 |
| Thân cây dã hương nghìn tuổi to khoảng 8 người ôm (chu vi chỗ to nhất là 17,04m, nhỏ nhất 8,4m) |
Cây Dã Hương nghìn năm tuổi nằm trên địa phận thôn Giữa (xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang). Cây án ngữ trên dải đất cao, bên cạnh là ngôi đình cổ Viễn Sơn. Cây dã hương có thế đẹp, cân đối vững vàng, bề mặt vỏ cây xù xì, tán cây rộng che phủ một khoảng đất và mái đình bên cạnh. Nghe nói về cây đã nhiều, nhưng khi tận mắt nhìn, chúng tôi vẫn không khỏi kinh ngạc về sự uy nghi, hoành tráng của cây - nó còn hơn nhiều so với sự tưởng tượng.
Theo ông Hoàng Viết Lê, cán bộ Ban Quản lý di tích của xã cho biết: cây dã cao khoảng 36m, chu vi thân chỗ to nhất là 17,6m với tán rộng che phủ khoảng 2 sào đất và lớp vỏ dày khoảng 15cm.
 |
| Cây Dã Hương nghìn năm tuổi nằm trên địa phận thôn Giữa (xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang) |
Ông Lê cho biết thêm, vào thời Pháp thuộc, cây đã được ghi tên, in ảnh trong cuốn Từ điển bách khoa Larouse của Pháp và giới thiệu ảnh tại Hội chợ Marseille năm 1932; được Trường Viễn Đông Bắc Cổ (nay là Bảo tàng Lịch sử Việt Nam) xếp vào loại cây cổ thụ quý hiếm của Việt Nam. Sau này, cây được xếp hạng di tích quốc gia vào năm 1989 và đến năm 2012 cây được công nhận là Cây di sản Việt Nam.
Nếu từng tới đây, bạn sẽ không dấu được vẻ choáng ngợp trước dáng vẻ uy dũng, cổ kính của đại thụ nghìn năm. Cây to khoảng tám người ôm. Dấu ấn thời gian có làm suy đi một số cành già yếu nhưng tổng thể của cây vẫn phô diễn đầy sức mạnh. Chồi xanh, lá biếc vẫn đua nhau khoe sắc trong tiết xuân lạnh giá.
 |
| Dấu ấn thời gian để lại trên thân cây dã hương nghìn năm. |
Hỏi cây có từ bao giờ thì ngay cả các cụ già cũng không ai biết. Các cụ trong thôn chỉ kháo nhau rằng từ thời cha sinh mẹ đẻ đã thấy cây to và đẹp. Trước kia trong ngọc phả của thôn còn ghi lại dưới thời vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786), khi đi ngang qua thôn thấy cây to và đẹp quá đã sắc phong cây là “Quốc chúa đô mộc Dã Đại Vương” theo ý cây dã hương lớn nhất nước.
Dù khoác lên mình nghìn năm cổ thụ nhưng cây dã hương vẫn đầy vượng khí. Vào mùa hè, những tán lá xanh non đã làm dịu đi cả một khoảng trời. Hoa dã hương thường nở vào cuối mùa xuân, có màu vàng nhạt.
Theo nghiên cứu, dã hương là loại cây thân gỗ, thuộc họ long não, các bộ phận của cây đều chứa tinh dầu nên gỗ cây thường được sử dụng để làm các đồ tạo tác mỹ thuật, đồ gia dụng. Cũng chính bởi mùi hương và công dụng khử mùi ẩm mốc, xua đuổi ruồi muỗi nên người dân nơi đây coi “Dã đại vương” là cây thiêng giúp dân làng có sức khoẻ tốt, ít bị các bệnh dịch truyền nhiễm.
 |
| Cây dã hương quý hiếm tuổi tầm 1000 năm ở Bắc Giang là duy nhất còn hiện hữu trên trái đất. |
Từng có các cuộc hội thảo về cây dã hương của Trung tâm nghiên cứu và phát triển đa dạng sinh học để xác định tuổi của cây. Các chuyên gia, nhà nghiên cứu hội họp, bàn thảo và xác định được niên đại chính xác của “cụ Dã”. Được biết, Trên thế giới chỉ còn 2 cây dã hương quý hiếm tuổi tầm 1000 năm nhưng một “cụ” ở châu Phi đã không còn nên dã hương Bắc Giang vinh dự là “độc nhất vô nhị”.
 |
| Cây dã hương nghìn năm là tài sản vô giá ở Bắc Giang nói riêng và cả nước nói chung. |
Vào thế kỷ thứ XVIII cây Dã Hương được vua Cảnh Hưng sắc phong là Quốc chúa Đô mộc Dã Đại Vương (nghĩa là cây Dã Hương lớn nhất nước), được Trường viễn Đông Bắc Cổ (nay là Bảo tàng Lịch sử Việt Nam) xếp vào cây cổ thụ hiếm có ở Bắc Kỳ cần đưa vào giữ gìn và bảo vệ. Cây cũng được ghi tên, in ảnh trong cuốn Từ điển bách khoa Larausse của Pháp và giới thiệu ảnh tại hội chợ Maseille (Pháp) năm 1932.
Với những giá trị của cây dã hương nghìn năm tuổi, năm 1989, Bộ Văn hóa - Thông tin đã xếp cây Dã Hương ở Bắc Giang nằm trong quần thể cụm di tích quốc gia (gồm cây Dã Hương, đình Viễn Sơn, chùa Phúc Quang, đình Thuận Hòa, đền Tiên Lục)./.
