 |
| Gạo sạch chất lượng cao Toàn Xuân đạt OCOP 5 sao. |
Quyết định quay xe mạo hiểm và 5 năm không lãi
Nhắc đến "Gạo sạch Toản Xuân" trên thị trường hiện nay, người tiêu dùng thường nghĩ ngay đến một thương hiệu nông sản chất lượng cao với nguồn gốc minh bạch. Tuy nhiên, ít ai biết rằng để xây dựng được vị thế vững chắc như ngày hôm nay, ông Trần Quốc Toản - Giám đốc Công ty TNHH Toản Xuân (xã Vạn Thắng, tỉnh Ninh Bình) đã phải trải qua một hành trình đầy chông gai với những quyết định mang tính bước ngoặt.
Cách đây tròn một thập kỷ, khi nhìn vào bức tranh nông nghiệp tại địa phương, ông nhận thấy một thực tế đáng buồn là bà con nông dân vẫn còn duy trì lối canh tác cũ kỹ. Tình trạng sản xuất lúa gạo khi ấy vẫn còn rất manh mún, nhỏ lẻ và mang tính tự phát cao, khiến giá trị hạt gạo làm ra không tương xứng với công sức bỏ ra. Trước bối cảnh đó, ông Toản đã đưa ra một quyết định táo bạo mà ông gọi là "quay xe", từ bỏ cách làm thương mại đơn thuần để tập trung toàn lực vào nghiên cứu và xây dựng thương hiệu lúa gạo chất lượng cao.
Giai đoạn khởi đầu luôn là thời điểm khó khăn nhất đối với bất kỳ doanh nghiệp nào, và Toản Xuân cũng không phải là ngoại lệ. Ông Trần Quốc Toản tâm sự rằng, ông đã phải chấp nhận 5 năm đầu tiên sản xuất hoàn toàn không có lãi. Đó là khoảng thời gian ông cùng doanh nghiệp dồn mọi nguồn lực để thay đổi tập quán canh tác của người dân, thuyết phục họ tin vào một quy trình sản xuất mới nghiêm ngặt hơn nhưng bền vững hơn.
Ông Toản chia sẻ: "Nhận thấy bà con nông dân sản xuất lúa gạo vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, tự phát, tôi quyết định 'quay xe' tập trung nghiên cứu, xây dựng thương hiệu lúa gạo chất lượng cao. 5 năm đầu sản xuất không có lãi, nhưng cái tôi được là kinh nghiệm và niềm tin của người dân. Đó là nền tảng bền vững để tôi có được thương hiệu 'Gạo sạch Toản Xuân' như ngày hôm nay".
Ngược dòng thời gian về năm 2014, khi khái niệm "nông nghiệp sạch" vẫn còn khá xa lạ, ông Toản cùng các cộng sự đã mạnh dạn bắt tay vào thử nghiệm mô hình canh tác sinh thái. Địa điểm được chọn là những thửa ruộng ven sông Đáy thuộc xã Yên Lương (trước thuộc huyện Ý Yên, nay đã sáp nhập vào tỉnh Ninh Bình). Khi đó, diện tích lúa - rươi của công ty chỉ vỏn vẹn vài hecta.
Thách thức lớn nhất lúc bấy giờ không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay vốn, mà là làm sao để thay đổi tư duy "ăn xổi" đã ăn sâu vào nếp nghĩ của người trồng lúa. Ông Toản hiểu rằng, muốn có gạo sạch thì đất phải sạch, nước phải sạch và tâm người trồng cũng phải "sạch". Chính vì vậy, việc chấp nhận không lợi nhuận trong nửa thập kỷ đầu tiên thực chất là một khoản đầu tư dài hạn vào niềm tin - thứ tài sản quý giá nhất để tạo nên nền móng cho một thương hiệu lớn sau này. Từ những bước đi chập chững đầy gian nan ấy, một chuỗi liên kết sản xuất bền vững giữa doanh nghiệp và nông dân đã dần được hình thành, mở đường cho những thành tựu đột phá về sau.
Chiến lược chuỗi giá trị khép kín nâng tầm nông sản
 |
| Gạo Toản Xuân không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước tại các hệ thống siêu thị lớn ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng mà còn xuất khẩu thử nghiệm sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc. |
Sau giai đoạn kiến tạo niềm tin, Công ty TNHH Toản Xuân đã bước vào giai đoạn tăng tốc với chiến lược phát triển chuỗi giá trị khép kín, giải quyết triệt để bài toán chất lượng và đầu ra cho nông sản. Đến nay, công ty đã mở rộng diện tích sản xuất lên tới 1.500 ha, liên kết chặt chẽ với 10 hợp tác xã và 1.000 hộ nông dân, cung cấp ra thị trường từ 2.000 đến 3.000 tấn gạo mỗi năm.
Thành quả rực rỡ nhất cho chiến lược này chính là sự kiện vào tháng 6/2025, khi Bộ Nông nghiệp và Môi trường chính thức công nhận hai sản phẩm của công ty đạt OCOP 5 sao quốc gia. Đó là "Gạo sạch chất lượng cao Toản Xuân 999" được sản xuất theo hướng hữu cơ tại xã Hải Hậu và "Gạo sinh thái ruộng rươi" từ vùng bãi bồi ven sông Đáy thuộc xã Hồng Phong. Đây là minh chứng rõ nét cho hướng đi đúng đắn đó chính là tôn trọng tự nhiên và áp dụng công nghệ cao.
Mô hình "lúa - rươi - tôm" tại các vùng đất bãi (trước thuộc huyện Nghĩa Hưng và Ý Yên cũ, nay thuộc Ninh Bình) là điểm sáng trong giải pháp nông nghiệp thuận thiên của Toản Xuân. Tại đây, lúa chỉ trồng một vụ mỗi năm và tuyệt đối không sử dụng phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu. Con rươi sinh sống trong đất giúp làm tơi xốp và cung cấp dinh dưỡng tự nhiên cho cây lúa, tạo nên vòng tuần hoàn sinh thái hoàn hảo.
Bên cạnh yếu tố tự nhiên, công ty đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ. Nhà máy sản xuất của Toản Xuân được tự động hóa cơ bản từ khâu thu hoạch đến đóng gói. Đặc biệt, quy trình sấy được kiểm soát vô cùng ngặt nghèo: ngay khi máy gặt thu hoạch xong, trong vòng 3 tiếng đồng hồ, thóc tươi phải được đưa vào lò sấy. Việc này giúp đảm bảo các vitamin và dưỡng chất trong hạt lúa không bị phân hủy, giữ nguyên hương vị dẻo thơm và lớp cám giàu dinh dưỡng. Trên mỗi bao bì sản phẩm đều có tem QR màu xanh, giúp người tiêu dùng dễ dàng truy xuất nguồn gốc, minh bạch thông tin từ đồng ruộng đến bàn ăn.
Giải pháp liên kết chuỗi không chỉ nâng cao giá trị hạt gạo mà còn mang lại "lợi ích kép" về kinh tế. Nông dân tham gia chuỗi liên kết được công ty đầu tư toàn bộ giống, vật tư và bao tiêu sản phẩm với giá cao hơn thị trường từ 30-40%.
Ông Trần Văn Trung, nông dân xã Nghĩa Lạc (khu vực sáp nhập mới của Ninh Bình) phấn khởi chia sẻ: "Vụ mùa năm nay, lúa ruộng rươi được công ty thu mua tại ruộng với giá cao nhất từ trước đến nay - 16 nghìn đồng/kg. Thời gian tới, gia đình tôi sẽ mở rộng thêm diện tích gieo cấy để phát triển kinh tế".
Nhờ đó, thu nhập từ mỗi hecta ruộng rươi đạt từ 250-300 triệu đồng/vụ, gấp 2,5 đến 3 lần so với canh tác truyền thống. Hiện tại, gạo Toản Xuân không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước tại các hệ thống siêu thị lớn ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng mà còn xuất khẩu thử nghiệm sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc.
Ông Trần Quốc Toản khẳng định: "Gắn sao OCOP không chỉ là chứng nhận, mà là dấu mốc cho sự trưởng thành của sản phẩm - từ hạt gạo quê trở thành thương hiệu quốc gia". Với tầm nhìn dài hạn, ông mong muốn tiếp tục mở rộng vùng nguyên liệu hữu cơ để đưa hạt gạo Việt vươn xa hơn nữa trên bản đồ nông sản thế giới.
