Tổng quan về cây thảo thuyết minh
Thảo quyết minh là loại cây thảo hay cây bụi nhỏ với chiều cao trung bình khoảng 30 – 90 cm, một số cây có thể cao lên 1, 5m. Cây có lá kép, có hình lông chim, lá mọc so le, mỗi lá có khoảng 2 - 4 lá chét. Lá chét hình trứng mở rộng ở đầu lá, dài khoảng 3 - 5cm, rộng khoảng 15 - 20mm.
 |
| Thảo thuyết minh là loài cây thảo, dễ trồng và phát triển nhanh |
Hoa thảo quyết minh mọc ở các kẽ lá, khoảng 1 - 3 lá sẽ có 1 hoa; hoa màu vàng tươi. Quả có hình trụ, dài khoảng 12 - 14cm, rộng khoảng 4mm. Bên trong quả có thể chứa khoảng 25 hạt.
Thảo quyết minh mọc hoang ở nhiều địa phương trên cả nước. Cây thường mọc ở các tỉnh như Hòa Bình, Phú Thọ, Nghệ An, Cao Bằng, Quảng Ninh.
Đặc điểm về hạt thảo thuyết minh
 |
| Bộ phận dùng làm thuốc của thảo quyết minh là hạt, gọi là quyết minh tử |
Cây thảo quyết minh thường được lấy hạt dùng làm thuốc. Quả sau khi thu hái về đem phơi khô rồi tách lấy hạt đem phơi hoặc sấy khô. Trước khi sử dụng trong y học, hạt thảo quyết minh được sao bằng lửa nhỏ và chia thành hai loại là sao vàng và sao cháy.
Hạt thảo quyết minh còn có tên gọi khác là muồng lạc, muồng ngủ, đậu ma... Chúng có tên khoa học là Cassia tora L, thuộc họ đậu Fabaceae.
Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy thảo quyết minh chứa thành phần chính là: anthranoid như chrysophanol, physcion, obtusin, chryssobutusin, rubrofusarin, chrysophanol-1-β-gentiobiosid, chrysophanic axit-9-anthron. Ngoài ra, loại hạt này còn chứa chất nhầy, protid, chất béo và sắc tố.
Công dụng của thảo thuyết minh
Trong y học cổ truyền, thảo quyết minh tươi hơi đắng, có vị nhạt. Sau khi sơ chế bằng cách sao vàng dược liệu này có vị đắng, ngọt, hơi mặn, tính mát, quy vào các kinh can và thận.
Dược liệu thảo quyết minh có tác dụng an thần, hạ huyết áp, nhuận tràng, lợi thủy, thông tiện, can hòa và tán phong nhiệt. Về công dụng, thảo quyết minh được dùng điều trị tăng huyết áp, táo bón, đau đầu mất ngủ, bệnh tràm, bệnh ngoài da do nấm và các bệnh về mắt như viêm võng mạc, quáng gà, viêm kết mạc cấp tính…
 |
| Thảo thuyết minh có tác dụng an thần |
Theo y học hiện đại, nghiên cứu của dược lý hiện đại cho thấy thảo quyết minh có các tác dụng như sau:
Tác dụng an thần: Kết quả điện nào đồ của thỏ tăng thành phần sóng chậm, giảm sóng nhanh, giảm hoạt hóa các tế bào thần kinh của vỏ não và thể lưới.
Tác dụng nhuận tràng: Kết quả các nghiên cứu cho thấy thành phần anthranoid của thảo quyết minh làm tăng sự co bóp của ruột, từ đó kích thích quá trình tiêu hóa trong cơ thể, tăng tác dụng nhuận tràng giúp cho việc đại tiện được dễ dàng, giúp phân mềm không lỏng và điều trị táo bón.
Tác dụng kháng nấm, kháng khuẩn: Cao lỏng cồn từ hạt thảo quyết minh có tác dụng kìm hãm sự phát triển của các loại vi khuẩn như bạch hầu, tụ cầu khuẩn, trực khuẩn, vi khuẩn thương hàn, phó thương hàn. Bên cạnh đó, cao lỏng nước của thảo quyết minh có tác dụng ức chế một số loại nấm gây bệnh ngoài da.
Tác dụng hạ lipid máu: Nghiên cứu tác dụng của thảo quyết minh trên động vật cho thấy loại hạt này có vai trò trong việc hạn chế hình thành mảng xơ vữa động mạch, hạ triglycerid máu và cholesterol máu toàn phần, hạ huyết áp, kiểm soát nồng độ lipid trong máu.
Bài thuốc y học cổ truyền từ thảo thuyết minh
Bài thuốc điều trị nấm da, hắc lào: Bạn dùng 20 g thảo thuyết minh đem ngâm trong 5 ml dấm và khoảng 40 – 50 ml rượu. Thời gian ngâm trong khoảng 10 ngày, cồn tạo thành dùng bôi lên vùng da cần điều trị.
Bài thuốc chữa đau mắt đỏ, viêm kết mạc cấp tính, sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhiều: Đem sắc hỗn hợp gồm 9g thảo quyết minh, 9g dã cúc hoa, 6g mạn kinh tử, 6g mộc tặc. Nước sắc được dùng uống trong ngày.
Bài thuốc điều trị cao huyết áp, đau đầu: Dùng dược liệu thảo quyết minh sao vàng, giã dập, ngâm với nước sôi nóng và để nguội đem uống thay nước khi khát.
 |
| Nước thảo thuyết minh có tác dụng chữa nhiều bệnh |
Bài thuốc điều trị mất ngủ, tim hồi hộp, cao huyết áp: Đem sắc hỗn hợp 20g thảo quyết minh, 15g mạch môn và 6g tâm sen sao. Nước sắc được dùng uống trong ngày.
Liều dùng và các lưu ý khi dùng thảo quyết minh
Liều dùng thảo thuyết minh
Liều dùng thông thường của thảo quyết minh khoảng từ 5 – 10 g trong ngày, dùng dưới dạng thuốc bột, thuốc sắc, thuốc viên hoặc có thể kết hợp với một số vị thuốc khác. Tuy nhiên, liều dùng cụ thể của thảo quyết minh phụ thuộc vào tuổi tác, tình trạng sức khỏe và tình trạng bệnh mắc phải. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này trong điều trị.
 |
| Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này |
Lưu ý khi dùng thảo thuyết minh
Tránh sử dụng nhầm lẫn thảo quyết minh với các vị thuốc họ muồng ngủ khác như: cây điền thanh, cây lục lạc lá tròn,…
Các thử nghiệm cho thấy uống thảo quyết minh an toàn cho phụ nữ đang mang thai. Do vậy, phụ nữ đang mang thai bị mất ngủ có thể uống thảo quyết minh được bình thường. Đây là một trong số ít những loại thảo dược điều trị bệnh mất ngủ an toàn cho phụ nữ đang mang thai.
Những người tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng (tiêu chảy) không nên dùng thảo quyết minh. Bạn cần cân nhắc giữa lợi ích của việc sử dụng thảo quyết minh với nguy cơ có thể xảy ra trước khi dùng. Tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay bác sĩ trước khi sử dụng vị thuốc này.
