Nóng chuyện xuất khẩu sầu riêng, phải thay đổi từ tư duy sản xuất

Anh Trần Văn Tâm, xã Đắk R’moan (Gia Nghĩa) sản xuất sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP.

Chủ động áp dụng phương thức canh tác mới

Tỉnh Đắk Nông hiện có 3.170 ha sầu riêng, sản lượng đạt 13.450 tấn/năm. Trước thông tin sầu riêng Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc, để tận dụng được cơ hội này, người trồng sầu riêng trên địa bàn tỉnh này đã chủ động thay đổi phương thức canh tác nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe về chất lượng sản phẩm.

Gia đình ông Bùi Quốc Việt, xã Đắk Nia có 11ha sầu riêng Đô Na thu hoạch lứa đầu tiên. Mặc dù cho thu bói, nhưng ước thu được từ 20 đến 30 kg/cây, giá bán 45.000 đồng/kg. Theo ông Việt, sầu riêng xưa nay đều được thương lái thu mua, xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc nên giá cả bấp bênh.

Do đó, khi nghe tin sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, ông rất phấn khởi. Trung Quốc yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật không được vượt mức cho phép... Nhằm có cơ hội xuất khẩu cho vườn sầu riêng, ông Việt hiện đang áp dụng tiêu chuẩn VietGAP để chăm sóc vườn cây.

Nếu xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc thì đầu ra, giá cả của loại trái cây này sẽ ổn định hơn, người dân sẽ được hưởng lợi rất nhiều. Do đó, để sản phẩm sầu riêng được xuất khẩu, ông Việt đã hoàn thành hồ sơ cấp mã vùng trồng gửi cơ quan chức năng đề nghị được cấp mã vùng trồng.

Tương tự, anh Nguyễn Văn Út Em có hơn 1 ha sầu riêng. Năm nay tuy mất mùa, nhưng giá cả lại cao hơn năm ngoái. Cũng như ông Việt, anh Út Em và bà con trồng sầu riêng trên địa bàn xã Đắk Nia rất vui mừng khi khi sầu riêng Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, anh Út Em cũng chăm sóc vườn sâu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP.

Nhiều diện tích sầu riêng của người dân xã Đắk Nia (Gia Nghĩa) áp dụng kỹ thuật chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP.

Liên kết để xây dựng vùng trồng sầu riêng

Hiện nay, việc thực hiện những quy định về xây dựng và cấp mã số vùng trồng theo yêu cầu của nước nhập khẩu rất nghiêm ngặt. Trong khi đó, đa phần người nông dân chưa có ý thức việc thực hiện các quy định này. Nhất là trong thời điểm giao thời hiện nay, mã số vùng trồng đã cấp chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Do đó, những vùng trồng chưa cấp mã số vẫn được thương lái thu mua rồi trộn lẫn với hàng có mã số vùng trồng để xuất khẩu. Tình trạng này khiến nông dân chưa thấy được lợi ích của việc xây dựng, đăng ký mã số vùng trồng cho nông sản của mình.

Vấn đề này, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Lê Minh Hoan chấn chỉnh: “Đừng để “con sâu làm rầu nồi canh”. Đừng để “gom củi ba năm, đốt cháy một giờ”. Đừng để cái lợi trước mắt, mà đánh mất cơ hội lâu dài. Một lô hàng bị vi phạm sẽ làm mất uy tín cho cả ngành hàng của cả nước”.

Theo bà Nguyễn Thị Tình, Phó Giám đốc Sở NN – PTNT tỉnh Đắk Nông, yêu cầu về diện tích cho 1 vùng trồng cây ăn quả tối thiểu là 10 ha. Trong khi diện tích canh tác hiện nay đang manh mún, nhỏ lẻ.

Để thiết lập một vùng trồng cần khoảng từ 50 - 100 nông dân cùng đồng thuận tham gia. Do vậy, rất khó để thực hiện đồng bộ các giải pháp kỹ thuật tại vùng trồng để đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu.

Cùng vấn đề này, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, để có khối lượng sầu riêng lớn, chất lượng đồng đều, nông dân phải tăng cường mối liên kết, xây dựng vùng nguyên liệu đủ lớn.

Muốn thực hiện được điều đó, trước hết người dân, doanh nghiệp, cơ quan chuyên ngành phải “ngồi cùng nhau” trong một hệ sinh thái ngành hàng, từ cấp độ địa phương lên đến liên vùng.

Cũng theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, các địa phương ngay từ bây giờ phải xây dựng kế hoạch bài bản để phát triển ngành hàng sầu riêng. Kế hoạch phải cụ thể, bắt đầu từ tổ chức lại sản xuất gắn với khuyến nông cộng đồng, hướng đến chuẩn hóa quy trình canh tác, vận động nông dân tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã.

Việc xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc sẽ mở ra cơ hội cho sầu riêng Việt Nam.

Người trồng sầu riêng cần nắm vững các quy định

Theo ông Nguyễn Thiện Chân, Chi cục Phó, Chi cục Phát triển nông nghiệp (Sở NN-PTNT tỉnh Đắk Nông), hiện nay, việc phát triển sầu riêng, chanh dây và các loại cây ăn trái được Bộ NN – PTNT hết sức quan tâm.

Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo Cục Bảo vệ thực vật có các công văn hướng dẫn chi tiết đến các địa phương. Theo đó, ngành Nông nghiệp tỉnh triển khai tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn, giúp nông dân nắm các quy định của nước nhập khẩu về cấp mã số vùng trồng.

Thời gian qua, Sở NN - PTNT đã phối hợp với địa phương xây dựng các giải pháp về phát triển cây sầu riêng trên địa bàn tỉnh. Với tinh thần Nhà nước và Nhân dân cùng đồng hành, ngành Nông nghiệp, nông dân sẽ thực hiện các giải pháp sản xuất, đáp ứng yêu cầu của bên nhập khẩu.

Trong đó, ngành Nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo, xây dựng các quy trình, các bước thực hiện về các tiêu chí, tiêu chuẩn… bảo đảm các điều kiện của nước nhập khẩu yêu cầu.

Cũng theo ông Chân, đến nay, ngành Nông nghiệp đã triển khai thực hiện kiểm tra, hướng dẫn được 8 hồ sơ cấp mã số vùng trồng, 3 hồ sơ mã cơ sở đóng gói trên địa bàn tỉnh. Các hồ sơ này đang được gửi Cục Bảo vệ thực vật thẩm định.

Người dân xã Nhân Cơ (Đắk R’lấp) sử dụng chế phẩm sinh học chăm sóc, phòng trừ sâu hại cho cây sầu riêng.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật cho rằng, các địa phương muốn duy trì, tiếp tục nâng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong canh tác, sơ chế. Trong đó, các tỉnh phải tăng hướng dẫn các vùng trồng, cơ sở đóng gói hoàn thiện hồ sơ đăng ký, khắc phục những điểm còn hạn chế trong canh tác sầu riêng như lâu nay.

Cùng với đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cần phối hợp với cơ sở đóng gói, các vùng trồng tuân thủ chặt chẽ các quy định. Các vùng trồng không chỉ đạt được kết quả kiểm tra mà phải luôn duy trì chặt chẽ việc giám sát dư lượng, kiểm soát sinh vật gây hại trong suốt quá trình sản xuất.

Bên cạnh đó, các vùng trồng sầu riêng cần hạn chế trồng xen với các loại cây trồng khác, giúp việc kiểm soát lây nhiễm chéo sinh vật gây hại từ các loại cây trồng khác, nhất là ruồi đục quả. Từ đó, giúp số lượng các vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng đạt chuẩn sẽ được nâng cao.

Để xuất khẩu sầu riêng lâu dài, bền vững, tránh rủi ro, bắt buộc sầu riêng phải trồng theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt, tuân thủ đúng quy định của thị trường xuất khẩu, tuân thủ các điều kiện kiểm dịch. Các địa phương phải xây dựng vùng sản xuất tập trung, quy tụ được các vựa sầu riêng. Thương lái, doanh nghiệp cũng tham gia vào hợp tác xã, hội, hiệp hội hoặc một hình thức liên kết phù hợp để sản xuất, kinh doanh sầu riêng bài bản./.