 |
| Cần tìm giải pháp phát triển bền vững thanh long Bình Thuận trong bối cảnh diện tích ngày càng giảm. |
Sản xuất thanh long gặp khó vì tự phát
Thông tin từ Sở NNPTNT tỉnh Bình Thuận cho biết, tính đến tháng 6/2023, tỉnh Bình Thuận có 26.429 ha thanh long, diện tích này đã giảm 1.359 ha so với cuối năm 2022.
Việc sản xuất thanh long trên địa bàn tỉnh chủ yếu là nhỏ lẻ, tỷ lệ hộ sản xuất thanh long có quy mô dưới 2 ha chiếm 84,9%. Toàn tỉnh chỉ có khoảng 200 trang trại, hộ sản xuất thanh long với diện tích từ 10 - 20 ha.
Tính đến nay, toàn tỉnh có 36,7% diện tích thanh long được chứng nhận GAP và tương đương, trong đó diện tích được chứng nhận VietGAP là 9.037 ha, chiếm 34,2%. Còn diện tích được chứng nhận GlobalGAP là 453 ha, chiếm 1,7% diện tích thanh long của tỉnh Bình Thuận.
Thanh long Bình Thuận chủ yếu được tiêu thụ ở 2 hình thức: tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Nếu như thị trường nội địa chỉ tiêu thụ khoảng 15% sản lượng thì còn lại xuất khẩu theo 2 hướng: chính ngạch (khoảng 3%) và còn lại xuất khẩu tiểu ngạch theo hình thức biên mậu sang thị trường Trung Quốc qua các cửa khẩu phía Bắc.
 |
| Tính đến tháng 6/2023, tỉnh Bình Thuận có 26.429 ha thanh long. |
Theo đánh giá của các cơ quan chức năng tỉnh Bình Thuận, thanh long Bình Thuận hiện đã có mặt ở hầu hết các thị trường trong nước, trong đó tập trung nhiều ở khu vực các tỉnh phía Bắc, TP.HCM và các tỉnh duyên hải miền Trung.
Trong năm 2022, xuất khẩu thanh long chính ngạch của tỉnh qua các nước Canada, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Singapore… đạt 7,79 triệu USD, tương đương 6.607 tấn thanh long tươi; xuất khẩu bằng hình thức biên mậu là 423.661 tấn thanh long tươi.
Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu chủ yếu của thanh long Bình Thuận. Trong đó, khoảng 2 - 3% là chính ngạch, còn lại được mua bán theo hình thức biên mậu qua thị trường Trung Quốc hoặc liên kết với các doanh nghiệp ngoài tỉnh để trực tiếp xuất khẩu.
Về xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, năm 2022 xuất khẩu hơn 6.606 tấn với kim ngạch 7,72 triệu USD. Riêng quý I/2023, sản lượng thanh long xuất khẩu 1.150 tấn với kim ngạch xuất khẩu 1,8 triệu USD đạt 20,93% kế hoạch năm 2023, giảm 13,17% so với cùng kỳ năm trước.
 |
| Một vườn thanh long ở Bình Thuận bị chặt bỏ hồi năm 2022. |
Với hơn 200 trang trại trồng thanh long có quy mô lớn trên toàn tỉnh, nhiều trang trại đã ứng dụng công nghệ thông minh trong việc tưới tự động và cơ giới hóa trong sản xuất. Ngoài tiêu thụ sản phẩm tươi, hiện nay các doanh nghiệp đã chế biến sản phẩm từ quả thanh long như thanh long sấy, nước ép, rượu vang, kẹo,... được tiêu thụ nội địa.
Việc sản xuất trái thanh long hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn như mang tính tự phát, sản xuất chưa gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm dẫn đến việc tiêu thụ thường bị động, giá bấp bênh và phụ thuộc vào thương lái. Những yêu cầu về kiểm soát chất lượng các thị trường xuất khẩu ngày càng cao, trong khi người dân sản xuất thanh long vẫn theo phương pháp cũ, chất lượng sản phẩm không đáp ứng nhu cầu thị trường, nhất là các thị trường khó tính.
“Hiện nay nhà nông chúng tôi còn lo lắng về nghịch lí giá cả vật tư sản xuất thanh long như thuốc men, phân bón khá cao”, ông Lê Mạnh Hùng, người trồng thanh long tại huyện Hàm Thuận Nam chia sẻ.
Mới chỉ tìm giải pháp ngắn hạn cần những chiến lược có tầm nhìn xa hơn
Thời gian qua, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, nông dân và các sở, ngành tỉnh Bình Thuận đã triển khai nhiều giải pháp như cập nhật tình hình thị trường, thông tin hoạt động xuất nhập khẩu và tình hình thông quan tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc để thông tin kịp thời cho người dân có kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp.
Tổ chức sản xuất theo các tiêu chuẩn VietGap, GlobalGAP nhằm đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm, đáp ứng thị trường tiêu thụ. Thúc đẩy xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản, đẩy mạnh kích cầu tiêu dùng trong nước và chế biến nông sản,...
 |
| Một cơ sở thu mua thanh long xuất khẩu ở Bình Thuận. |
Tuy nhiên về lâu dài, để người dân yên tâm sản xuất thanh long và phát triển bền vững rất cần những chiến lược có tầm nhìn xa hơn. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã đề xuất các giải pháp trong thời gian tới như phương án bố trí sản xuất rải vụ, nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường, tránh tình trạng khủng hoảng thừa cục bộ.
Đồng thời tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch thanh long sang thị trường Trung Quốc. Ngoài ra còn tổ chức lại sản xuất, hình thành vùng chuyên canh thanh long quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thanh long hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP.
Phát huy vai trò của các hợp tác xã trong điều hành sản xuất, kinh doanh, tìm kiếm đầu ra, tiêu thụ sản phẩm cho thành viên. Qua đó dần hình thành chuỗi giá trị hàng hóa bền vững từ đầu vào đến đầu ra, ...
Trong Đề án phát triển thanh long trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, diện tích cây thanh long của tỉnh Bình Thuận là 30.000 ha, năng suất bình quân đạt 22 tấn/ha, sản lượng đạt 660.000 tấn/năm. Mục tiêu của Đề án là phát triển ổn định diện tích trồng cây thanh long, nâng cao giá trị, duy trì và phát huy thương hiệu thanh long Bình Thuận.
Theo đó, phát triển thanh long Bình Thuận theo hướng hữu cơ, du lịch trải nghiệm vườn thanh long; sản xuất đa giá trị, quy mô lớn, đảm bảo chất lượng, bảo quản nông sản hiện đại, có giá trị gia tăng cao, gắn kết chặt chẽ với thị trường trong và ngoài nước, góp phần tạo việc làm, thu nhập cao, tăng giá trị xuất khẩu, phát triển kinh tế - xã hội./.
