 |
Cháo ẩu tẩu - món cháo "độc dược" ở Hà Giang
Cháo ấu tẩu từ lâu đã được coi là món ngon nổi tiếng Hà Giang. Món cháo này còn gọi là "cháo độc" hay “cháo chết người” vì nó được làm từ củ ấu tẩu mang lượng độc tố cao chỉ có ở vùng Tây Bắc và có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tuy nhiên nếu được chế biến đúng cách nó lại là bài thuốc quý cho sức khỏe. Qua bàn tay khéo léo của những người dân tộc Mông đã khiến cho món ăn này trở thành đặc sản vùng núi mang những nét đặc trưng của vùng đất cao nguyên đá.
Củ ấu tẩu còn có tên gọi là ô đầu hay phụ tử, loại củ này thường mọc hoang ở các vùng núi cao biên giới phía Bắc của Việt Nam như Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Nghĩa Lộ, Cao Bằng, Bắc Kạn…Thường vào đầu tháng 7 đến tháng 10 dương lịch người ta sẽ bắt đầu khai thác, thu hoạch. Củ ấu tẩu được giới y học đánh giá cao về công dụng chữa bệnh, đã từ lâu người Mông đã quen sử dụng củ ấu tẩu ngâm để xoa bóp đau nhức và chữa các bệnh cảm gió.
 |
Là loại cây "độc toàn thân", nhất là ở phần củ, lượng độc trong củ ấu tẩu có thể làm người ta tê cứng tay chân, tắc nghẽn mạch máu dẫn đến tử vong. Nghe có vẻ hơi mạo hiểm khi thưởng thức món ăn được gọi là cháo "độc dược", tuy nhiên theo người dân vùng cao Hà Giang, khi được chế biến thành cháo, món ăn này không những không làm chết người mà còn giúp cho đấng mày râu tăng cường khả năng phòng the. Ngoài ra còn hỗ trợ giải cảm cực tốt.
Người Hà Giang có bí quyết để "hóa giải" độc dược thành bổ dưỡng với cách chế biến kỳ công để loại bỏ tính độc chỉ còn tính bổ. Đó là trước khi nấu cháo, củ ấu tẩu được ngâm trong nước gạo một đêm, sau đó sẽ đem đi rửa sạch với nước rồi ninh khoảng 4 tiếng - 5 tiếng để chất độc trong củ ấu tẩu có thể thải ra hết.
 |
Sau khi ninh, củ ấu tẩu sẽ mềm và bở tơi ra thành thứ bột đặc sền sệt. Bột đọng lại sẽ được dùng nấu lẫn với gạo tẻ ngon, gạo nếp cái đã được ngâm và giã qua, cùng với chân giò lợn đã được hầm nhừ, thêm chút gia vị, nấu nhừ. Khi ăn, múc bát cháo ra bát, đập trứng gà, cho thêm một số loại rau thơm như hành, tía tô, trộn đều rồi ăn nóng. Thường một nồi cháo to chỉ sử dụng vài củ ấu tẩu.
Cháo nấu xong mang sắc nâu đậm, nhìn giống bát cháo lòng của người miền xuôi, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất. Tuy nhiên cái đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.
Thưởng thức món ngon nổi tiếng Hà Giang
 |
Cháo ấu tẩu có quanh năm và đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Với nhiều người dân ở thị xã vùng cao này cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật. Tối tối khi nhà nhà lên đèn cũng là lúc hàng cháo ấu tẩu tấp nập khách ra vào.
Trong chuyến du lịch Hà Giang, được ngồi trong không gian hàng quán ấm áp bếp hồng và thưởng thức món ngon nổi tiếng Hà Giang, quả là một sự thích thú đối với những người yêu thích khám phá điều mới lạ. Thưởng thức một bát cháo ấu tẩu với đủ các cung bậc mùi vị, cái vị đắng của ấu tẩu, cay cay của tiêu, thơm thơm của hành, tía tô sẽ đưa thực khách lạc vào miền cảm xúc thật khó tả. Bát cháo ấu tẩu cũng như vị thuốc thần giúp xoa tan mệt nhọc của một ngày để có một giấc ngủ sâu và khoan khoái hơn.
Một vài lưu ý khi ăn cháo ấu tẩu Hà Giang
 |
Theo chia sẻ của nhiều người bán cháo ấu tẩu nhiều năm ở Hà Giang thì khi nấu cháo bạn không được nấu bằng nồi áp suất. Bởi như vậy cháo sẽ nhanh chín nhưng chất độc tố của củ ấu sẽ không được loại trừ hết, phân huỷ hết.
Bạn nên ăn cháo ấu tẩu ở những quán ăn nổi tiếng vì họ đã có nhiều kinh nghiệm trong việc chế biến củ ấu tẩu và khiến củ này không còn chất độc. Tuyệt đối không nên tự mua về rồi nấu nhé.
Nếu không may mà trúng độc khi ăn cháo ấu tẩu thì cần phải tiến hành mát xa, tẩm quất ngay lập tức để giải độc. Trong quá trình tẩm quất nếu mà giác hơi được thì sẽ rất tốt để đào thải độc tố trong cơ thể ra bên ngoài. Đây được xem là cách giải độc củ ấu tẩu duy nhất khi không may gặp phải.
Cháo ấu tẩu là một món ăn có phần hơi kén chọn người ăn vì nó có vị đắng và cay nồng, bạn nên nếm thử một ít xem thử có ăn được không nhé.
Cháo ấu tẩu không được khuyến khích cho phụ nữ mang thai nên để đảm bảo an toàn thì bạn nên lưu ý vấn đề này nhé.
Sau khi ăn cháo ấu tẩu bạn không được ăn quả lê vì 2 thứ này có những thành phần tương khắc nhau. Sau một đêm có thể ăn lại bình thường nhé.
