 |
| Các diễn giả tham gia và trao đổi, thảo luận tại Hội thảo trực tuyến “Tối ưu chuỗi cung ứng Anh - Việt: Hướng dẫn chi tiết về Quy tắc xuất xứ trong CPTPP giúp doanh nghiệp tăng tốc xuất khẩu”. Ảnh: Phương Cúc |
Quy tắc xuất xứ trở thành điểm nghẽn cạnh tranh mới
Từ tháng 12/2024, thời điểm Vương quốc Anh chính thức thực thi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), nhiều lô hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này đã nhanh chóng chuyển sang tận dụng ưu đãi thuế quan theo hiệp định. Thực tiễn cho thấy, trong bối cảnh Anh đẩy mạnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng hậu Brexit, yêu cầu về xuất xứ hàng hóa không còn là thủ tục kỹ thuật đơn thuần mà trở thành điều kiện mang tính quyết định đối với năng lực cạnh tranh của hàng xuất khẩu.
Tại hội thảo trực tuyến “Tối ưu chuỗi cung ứng Anh - Việt: Hướng dẫn chi tiết về Quy tắc xuất xứ trong CPTPP giúp doanh nghiệp tăng tốc xuất khẩu”, bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) chia sẻ rằng, việc đáp ứng đúng quy tắc xuất xứ và sử dụng hiệu quả giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đang là “chìa khóa” giúp hàng Việt tiếp cận và mở rộng thị phần tại thị trường Anh. Hội thảo nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Thương mại Quốc tế, do Bộ Kinh doanh và Thương mại Anh phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp Anh tại Việt Nam (BritCham) tổ chức.
Theo bà Hiền, khi Anh chính thức gia nhập CPTPP, doanh nghiệp Việt Nam đứng trước song song hai khuôn khổ ưu đãi là UKVFTA và CPTPP. Điều này tạo thêm lựa chọn, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực hiểu và thực thi quy tắc xuất xứ. Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp đặc biệt quan tâm đến cách xác định xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu sang Anh, cũng như cách áp dụng cơ chế cộng gộp trong CPTPP để tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
Về phía Vương quốc Anh, bà Olivia Herford, đại diện Bộ Kinh doanh và Thương mại Anh, đã phân tích vai trò của CPTPP trong thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đồng thời làm rõ mối tương tác giữa CPTPP và các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam và Anh đang thực thi. Theo bà, việc sử dụng chung một bộ quy tắc xuất xứ cho toàn khối CPTPP mang lại lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp, đặc biệt thông qua cơ chế cộng gộp nguyên liệu giữa các nước thành viên, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong tổ chức sản xuất.
Không chỉ dừng ở ưu đãi thuế quan, CPTPP còn bao hàm nhiều cam kết liên quan đến minh bạch hải quan, xử lý hồ sơ điện tử và các lợi ích phi thuế quan khác. Trong bối cảnh Anh đang tích cực tìm kiếm các đối tác cung ứng mới, khả năng đáp ứng đầy đủ và minh bạch quy tắc xuất xứ CPTPP giúp hàng hóa Việt Nam tạo lợi thế rõ nét so với các quốc gia ngoài khối, đồng thời từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng Anh - Việt.
Tối ưu xuất xứ để mở rộng không gian xuất khẩu bền vững
 |
| Mặt hàng cao su Việt Nam hưởng lợi từ Hiệp định CPTPP. |
Từ góc độ quản lý nhà nước, nhiều nội dung liên quan đến xuất xứ hàng hóa đang được hai phía đặc biệt quan tâm nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả CPTPP. Tại hội thảo, bà Trịnh Thị Thu Hiền cho biết, các vấn đề trọng tâm bao gồm hướng dẫn chi tiết quy tắc xuất xứ đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Anh, việc áp dụng mẫu C/O tích hợp mã QR, điều chỉnh thẩm quyền cấp C/O theo chủ trương phân quyền, phân cấp, cũng như các tình huống thực tiễn liên quan đến cơ chế cộng gộp trong thực thi các FTA.
Theo bà Hiền, hiện nay mỗi C/O đều được tích hợp một mã QR riêng, chứa liên kết tới Hệ thống eCoSys của Bộ Công Thương cùng dữ liệu bảo mật để truy cập thông tin C/O đã được cấp. Việc ứng dụng mã QR không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong khai báo và xét duyệt trực tuyến hoàn toàn, mà còn cho phép cơ quan hải quan nước nhập khẩu nhanh chóng kiểm chứng tính xác thực của C/O. Đây được xem là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả xác minh xuất xứ, đồng thời góp phần phòng chống gian lận xuất xứ hàng hóa.
Việc áp dụng C/O tích hợp mã QR cũng phù hợp với lộ trình chuyển đổi số trong công tác cấp C/O, gắn với định hướng thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt kiểm tra xuất xứ, minh bạch hóa quy trình cấp và xác minh C/O trở thành yếu tố then chốt để doanh nghiệp duy trì khả năng hưởng ưu đãi thuế quan.
Thực tế cho thấy, từ khi Anh chính thức gia nhập CPTPP, nhiều lô hàng xuất khẩu của Việt Nam đã nhanh chóng tận dụng ưu đãi từ hiệp định này. Bên cạnh việc tiếp tục sử dụng C/O trong khuôn khổ UKVFTA, đến tháng 11/2025, nhóm hàng điện tử của Việt Nam sử dụng C/O CPTPP đạt giá trị hơn 123 triệu USD. Các nhóm hàng khác như thép, cao su, thủy sản và giày dép cũng ghi nhận tác động rõ rệt của CPTPP trong xuất khẩu sang thị trường Anh.
Theo đánh giá của các chuyên gia, việc linh hoạt lựa chọn giữa UKVFTA và CPTPP giúp doanh nghiệp Việt Nam tối ưu hóa lợi ích, đồng thời tăng cường liên kết trong chuỗi cung ứng Anh - Việt. Trong đó, quy tắc xuất xứ và cơ chế cộng gộp của CPTPP được xem là công cụ quan trọng để doanh nghiệp mở rộng không gian sản xuất và xuất khẩu, nhất là khi Anh đang ưu tiên xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, đa dạng và có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Trong khuôn khổ Tuần lễ Thương mại Quốc tế, Bộ Kinh doanh và Thương mại Anh cùng BritCham đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại song phương. Đáng chú ý, tại Hội nghị Ủy ban CPTPP lần thứ 9 tại Melbourne, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên và Quốc vụ khanh Chính sách thương mại Anh Chris Bryant đã trao đổi về việc tăng cường tận dụng cam kết CPTPP, tạo thuận lợi thương mại và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Anh cũng hoan nghênh việc Việt Nam sẽ đảm nhận vai trò Chủ tịch CPTPP vào năm 2026, đồng thời cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong khuôn khổ hiệp định.
