 |
| Tính riêng trong tháng 11/2025, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng 320 nghìn tấn gạo, mang về giá trị kim ngạch đạt 169,8 triệu USD. |
Những gam màu trầm trong bức tranh xuất khẩu gạo
Theo báo cáo mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bức tranh xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2025 đang chứng kiến những biến động đáng kể theo chiều hướng giảm sút so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, tính riêng trong tháng 11/2025, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng 320 nghìn tấn gạo, mang về giá trị kim ngạch đạt 169,8 triệu USD. Khi nhìn vào số liệu lũy kế của cả 11 tháng, tổng lượng gạo xuất khẩu đạt mức 7,5 triệu tấn với tổng giá trị là 3,83 tỷ USD.
Những con số này phản ánh sự suy giảm rõ rệt khi so sánh với cùng kỳ năm ngoái, với mức giảm lần lượt là 11,5% về lượng và giảm sâu tới 27,7% về mặt giá trị. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm mạnh về kim ngạch là do giá xuất khẩu bình quân đã không còn giữ được mức cao như trước. Giá xuất khẩu gạo bình quân trong 11 tháng qua chỉ còn ở mức 512,1 USD/tấn, thấp hơn 18,3% so với cùng kỳ. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ số một của gạo Việt Nam là Philippines cũng ghi nhận sự đi xuống.
Mặc dù quốc gia này vẫn tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm tới 39,8% thị phần xuất khẩu của Việt Nam, nhưng giá trị xuất khẩu sang thị trường này lại giảm tới 34,9%. Không chỉ riêng Philippines, một thị trường truyền thống khác trong khu vực là Malaysia cũng ghi nhận mức giảm rất sâu, lên tới 51,3%. Thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cũng cho thấy mặt bằng giá hiện tại đang có sự phân hóa. Cụ thể, giá xuất khẩu gạo thơm 5% tấm hiện dao động ở mức 420 - 440 USD/tấn; gạo 100% tấm dao động trong khoảng 314 - 318 USD/tấn; trong khi gạo Jasmine có giá dao động từ 447 - 451 USD/tấn. Sự trầm lắng của thị trường một phần xuất phát từ các chính sách nhập khẩu của đối tác.
Điển hình là việc Philippines áp dụng lệnh cấm nhập khẩu gạo kéo dài 4 tháng. Trong suốt thời gian nước này ngừng nhập khẩu, phần lớn các lô hàng thương mại từ Việt Nam đã bị hoãn lại để Chính phủ Philippines tiến hành đánh giá lại sản lượng nội địa của họ. Điều này đã gây ra sự ách tắc nhất định trong dòng chảy thương mại lúa gạo giữa hai nước trong thời gian qua. Về phía nguồn cung nội địa, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho hay, tính đến cuối tháng 11, cả nước đã gieo cấy được 7,1 triệu ha lúa, giảm nhẹ 0,1% so với cùng kỳ. Diện tích lúa đã thu hoạch ước đạt 6,95 triệu ha, tăng 0,4%, với sản lượng trên diện tích thu hoạch đạt 42,56 triệu tấn, bằng 100,1% so với cùng kỳ.
Dù sản lượng vẫn được duy trì ổn định, nhưng áp lực từ việc sụt giảm đơn hàng tại các thị trường lớn và giá bán thấp đã tạo nên những gam màu trầm cho bức tranh xuất khẩu chung của toàn ngành trong năm 2025. Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, thị trường vẫn ghi nhận những điểm sáng bất ngờ từ sự tăng trưởng của các thị trường xa. Trong nhóm 15 thị trường lớn, Bangladesh nổi lên với mức tăng trưởng thần tốc nhất, tăng tới 155,1 lần. Khu vực Châu Phi cũng ghi nhận sự tăng trưởng tích cực từ Ghana (tăng 29,8%) và Bờ Biển Ngà (tăng 79,8%), cho thấy sự dịch chuyển đáng kể trong cơ cấu thị trường xuất khẩu.
Chiến lược nâng chất lượng và đa dạng hóa thị trường đích
 |
| Singapore mỗi năm nhập 350.000–400.000 tấn gạo, là một trong những thị trường tiêu thụ quan trọng của Việt Nam. |
Trước những thách thức hiện hữu, ngành lúa gạo Việt Nam đang chủ động thích ứng bằng những chiến lược mới để giải quyết vấn đề đầu ra. Một trong những yếu tố hỗ trợ tích cực nhất cho thị trường thời điểm này là thông tin Philippines dự kiến sẽ dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu gạo vào đầu tháng 1/2026. Do nhu cầu tích lũy tăng cao sau thời gian dài ngừng nhập, cộng với việc các doanh nghiệp đang tích cực đàm phán hợp đồng cho thời điểm giao hàng từ tháng 1/2026, thị trường đang dần lấy lại niềm tin.
Thực tế, các doanh nghiệp cho biết nhu cầu nhập khẩu thường tăng mạnh vào dịp cuối năm. Điều này, kết hợp với việc thương lái trong nước đang thu mua mạnh trong bối cảnh nguồn cung trên đồng hạn chế, đã giúp giá lúa gạo trong nước có xu hướng tăng trở lại. Đặc biệt, thị trường còn được tiếp sức mạnh mẽ bởi thỏa thuận thương mại gạo ổn định và bền vững giữa Việt Nam và Singapore vừa được ký kết. Đây được xem là một bước đi chiến lược quan trọng. Singapore, với nhu cầu nhập khẩu từ 350.000 đến 400.000 tấn gạo mỗi năm, là một trong những thị trường tiêu thụ quan trọng.
Đáng chú ý, chất lượng gạo Việt ngày càng được người tiêu dùng tại đảo quốc sư tử ghi nhận. Việt Nam không chỉ có nguồn cung ổn định mà còn đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các dòng sản phẩm chất lượng cao và phát thải thấp. Đây chính là lý do Singapore ưu tiên ký kết biên bản hợp tác (MOC) với Việt Nam về thương mại gạo bền vững. Ông Cao Xuân Thắng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Singapore nhận định rằng định hướng phát triển gạo của Việt Nam hoàn toàn phù hợp với chiến lược an ninh lương thực của Singapore. Do đó, MOC này không chỉ mang ý nghĩa thương mại đơn thuần mà còn mang tính chiến lược trong hợp tác bền vững và đảm bảo an ninh lương thực khu vực.
Đồng quan điểm, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Thanh Tùng, Tổng Thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam cho biết thỏa thuận này là bước tiến quan trọng. Giá trị của nó không chỉ nằm ở sản lượng tiêu thụ mà còn bởi vai trò trung chuyển của Singapore trong chuỗi cung ứng khu vực. Đây là cơ hội vàng để gạo Việt mở rộng hiện diện, tiếp cận nhiều thị trường hơn và xây dựng thương hiệu rõ nét hơn trên trường quốc tế. Để hiện thực hóa các cơ hội này, công tác chuẩn bị cho vụ mùa mới đang được gấp rút triển khai.
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến nay, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã xuống giống gần 400.000 ha lúa Đông Xuân 2025-2026 trên tổng kế hoạch 1,3 triệu ha. Các địa phương đang đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành gieo sạ trong tháng 12/2025. Dự kiến khoảng giữa tháng 2 đến cuối tháng 3/2026, khu vực sẽ bước vào thu hoạch rộ. Đây là thời điểm nguồn cung dồi dào nhất trong năm. Nếu nhu cầu thị trường quốc tế phục hồi đúng kỳ vọng, áp lực giảm giá lúa trong nước vào vụ thu hoạch sẽ được giảm đáng kể.
Bên cạnh việc duy trì thị trường truyền thống và khai thác thị trường ngách như Châu Phi, Brazil, Trung Á để giảm rủi ro, ngành hàng lúa gạo đang tập trung vào chất lượng. Cơ cấu sản xuất đang dịch chuyển theo hướng gạo chất lượng cao, giảm phát thải carbon và minh bạch nguồn gốc. Các chuyên gia nhấn mạnh, việc chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh, sạch và minh bạch sẽ là "tấm vé" thông hành để doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của nhà nhập khẩu, từ đó giữ vững vị thế là một trong ba quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.
