| Gạo Việt tìm chỗ đứng bền vững toàn cầu Gạo Việt vươn xa nhờ chất lượng và bản sắc Gạo Việt Nam chinh phục thế giới: Bài toán vừa lượng, vừa chất trong xuất khẩu |
Cạnh tranh toàn cầu tái định vị gạo Việt
 |
| Gạo Việt được kiểm định chất lượng trước khi xuất khẩu, khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. |
Những thay đổi đáng kể trong dòng chảy thương mại gạo toàn cầu thời gian qua đã dẫn đến sự dịch chuyển thứ hạng giữa các quốc gia xuất khẩu lớn. Việt Nam hiện đã vượt Thái Lan, vươn lên vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo, chỉ sau Ấn Độ. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 4,65 triệu tấn gạo, vượt hơn 1 triệu tấn so với Thái Lan – quốc gia chỉ đạt 3,65 triệu tấn, giảm gần 29% về lượng và hơn 33% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái, theo số liệu của Bộ Thương mại Thái Lan.
Dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cũng cho thấy, xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm 2025 có thể chỉ còn 7 triệu tấn – mức thấp nhất trong nhiều năm, trong khi Việt Nam dự kiến giữ vững mốc 7,9 triệu tấn. Nguyên nhân khiến xuất khẩu gạo Thái Lan suy giảm là do nhu cầu từ các thị trường lớn như Indonesia, Malaysia giảm mạnh, cùng với sự cạnh tranh về giá từ các đối thủ như Việt Nam, Ấn Độ và Pakistan. Bên cạnh đó, tồn kho nội địa thấp và đồng Baht tăng giá khiến giá gạo Thái trở nên kém cạnh tranh hơn. Hiện giá gạo trắng thường của Thái Lan đang cao hơn đáng kể so với các nhà cung cấp khác.
Trong khi Ấn Độ hạ giá mạnh sau khi dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu, thì giá gạo Thái vẫn ở mức cao, buộc nhiều khách hàng – điển hình là Philippines – phải chuyển hướng sang mua gạo Việt Nam. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng không hoàn toàn thuận lợi khi lượng hàng sang Indonesia và Malaysia lần lượt giảm tới 97,3% và 51% trong nửa đầu năm nay, do tồn kho tăng và nhu cầu nhập khẩu giảm sau hai năm thiếu hụt nguồn cung.
Ở chiều ngược lại, Việt Nam đang giữ vững thị phần lớn tại thị trường Philippines – chiếm tới 44,6% tổng lượng nhập khẩu, đạt 2,1 triệu tấn, tăng 8,7% so với cùng kỳ. Xuất khẩu gạo sang châu Phi cũng tăng trưởng ấn tượng: Bờ Biển Ngà tăng 158,5%, Ghana tăng 89,4%, Trung Quốc tăng 108,3%. Một số thị trường mới nổi như Bangladesh, Senegal hay Chile cũng ghi nhận mức tăng đột biến. Theo ông Phan Văn Có – Giám đốc Marketing Công ty TNHH Vrice – nhu cầu tại châu Phi tăng mạnh nhờ gạo Việt có chất lượng ổn định và giá cả cạnh tranh hơn so với nhiều nước xuất khẩu khác.
Chủ động chiến lược, mở rộng thị trường ngách
 |
| Doanh nghiệp giới thiệu sản phẩm gạo tại hội chợ, mở rộng thị trường ngách tiềm năng. |
Trước biến động mạnh về giá và sự chững lại tại các thị trường truyền thống, doanh nghiệp Việt đã chủ động điều chỉnh chiến lược nhằm duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu. Thay vì phụ thuộc vào một vài thị trường lớn, doanh nghiệp đang tích cực khai thác các thị trường ngách và thị trường mới nổi. Một trong những điểm sáng là thị trường Mỹ – nơi xuất khẩu gạo Việt tăng 38,8% trong 6 tháng đầu năm 2025, đạt gần 21.000 tấn. Việc chủ động đẩy hàng trước khi các chính sách thuế quan mới có hiệu lực đã góp phần giữ đà tăng trưởng ổn định.
Song song đó, thị trường Nhật Bản – vốn nổi tiếng khắt khe về tiêu chuẩn – cũng ghi nhận bước tiến rõ rệt. Trong 5 tháng đầu năm, Việt Nam xuất sang Nhật hơn 2.500 tấn gạo, tăng gần 5 lần so với cùng kỳ, đưa thị phần từ 0,2% lên 0,7% tổng lượng nhập khẩu của quốc gia này. Chuyên gia từ Trung tâm Phân tích chính sách nông nghiệp (IPSARD) nhận định: “Thị trường gạo thế giới đang tái cấu trúc nhanh chóng do biến động địa chính trị, cung – cầu và chính sách thương mại. Đây là cơ hội cho Việt Nam nếu chúng ta chủ động thích ứng về giá, chất lượng và tiêu chuẩn hóa sản phẩm.”
Tuy vậy, thách thức phía trước không hề nhỏ. Sau thời gian dài giữ giá cao, các nhà xuất khẩu Thái Lan đã bắt đầu hạ giá để giành lại thị phần. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo 5% tấm của Thái Lan đã giảm xuống còn 374 USD/tấn – thấp hơn cả Việt Nam (377 USD/tấn), điều hiếm thấy trong nhiều tháng qua. Trong khi đó, giá gạo Ấn Độ và Pakistan cũng chỉ còn lần lượt 375 và 388 USD/tấn.
Không chỉ cạnh tranh về giá, Việt Nam còn chịu áp lực lớn từ nguồn cung dồi dào của Ấn Độ – quốc gia hiện tích trữ khoảng 38 triệu tấn gạo, gấp gần ba lần mức an toàn, và sản lượng dự báo tiếp tục tăng nhờ thời tiết thuận lợi. Điều này buộc Ấn Độ phải đẩy mạnh xuất khẩu, tạo sức ép giảm giá mạnh trên toàn thị trường châu Á. Ngoài ra, các rủi ro từ chính sách thương mại cũng đang nổi lên, điển hình là nguy cơ Mỹ áp thuế đối ứng, ảnh hưởng tới dòng gạo cao cấp của Việt Nam như ST25 – vốn đang được tiêu thụ mạnh tại đây.
Trong bối cảnh đó, để duy trì vị thế và hướng tới tăng trưởng bền vững, các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đẩy mạnh đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn và gia tăng tỷ trọng gạo thơm, gạo chất lượng cao. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng cần bám sát diễn biến toàn cầu để điều chỉnh chiến lược giá linh hoạt, bảo vệ biên lợi nhuận và duy trì thị phần.
