 |
| Những món đặc sản chỉ có ở Quảng Ngài được chế biến từ loài nhuyễn thể tý hon. |
Loài nhuyễn thể tý hon lạ từ tên gọi
Đến Quảng Ngãi, du khách sẽ cảm thấy bất ngờ trước món đặc sản có 1-0-2, lạ từ cái tên đến cách chế biến. Đó chính là don, món ăn đặt ra nhiều câu hỏi: đây là món nước hay khô, rồi don là loài động vật hay thực vật?
Don thuộc loài nhuyễn thể, vỏ có hai mảnh hình dẹt và dài chỉ hơn 1 phân. Bên trong phần thịt có màu vàng nhạt và vài tua dài tủa xung quanh. Don Quảng Ngãi được người dân yêu thích nhờ độ ngọt thanh tự nhiên và chúng là đặc sản chỉ có ở mỗi xứ này.
Don chỉ có ở hai con sông lớn của Quảng Ngãi là sông Trà và sông Vệ. Loài don thường sống rải rác khắp nơi, lòng sông, bờ sông... và đông đúc nhất là ở khu vực gần các cửa sông. Điểm tập trung sinh sống ưa thích của don là môi trường đất cát.
 |
| Don thuộc loài nhuyễn thể, vỏ có hai mảnh hình dẹt và dài chỉ hơn 1 phân. Bên trong phần thịt có màu vàng nhạt... |
Thường vào mùa khô hạn khoảng tháng 4 đến tháng 5, người dân xung quanh hai con sông mới vào mùa cào don. Nhưng có khi vào tháng 7 don cũng xuất hiện nhiều. Don sống vùi trong cát nên việc cào don rất cực khổ với người dân. Có những hôm gặp nước lớn, người cào don phải ngâm mình dưới nước hàng giờ đồng hồ mà cũng không bắt được nhiều.
Nếu có may mắn được đến Quảng Ngãi vào đúng mùa don, du khách hãy tranh thủ thưởng thức món ăn đặc biệt này. Vào những thời điểm khác trong năm, người Quảng Ngãi thường thay don bằng hến. Dù 2 loài này có cùng họ với nhau, nhưng nếu trong bát không phải con don có màu vàng với những tua hồng bào quanh thì món ăn dù có thêm bao nhiêu gia vị cũng chẳng thể nào đúng kiểu.
Thông thường, người dân Quảng Ngãi sẽ đi cào don như cào nghêu, cào hến. Tuy nhiên, công cuộc cào don cũng không hề dễ vì người ta phải ngâm nước hàng giờ và cào thật sâu mới có được số lượng nhiều.
 |
| Công việc bắt loài nhuyễn thể tý hon đặc sản này cũng rất vất vả. |
Những món đặc sản trứ danh từ loài nhuyễn thể tý hon
Don khi cào về sẽ được chà vỏ, rửa thật sạch mà ngâm cho nhả hết cát. Sau đó người ta luộc cho đến khi há miệng để có được nước dùng ngọt thanh tự nhiên và nguyên chất. Nêm nếm gia vị thì tùy khẩu vị người ăn nhưng không thể thiếu một chút cay the từ ớt.
Riêng con don đãi lấy ruột. Sau đó bẻ bánh tráng sống cho vào bát, đổ nước don và cho con don vào, rắc thêm hành tây, hành lá, ớt xiêm và rải rác vài hột tiêu xay nhuyễn. Món ăn này mà có thêm sự kết hợp của tép tỏi Lý Sơn và mùi cay thơm của ớt hiểm thì sẽ vô cùng hoàn hảo.
 |
| Don Quảng Ngãi được người dân yêu thích nhờ độ ngọt thanh tự nhiên và chúng là đặc sản chỉ có ở mỗi xứ này. |
Nước luộc don được làm nước dùng để chấm bánh tráng nướng. Người dân Quảng Ngãi sẽ ăn theo cách: Bẻ bánh tráng thành từng miếng nhỏ, cho vào tô súp nóng cho đến khi mềm và ngậm nước, sau cùng thong thả múc từng muỗng don ăn cùng để cảm nhận hương vị hòa quyện.
Không chỉ ăn cùng nước súp nóng, don Quảng Ngãi có thể chế biến thêm thành kiểu xào hay tô cháo ấm nồng, thơm thanh. Không quá đậm đà, nổi bật nhưng vị ngọt thanh tinh tế và chút cay nồng đan xen của món don đã trở thành niềm tự hào của ẩm thực thành phố này. Chúng chân chất, bình dị như chính tính cách của người dân nơi đây.
 |
| Nếu có dịp đến Quảng Ngãi vào đúng mùa don, du khách hãy tranh thủ thưởng thức món ăn đặc biệt từ loài nhuyễn thể tý họn này. |
Đặc sản nhuyễn thể tý hon là món ăn không chỉ có cái tên lạ mà còn mang cả hơi thở và cuộc sống của con người Quảng Ngãi. Tùy vào sở thích ăn uống cũng như khẩu vị mà mỗi thực khách sẽ có cảm nhận riêng về don, nhưng chắc chắn món ăn sẽ mang đến sự trải nghiệm mới lạ về vị giác. Mỗi khi có dịp ghé thăm miền đất Quảng Ngãi, du khách sẽ không thể quên hương vị của món don đặc sản này./.
