Trong thực đơn dinh dưỡng thường ngày của người Việt thì trái cam là một loại hoa quả mà thường được các bà nội trợ sử dụng. Vì trong trái cam có nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C. Nhưng không phải ai cũng biết hết tác dụng của trái cam và nên sử dụng như thế cho hợp lý. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc có những thông tin cơ bản về loại quả này.
Đặc điểm của cây cam
Cam là loài cây ăn quả cùng họ với bưởi. Nó có quả nhỏ hơn quả bưởi, vỏ mỏng, khi chín thường có màu da cam, có vị ngọt hoặc hơi chua. Loại cam là một cây lai được trồng từ xưa, có thể lai giống giữa loài bưởi (Citrus maxima) và quýt (Citrus reticulata). Đây là cây nhỏ, cao đến khoảng 10 m, có cành gai và lá thường xanh dài khoảng 4-10cm. Cam bắt nguồn từ Đông Nam Á, có thể từ Ấn Độ, Việt Nam hay miền nam Trung Quốc.-.
 |
| Hình ảnh cây cam |
Thân, cành cam: Thân thuộc loại thân gỗ, bán bụi, có 4-6 cành chính, cây cao 2 - 3m, phân cành thấp. Cành hướng ngọn, thưa, phân cành ngang.
Lá cam: Lá mọc so le, phiến lá dài, màu xanh đậm, hình trái xoan, dài 5-10cm, rộng 2,5-5cm, mép có răng thưa; cuống hơi có cánh, rộng 4-10mm. Lá có tai nhỏ.
Hoa cam: Chùm hoa ngắn ở nách lá, đơn độc hay nhóm 2-6 hoa thành chùm; đài hoa hình chén, không lông; cánh hoa trắng dài 1,5-2cm; nhị 20-30 cái dính nhau thành 4-5 bó.
Rễ cây cam: Như cây 2 lá mầm thân gỗ, rễ thuộc loại rễ mầm hút nước và muối khoáng cung cấp cho cây. Bộ rễ phân bố nông và phát triẻn mạnh là rễ bất định, phân bố rộng và dày ở tầng đất mặt và ưa đất tơi xốp. Bộ rễ phát triển mạnh mẽ nhất là vào tháng 2 và tháng 9, bộ rễ phát triển mạnh trong 8 năm đầu
Thành phần hoá học
Trong phần ăn được của quả cam có chứa: Nước 80-90%, protid 1,3%, lipid 0,1 – 0,3%, đường 12-12,7%, vitamin C 45-61mg%, acid citric 0,5-2%.
– Vỏ cam có chứa: Các hợp chất flavonoid, pectin, tinh dầu (0,5%). Tinh dầu vỏ cam, Oleum Auranti Dulcis, với tên thương phẩm là Orange oil là chất lỏng màu vàng hoặc nâu vàng, mùi thơm, vị không đắng. Các chỉ số của tinh dầu: d15: 0,848 – 0,853,D20: +91,300 đến 990,nD20: 1,4730 – 1,4742. Thành phần chính là limonen (90%), các alcol, aldehyd (< 3%) gồm citral và decylaldehyd.
– Hoa cam có chứa tinh dầu. Thành phần chính của tinh dầu hoa cam là limonen, linalol, methylanthranilat (0,3%).
Ở Việt Nam, tinh dầu vỏ cam được điều chế bằng phương pháp cất, thoả mãn một phần nhỏ nhu cầu của kỹ nghệ bánh kẹo. Tinh dầu vỏ cam Việt Nam có chứa 19 thành phần, trong đó limonen 91%, các alcol 2,6%, các aldehyd 1,2%.
Các giống cam ngon ở Việt Nam
Cam sành Hà Giang: Cam sành có vỏ sần sùi, dày màu xanh khi chín vỏ chuyển màu vàng, quả tròn. Cam có mùi thơm nhẹ, vị ngọt và có pha chút dôn dốt nhưng rất ngon. Tép cam mọng nước màu vàng, nhiều múi rất thích hợp để ép lấy nước hoặc có thể sử dụng trực tiếp sau khi bóc vỏ.
 |
| Hình ảnh trái cam Sành Hà Giang |
Cam Cao Phong: Cam Cao Phong bao gồm nhiều giống cam được trồng trên đất Cao Phong như cam lòng vàng vị ngọt, sánh và được coi là loại cam đặc biệt nhất ở đây. Loại cam này có vỏ mỏng dính, có mùi thơm nhẹ, đặc biệt ăn ngọt mát cứ không khé như những loại quýt khác.
 |
| Hình ảnh trái cam Cao Phong |
Cam Vinh: Cam Vinh có vỏ rất mỏng, tép bên trong có màu vàng nhạt, khi ăn, trái có vị ngọt thanh, cũng có quả có vị chua nhẹ.
 |
| Hình ảnh trái cam Vinh |
Cam Bù Hà Tĩnh: Cam Bù Hà Tĩnh có dạng hình cầu, vỏ mịn nhẵn, màu vàng đỏ, vị ngọt thơm và nhiều nước.
 |
| Hình ảnh trái cam Vinh |
Cam canh: Cam canh màu vàng cam nhìn hơi giống quýt, lớp vỏ mỏng, thơm dịu khi ăn bóc vỏ rồi tách từng múi thưởng thức chứ không bổ ra giống cam thường. Khi ăn, loại cam này có vị ngọt mát rất đặc trưng.
 |
| Hình ảnh trái cam Bù Hà Tĩnh |
Cam Xoàn miền Tây: Cam xoàn là giống cam ít hột, thơm ngon và ngọt nhất. Cam Xoàn có hình tròn, vỏ mỏng màu vàng nhạt, có những vòng xoáy như đồng tiền, ruột vàng, ăn có vị ngọt đậm, thanh mát, mùi thơm nhẹ.
Tác dụng của cam
Cung cấp chất dinh dưỡng
Trong một trái cam nặng 154 gram chứa: 80 calo 0 gram chất béo, 250 miligam kali, 19 gram carbohydrate (14 gram đường và 3 gram chất xơ), 130% nhu cầu vitamin C cần thiết trong 1 ngày, 2% nhu cầu vitamin A cần thiết trong 1 ngày, 6% canxi cần thiết trong 1 ngày. Ngoài ra trong trái cam cũng chứa thiamin, riboflavin, niacin, vitamin B6, folate, axit pantothenic, phốt pho, magiê, mangan, selen và đồng.
Với các chất có trong trái cam, thì khi ăn loại hoa quả này sẽ cung cấp một số chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể đặc biệt là viatmin C - Giúp tăng cường hệ thống miễn dịch được tốt hơn.
Giảm nguy cơ đột quỵ: Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), Vitamin C, kali, chất xơ trong trái cây họ cam quýt như cam và bưởi có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ cho phụ nữ.
Giảm huyết áp, tốt cho tim mạch: Cam có chứa khá nhiều kali cân bằng lượng muối, cải thiện luồng máu tới động mạch tim qua đó làm giảm huyết áp ở người cao tuổi.
Ngăn ngừa ung thư: Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dịch tễ học Hoa Kỳ, ăn cam và nước cam trong hai năm đầu đời có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu ở trẻ em. Cam là một nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời, nó cũng có thể giúp chống lại sự hình thành các gốc tự do được biết là gây ung thư. Bên cạnh đó, lượng chất xơ cao từ trái cây và rau quả có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng.
 |
Tốt cho da: Vitamin C chống oxy hóa, khi được ăn ở dạng tự nhiên hoặc bôi tại chỗ, có thể giúp chống lại tổn thương da do ánh nắng mặt trời và ô nhiễm, làm giảm nếp nhăn và cải thiện kết cấu da tổng thể. Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành collagen, giúp da săn chắc và đàn hồi hơn.
Tăng lượng chất xơ: Cam có nhiều chất xơ, đặc biệt là cam sành. Tác dụng của cam sành sẽ giúp bạn tăng lượng chất xơ và cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.
Tốt cho mắt: Cam không phải là nguồn cung cấp vitamin A tốt nhất, nhưng một cốc nước cam chứa 8% lượng vitamin A khuyến cáo hàng ngày.
Tốt cho thận: Nước cam giúp ngăn ngừa các bệnh về thận và thậm chí làm giảm nguy cơ sỏi thận.
Giảm hôi miệng: Nước cam giúp giảm hôi miệng và do đó chăm sóc vệ sinh răng miệng của bạn.
Kích thích tình dục: Tác dụng của quả cam kích thích tình dục, giúp điều trị các vấn đề tình dục khác nhau như cương dương, không quan tâm đến tình dục, giảm ham muốn.
Giữ cho xương và răng của bạn chắc khỏe: Cam chứa một lượng canxi khá lớn có lợi cho xương và răng của bạn và giúp chúng khỏe mạnh.
Chống lại nhiễm virus, tăng cường sức khỏe: Các flavonoid và polyphenol trong cam cũng bảo vệ cơ thể chúng ta chống lại các bệnh có hại.
Tốt cho bà bầu: Tác dụng của cam với bà bầu là giúp sự phát triển của thai nhi khỏe mạnh nhờ vào chất folate trong cam
Tốt cho người tiểu đường: Chất xơ trong cam có thể giúp giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 và cải thiện lượng đường trong máu, lipid và insulin ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Lưu ý khi sử dụng trái cam
Cam có nhiều công dụng tuyệt vời với sức khoẻ nếu dùng với lượng vừa đủ, nênăn 1-2 trái cam mỗi ngày là tốt nhất. Nếu ăn hoặc uống nước cam quá nhiều trong ngày sẽ gây ra các tác hại nguy hiểm:
Nguy cơ sỏi thận: Cam dồi dào vitamin C và tốt cho sức khoẻ nếu dùng với lượng vừa đủ, nếu ăn nhiều cam quá lâu ngày sẽ gây ra sỏi thận, vì vitamin quá nhiều trong cơ thể dẫn đến tác dụng kết tủa sỏi oxalats trong đường niệu.
 |
| Cam có thể gây nguy cơ sỏi thận |
Gây mòn men răng: Trong cam có chứa lượng axit tự nhiên, nếu dùng nhiều cam và thường xuyên thì axit này sẽ làm cho men răng bị mòn dần, với những người có răng yếu thì nên hạn chế ăn cam.
Tăng nguy cơ viêm loét dạ dày: Cam nếu ăn với lượng vừa phải cũng tốt cho tiêu hoá, còn nếu ăn nhiều quá thì axit có trong cam tích tụ trong dạ dày ngày càng nhiều gây nên ợ nóng, dần làm cho dạ dày bị viêm loét rất nguy hiểm.
Những người không nên ăn cam
Người đang uống thuốc: Vitamin C trong cam có thể tham gia vào phản ứng cơ thể với một số loại thuốc và làm giảm tác dụng của thuốc. Nếu dùng thuốc kháng sinh thì axit trong cam sẽ phá huỷ cấu trúc của thuốc sẽ làm giảm khả năng kháng khuẩn của thuốc.
Người mới phẩu thuật: Với những người phẩu thuật liên quan đến hệ tiêu hoá thì không nên ăn hoặc uống nước cam, vì trong cam có axit citric cao sẽ phản ứng với canxi có trong cơ thể có thể dẫn đến chảy máu ở chỗ bị tổn thương.
Người bị viêm nhiễm ngoài da: Với người bị viêm nhiễm ngoài da như ghẻ mủ, u nhọt, chàm,... nếu ăn cam sẽ sinh ra nhiều nước mủ hơn, làm cho bệnh trở nên lâu lành, gây đau nhức.
Người bị sỏi thận: Vì cam chứa nhiều vitamin C nên với người bị sỏi thận sẽ làm tăng acid oxalic chuyển hóa trong cơ thể, điều này sẽ dẫn đến sỏi tiết niệu và sỏi thận.
Người vừa uống sữa xong: Protein trong sữa phản ứng với vitamin C và axit tartaric trong cam gây ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về trái cam - một thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng, tốt cho sức khoẻ. Tuy nhiên để sử dụng trái cam cho có hiệu quả nhất thì một số người bị mắc bệnh trên thì nên tránh ăn cam để bảo vệ sức khoẻ tốt hơn.
 5 loại trái cây giúp thanh lọc phổi |
 Loại quả đang được nhà vườn “mắc màn” bảo vệ có công dụng gì? |
 Những loại trái cây không tốt cho người bị bệnh dạ dày |
