manh, đòi hỏi kỹ thuật viên phải có thao tác chính xác tuyệt đối.
Đừng bỏ lỡ thời "gian vàng" vì nhầm lẫn triệu chứng
Đột quỵ là cuộc chạy đua khốc liệt với thời gian. Mỗi phút trôi qua, hàng tỷ tế bào thần kinh có thể bị tổn thương vĩnh viễn không thể phục hồi.
Mặc dù y học hiện đại có các phương pháp tối ưu như dùng thuốc tiêu sợi huyết (hiệu quả trong 3 – 4,5 giờ đầu) hay lấy huyết khối cơ học (trong vòng 6 giờ), nhưng BS Phạm Văn Cường (Khoa Can thiệp mạch thần kinh) cảnh báo: Phụ huynh tuyệt đối không được có tâm lý "chờ xem sao" hoặc đợi đủ triệu chứng mới đi viện.
Nguy hiểm nhất của đột quỵ ở trẻ là triệu chứng không điển hình và trẻ thường khó mô tả chính xác cảm giác của mình. Nhiều phụ huynh dễ nhầm lẫn các dấu hiệu cảnh báo với việc con mệt do áp lực học tập, cảm cúm hay trúng gió.
Những dấu hiệu "cầu cứu" của não bộ cần đặc biệt lưu ý:
Đau đầu dữ dội bất thường.
Yếu tay chân, cầm nắm khó.
Mắt nhìn mờ, thị lực giảm đột ngột.
Nói khó, méo miệng.
Co giật hoặc gục xuống bất ngờ (dù tỉnh lại ngay sau đó).
Hiện chưa có phương pháp phòng ngừa tuyệt đối đột quỵ ở trẻ do nguyên nhân thường không rõ ràng. Tuy nhiên, phát hiện sớm chính là chìa khóa duy nhất để bảo toàn tính mạng và giảm thiểu di chứng vận động, trí tuệ cho trẻ sau này.
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh: Đừng để sự chủ quan lấy mất cơ hội của trẻ. Sự cảnh giác cao độ của gia đình, nhà trường và cộng đồng trước những biểu hiện lạ, dù là thoáng qua, chính là "hàng rào bảo vệ" tốt nhất cho trẻ trước căn bệnh nguy hiểm này.
