 |
| Cây sầu riêng nghịch vụ, sai trái. |
Hành vi nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín
Tại Họp báo thường kỳ Bộ NN&MT vào sáng ngày 4/12, vấn đề quản lý mã số vùng trồng sầu riêng, đặc biệt là sau khi nhiều doanh nhân bị khởi tố, đã trở thành tâm điểm. Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Quốc Mạnh khẳng định đây là vấn đề rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới uy tín của mặt hàng nông sản và sản xuất nông nghiệp trong nước. Ông Mạnh cung cấp thông tin chi tiết về công tác quản lý mã số vùng trồng hiện nay của Bộ NN&MT. Bộ đang quản lý hai loại mã số: Mã số vùng trồng nội địa, được cấp theo quy định của Điều 64 Luật Trồng trọt; và Mã số vùng trồng xuất khẩu, dành cho cơ sở đóng gói, thực hiện theo các nghị định thư ký kết với các nước nhập khẩu.
Tính đến thời điểm hiện tại, Bộ đã cấp 5.900 mã số vùng trồng nội địa, 9.334 mã số vùng trồng xuất khẩu và 1.752 mã số cơ sở đóng gói. Về bản chất pháp lý, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh rằng mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu đã được quy định rất rõ trong nghị định thư, và mã số đã được cấp cho diện tích và chủ thể rõ ràng. Do đó, việc trao đổi, mua bán mã số vùng trồng không đúng quy định là phạm pháp và cần phải được xử lý nghiêm minh. Lý giải về mức độ nghiêm trọng, ông Mạnh khẳng định: “Việc mua bán trái phép mã số vùng trồng đã ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của mặt hàng nông sản Việt Nam với nước nhập khẩu. Chúng tôi đánh giá đây là những hành vi rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới sản xuất.”
Thông tin từ Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) cũng làm rõ hơn tính chất của vụ việc. Cụ thể, vào thời điểm đầu tháng 11/2025 (hoặc chiều 5-11), C03 đã thông báo khởi tố 17 bị can liên quan đến sai phạm trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Các bị can này hoạt động tại Trung tâm Kiểm nghiệm kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq), Công ty Trách nhiệm hữu hạn Công nghệ NhoNho (Công ty NhoNho), Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Trái cây Thủy (Công ty Trái cây Thủy) và các đơn vị liên quan khác.
Quá trình điều tra cho thấy trong lĩnh vực kinh doanh xuất khẩu sầu riêng, các bị can đã thực hiện các hành vi bao gồm: Mua bán mã vùng trồng, mua bán giấy kiểm nghiệm, vi phạm quy định về kế toán, tất cả đều gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước. Sự vi phạm này không chỉ dừng lại ở thất thoát tài sản, mà còn ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn của các doanh nghiệp chân chính. Hậu quả là dẫn đến tình trạng sầu riêng xuất khẩu không đúng nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo tiêu chuẩn.
Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến uy tín, và làm giảm sức cạnh tranh của nông sản nói chung, và sầu riêng Việt Nam nói riêng, trên thị trường Trung Quốc và thế giới. Đây là một vụ việc gây chấn động, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt từ các cơ quan chức năng. C03 đã khẳng định sẽ tiếp tục củng cố tài liệu, chứng cứ và mở rộng điều tra xử lý toàn diện, triệt để đối với hành vi sai phạm có tổ chức, đồng thời xác minh, kê biên, phong tỏa, phục vụ thu hồi triệt để tài sản cho Nhà nước.
Giải pháp và truy xuất nguồn gốc bằng AI
 |
| Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Quốc Mạnh. Ảnh: Quang Hùng |
Trước thực trạng nghiêm trọng của vụ mua bán mã số vùng trồng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm khắc phục bất cập và tăng cường quản lý. Các giải pháp này được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tham mưu, trình lên Bộ NN&MT. Giải pháp then chốt đầu tiên là việc sửa đổi Luật Trồng trọt. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã trình Bộ NN&MT đề xuất sửa đổi Điều 64 của Luật này theo hướng bổ sung mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói để quản lý một cách chặt chẽ và toàn diện hơn. Việc sửa đổi Luật được kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, rõ ràng hơn để ngăn chặn các hành vi trục lợi, mua bán trái phép mã số trong tương lai.
Song song với việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, Bộ NN&MT cũng đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tập trung áp dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động quản lý. Cụ thể, Bộ đang xây dựng đề án thí điểm về truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản bằng công nghệ, và trước mắt sẽ thí điểm với sầu riêng. Việc áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng AI được xem là một bước đi hiện đại và hiệu quả để đảm bảo minh bạch thông tin về nguồn gốc xuất xứ của sầu riêng, giúp các nước nhập khẩu có thể xác định rõ ràng lô hàng có đúng tiêu chuẩn đã thỏa thuận trong nghị định thư hay không, từ đó lấy lại uy tín cho nông sản Việt Nam.
Trong vụ án cụ thể, danh sách các bị can bị khởi tố đã được C03 công bố chi tiết. Các đối tượng chính bị khởi tố về tội Nhận hối lộ bao gồm: Trần Đăng Ninh, Giám đốc Retaq; Hoàng Bá Nghị, Chủ tịch HĐTV Công ty NhoNho; Đinh Hoàng Thiện, Giám đốc Công ty NhoNho; Lê Sỹ Nghị, Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm Công ty Nhonho; Nguyễn Trường, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm Công ty Nho Nho; Vũ Đức Hải, Giám đốc Công ty cổ phần Scitech, cùng một người khác. Bên cạnh đó, ông Phạm Thành Trí, Phó chủ tịch Hiệp hội du lịch Golf Việt Nam, bị khởi tố về tội Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi. Những bị can còn lại bị khởi tố về các tội Đưa hối lộ, Môi giới hối lộ, và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.
Trước tình hình này, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng bày tỏ mong muốn các cơ quan báo chí cần tăng cường truyền thông để người dân, doanh nghiệp, tổ chức hiểu rõ được các quy định liên quan đến cấp, quản lý mã số vùng trồng. Việc nâng cao nhận thức và hiểu biết pháp luật là vô cùng quan trọng để mọi chủ thể có thể thực hiện nghiêm túc các quy định, tự giác bảo vệ uy tín và thương hiệu cho nông sản quốc gia, đồng thời tránh tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật đã bị khởi tố trong vụ án vừa qua.
