Biến vườn thành… rừng để nâng cao giá trị cho cà phê

Xây dựng hệ sinh thái cho vườn cà phê

Những năm qua, Đắk Lắk đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ về cả diện tích và năng suất một số cây trồng chủ lực như cà phê, tiêu, sầu riêng. Đáng chú ý, nông dân không sản xuất theo cách truyền thống mà đã quan tâm nhiều hơn đến việc sản xuất bền vững. Hàng loạt nhà vườn đã áp dụng các giải pháp xây dựng hệ sinh thái trên vườn cây, giảm dần và tiến đến chấm dứt việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học; dùng vừa đủ các loại phân bón…

Vườn cà phê canh tác bền vững của Trang trại Aeroco Coffee. Ảnh: Duy Hậu.

Ông Lê Đình Tư, chủ Trang trại Aeroco Coffee (TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) chia sẻ, ở các vùng nguyên liệu của Aeroco nông dân đều xây dựng vườn cà phê theo hướng hữu cơ và tuyệt đối không sử dụng thuốc diệt cỏ. Thay vào đó, người dân sẽ trồng xen các loại cây đa tầng, tán, gồm: cây rừng, cây ăn trái, cà phê, thảm cỏ… để tạo ra một hệ sinh thái bền vững trong vườn. Việc trồng xen canh cũng giúp nông dân có thu nhập thường xuyên, giảm chi phí sản xuất do hạn chế đất bị khô, giảm đi lượng nước tưới, phân bón...

Mặt khác, việc tạo ra một hệ sinh thái đa tầng cũng tạo ra một tiểu vùng khí hậu rất tốt, môi trường trong lành cho người nông dân và cộng đồng; nông sản từ vườn cũng có chất lượng tốt hơn, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng và đặc biệt sản phẩm cà phê của nông dân còn được bao tiêu thu mua với giá cao gần gấp đôi so với giá cà phê thông thường.

Vùng nguyên liệu cảnh quan nhằm ứng phó với đổi khí hậu của Công ty Simexco Đắk Lắk ở huyện Krông Năng. Ảnh: Duy Hậu.

Với quy mô lớn hơn, Chương trình sản xuất kết hợp với Bảo tồn nguồn tài nguyên và An sinh xã hội huyện Krông Năng giai đoạn 2021 - 2025 do Tổ chức Sáng kiến Thương mại Bền vững (IDH) hỗ trợ thực hiện trên quy mô 23.132 ha cà phê, 3.665 ha hồ tiêu, 5.167 ha cây ăn quả các loại và 8,108 ha rừng. Chương trình hướng đến hình thành vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn huyện Krông Năng vào năm 2025. Chương trình được xây dựng xoay quanh mục tiêu tăng trưởng xanh của địa phương và được hài hòa với các cam kết phát triển bền vững của thị trường. Các giải pháp can thiệp đều hướng đến mục tiêu bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và đặc biệt là giảm phát thải carbon.

Qua 2 năm, chương trình đã góp phần giảm 14% lượng phân bón hóa học, 20% lượng nước tưới, giảm 10% lượng phát thải carbon, không còn sử dụng hóa chất cấm và thúc đẩy mở rộng diện tích trồng xen đa tầng tán trên vườn cây…

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, việc đa dạng hóa cây trồng trong các vườn cà phê hiện chiếm hơn 40% diện tích cà phê trong toàn tỉnh. Tỉnh tiếp tục khuyến khích, tạo điều kiện để các nông hộ, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh cà phê đa dạng hóa các loại cây trồng trong vườn cà phê. Đây được xem là một trong những giải pháp mang lại nhiều hiệu quả cả về kinh tế và môi trường, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu.

Định vị giá trị cà phê Đắk Lắk

Đi cùng với câu chuyện sản xuất có trách nhiệm là cam kết thu mua sản phẩm cà phê sản xuất từ vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn của Tập đoàn JDE - nhà nhập khẩu, nhà mua cà phê lớn hàng đầu thế giới. Đây là kết quả đạt được sau thời gian JDE tham gia đồng hành và hỗ trợ trực tiếp cho việc triển khai thí điểm chương trình trong giai đoạn 2019 - 2020 và cả trước đó. Theo JDE, sản phẩm cà phê sản xuất từ vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn được thí điểm đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn vệ sinh cũng như các yêu cầu về sản xuất có trách nhiệm, không gây ảnh hưởng đến môi trường, và nâng cao đời sống của nông dân.

Với việc sản xuất theo hướng xanh, sạch, có chứng nhận, cà phê Đắk Lắk đang ngày càng định vị được giá trị trên thị trường quốc tế.

Đồng hành với nông dân trong lộ trình xây dựng nền nông nghiệp có trách nhiệm, công ty Simexco Đắk Lắk đã tiên phong xây dựng chuỗi liên kết, với 40.000 hộ nông dân, diện tích 48.000 ha để sản xuất cà phê bền vững, đạt các tiêu chuẩn quốc tế và áp dụng các phương thức canh tác mới.

Theo ông Lê Đức Huy, Tổng giám đốc Simexco Đắk Lắk, doanh nghiệp đang đi theo hướng mô hình là những phát triển những trang trại, những vườn cảnh quan nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm dần về phát khí thải để định hướng với một số tập đoàn kinh tế. Tầm nhìn đến năm 2030, Simexco sẽ có những lô cà phê giảm dần về phát khí thải "zero". Đặc biệt, đến thời điểm này Simexco tự hào là đơn vị đầu tiên trên thế giới được Tổ chức Hiệp hội 4C cấp chứng nhận vùng nguyên liệu không gây mất rừng theo tiêu chuẩn EUDR (quy định không gây mất rừng của Liên minh châu Âu). Đắk Lắk là tỉnh đầu tiên của Việt Nam có chứng nhận, chứng minh Đắk Lắk không những là thủ phủ cà phê mà cà phê còn đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn khắc khe của thế giới.

Tổng diện tích được chứng nhận là 9.437 ha (ở các huyện Krông Ana, Cư Mgar, Krông Năng và TX. Buôn Hồ) của 7.987 hộ nông dân; sản lượng trên 35.000 tấn. Trong thời gian tới, Simexco sẽ tiếp tục cùng đối tác mở rộng vùng nguyên liệu không gây mất rừng. Việc triển khai chứng nhận EUDR ở Việt Nam còn là một phần của nỗ lực chung để thúc đấy sản xuất và kinh doanh bền vững, có trách nhiệm, đồng thời góp phần vào việc bảo vệ môi trường toàn cầu một yếu tố ngày càng được các nhà nhập khẩu và người tiêu dùng quốc sẽ quan tâm.