Tôn vinh, giới thiệu và quảng bá những giá trị di sản văn hoá độc đáo
 |
| Trước khi buổi lễ bắt đầu, các đại biểu thực hiện nghi lễ dâng hương. |
Phát biểu tại buổi lễ, bà Đào Thị Hồng – Phó Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng cho biết, sự kiện không chỉ thể hiện sự tri ân với di sản cha ông để lại mà còn khẳng định giá trị tiêu biểu của Hội Diều làng Bá Dương Nội trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây cũng là dịp quảng bá hình ảnh làng nghề truyền thống, giới thiệu nét đẹp văn hóa của vùng ven sông Hồng tới bạn bè trong và ngoài nước.
Làng Bá Dương Nội, còn gọi là Bá Giang (xưa là Kẻ Bá), nay thuộc xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, Hà Nội. Với lịch sử lâu đời bên dòng sông Nhị Hà, nơi đây lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống gắn với nông nghiệp. Lễ hội diều làng diễn ra từ ngày 14-16 tháng 3 Âm lịch hằng năm, trong đó chính hội là ngày 15 – thời điểm người xưa bắt đầu mùa vụ mới.
Lễ hội thả diều ở làng Bá Dương Nội có bề dày lịch sử hàng nghìn năm. Từ xa xưa, người dân làng Bá Dương Nội đều thành thạo trong việc chế tác ra những chiếc diều sáo với đủ kích cỡ. Điểm độc đáo, nổi bật (duy nhất) ở Hội diều làng Bá Dương Nội là lễ hội thi thả diều gắn với một di tích (miếu Diều) thờ Thần Linh Châu Thổ, được thực hiện đầy đủ theo nghi thức tế lễ truyền thống. Đặc biệt, hội thi thả diều được tổ chức tại miếu Diều – nơi thờ Thần Linh Châu Thổ, mang ý nghĩa cầu phong thuận, mưa hòa để mùa màng bội thu. Diều đoạt giải nhất sẽ được đưa vào miếu tế thần, thể hiện sự tôn kính với linh thiêng trời đất.
 |
| Lễ hội thả diều Bá Dương Nội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. |
Lễ hội gồm nhiều nghi thức truyền thống như lễ phong môn, lễ tuyên sắc, lễ trình diều, lễ cầu phong... phản ánh tín ngưỡng nông nghiệp đặc trưng vùng đồng bằng Bắc Bộ. Không chỉ là hoạt động vui chơi, lễ hội còn góp phần giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, gìn giữ đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và kết nối cộng đồng. Từ chỗ mang tính tự phát để thỏa niềm đam mê, nghề làm diều sáo ở Bá Dương Nội hiện đã phát triển thành một làng nghề truyền thống với 134 hộ tham gia.
Những chiếc diều có thể được bán với giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy vào kích cỡ và loại sáo. Hiện làng Bá Dương Nội có ba nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu: ông Nguyễn Hữu Kiêm (Nghệ nhân Nhân dân), ông Phạm Văn Mai và ông Nguyễn Gia Độ (Nghệ nhân Ưu tú). Các nghệ nhân thường xuyên tham gia hướng dẫn, truyền dạy tại các sự kiện thiếu nhi, hoạt động ngoại khóa của trường học và lễ hội lớn tại Hà Nội cũng như các địa phương khác.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hà – Chủ tịch UBND xã Hồng Hà, trong khoảng 5 năm nay trở lại đây, người dân Bá Dương Nội đã kết hợp vẽ tranh Đông Hồ lên cánh diều để sản phẩm đẹp mắt, giá trị cao hơn. Khi đưa ra thị trường, sản phẩm được rất nhiều khách hàng đón nhận, mỗi năm bán ra từ 5.000 - 7.000 chiếc diều.
"Chúng tôi đang mở lớp học do các nghệ nhân truyền dạy kỹ thuật làm diều cho thế hệ trẻ; tổ chức các điểm tham quan, trải nghiệm làm diều cho khách du lịch. Trong kế hoạch phát triển du lịch trải nghiệm gắn với nghề truyền thống này, Hồng Hà đã dành quỹ đất 4,5 ha phục vụ trình diễn, trải nghiệm thả diều cho du khách", ông Hà chia sẻ.
Bảo tồn Di sản văn hóa, nghề truyền thống là trách nhiệm của toàn xã hội
 |
| Rất đông các bạn trẻ trải nghiệm làm diều tại lễ hội. |
Theo Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Đức cho biết, nhận thức công tác bảo tồn Di sản văn hóa Việt nam, nghề truyền thống Hà Nội là trách nhiệm của toàn xã hội, và bảo vệ di sản văn hóa cũng là bảo vệ chính tâm hồn của người Việt Nam trong giai đoạn mới; văn hóa là hồn cốt dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn, huyện Đan Phượng sẽ tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá, giới thiệu về quê hương, con người, các di sản văn hóa, nghề truyền thống, đặc biệt là Hội Diều và nghề làm Diều sáo của địa phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế.
Huyện Đan Phượng cũng sẽ chủ động vận dụng, cụ thể hóa sáng tạo, linh hoạt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các Nghị quyết, văn bản chỉ đạo của Thành phố về bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, nghề truyền thống vào điều kiện, tình hình thực tiễn. Trong đó, định hướng đầu tư bảo tồn di tích miếu Diều và tu bổ, tôn tạo các di tích trên địa bàn theo phương châm "Nhà nước và Nhân dân cùng làm", để di tích trở thành tài nguyên nhân văn, có tiềm năng thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương.
 |
| Từ chỗ mang tính tự phát để thỏa niềm đam mê, nghề làm diều sáo ở Bá Dương Nội hiện đã phát triển thành một làng nghề truyền thống với 134 hộ tham gia. |
Cùng với đó, huyện Đan Phượng tập trung nghiên cứu, quy hoạch không gian văn hóa, không gian thực hành, trải nghiệm di sản văn hóa Việt Nam và nghề truyền thống Hà Nội, hướng tới quy hoạch làng Bá Dương Nội trở thành một trong những "không gian văn hóa sáng tạo" của Thủ đô Hà Nội. Xây dựng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Hội Diều làng bá Dương Nội" trở thành di sản văn hóa tiêu biểu, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam; nghề làm Diều sáo truyền thống Hà Nội có sức sống trường tồn, mãnh liệt, không chỉ tạo việc làm, thu nhập ổn định cho người dân làng Bá Dương Nội, xã Hồng Hà mà đến cả các hộ gia đình ở các vùng lân cận...
Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Hà, địa phương đặt mục tiêu phát triển nghề làm diều sáo gắn với du lịch văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Cánh diều của làng Bá Dương Nội từng xuất hiện tại nhiều lễ hội lớn trong nước và quốc tế như Festival Diều Quốc tế tại Thừa Thiên Huế, Vũng Tàu, các sự kiện tại Pháp, Trung Quốc, Malaysia, Thái Lan… mang lại nhiều ấn tượng với bạn bè quốc tế nhờ tính nghệ thuật và đậm bản sắc Việt.
Với những giá trị đặc sắc, Hội Diều làng Bá Dương Nội đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia (theo Quyết định số 372/QĐ-BVHTTDL ngày 21/2/2024) và nghề làm Diều sáo được UBND TP Hà Nội công nhận là Nghề truyền thống Hà Nội (Quyết định số 2982/QĐ-UBND ngày 7/6/2024).
| Trong khuôn khổ Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Hội diều làng Bá Dương Nội”; Bằng công nhận danh hiệu Nghề truyền thống Hà Nội “Nghề làm diều sáo làng Bá Dương Nội”, ngoài Hội thi thả diều sáo truyền thống tại miếu di tích miếu Diều còn có các hoạt động khác như: Trang trí con đường Diều sáo “Hành trình kết nối”; khu trưng bày giới thiệu sản phẩm làng nghề và sản phẩm OCOP tiêu biểu của Thủ đô như sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ, tò he, chuồn chuồn tre, ô mai, bánh cuốn Thanh Trì, giò chả ước lễ, nem phượng, phở Nam Nhất, tỏi đen, tinh dầu, sữa ba Vì… Ngoài ra, còn triển lãm diều sáo, ảnh, thơ ca; thi đấu bóng chuyền, cờ tướng, giã bánh dày, hội thi ẩm thực, diễu hành xe diều quanh huyện... Sự kiện không chỉ là dịp vinh danh một di sản văn hóa độc đáo mà còn mở ra hướng phát triển bền vững cho làng nghề truyền thống, gắn di sản với phát triển kinh tế, du lịch và giáo dục thế hệ trẻ. |
