Siêu thực vật sắp tuyệt chủng và bí quyết kiếm trăm triệu từ nuôi bèo hoa dâu làm dược liệu

Thiên nhiên - Tự nhiên 08/03/2023 10:00 Theo dõi TH&SP trên

Bèo hoa dâu được ví như 'siêu thực vật' với khả năng thích nghi và phát triển mạnh. Ở miền Bắc cây bèo hoa dâu một thời được coi là cứu cánh của ngành nông nghiệp nhờ cung cấp nguồn phân bón hữu cơ khổng lồ. Thế rồi tập quán cánh tác thay đổi, đồng ruộng ngập tràn phân bón hóa học, cây bèo hoa dâu dần tuyệt chủng. Nhưng ở Thái Bình vẫn có một nông dân vẫn gắn bó với cây bèo hoa dâu, mỗi năm thu về trăm triệu từ siêu thực vật này.

Những công dụng bất ngờ của cây Bèo Tây đối với sức khỏe Siêu thực vật bị lãng quên, không chỉ làm phân bón đây còn là nguồn dược liệu có giá trị

Thu hoạch bèo hoa dâu. (Ảnh: Dương Đình Tường).

Dấu ấn bèo hoa dâu và kỳ tích "quê hương 5 tấn"

Làng La Vân (xã Quỳnh Hồng, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) - nơi từng giữ bí quyết sản xuất giống bèo hoa dâu, vào vụ lúa có những nông dân đi bộ cả trăm cây số để đến đây mua cho bằng được. Người ta còn đồn rằng dân La Vân khấm khá nhờ nghề sản xuất bèo giống nên kiếm đủ mọi cách để giữ độc quyền.

Gái làng khác về đây làm dâu phải thề độc không được tiết lộ bí mật ra ngoài, còn gái trong làng nay mai sẽ đi làm dâu nơi khác thì tuyệt đối không được biết đến. Ai mà phạm điều cấm kị sẽ bị thần bèo vật chết...

Cây bèo hoa dâu cũng có những đóng góp quan trọng làm nên kỳ tích về sản lượng lúa tại Thái Bình, nơi đầu tiên đạt năng suất lúa 5 tấn/ha. Bà Trần Thị Tuyến, nguyên Chủ tịch Hội Phụ nữ huyện Vũ Thư, thành viên Đội khoa học kỹ thuật, HTX Tân Phong, xã Việt Hùng - một trong những người đầu tiên ươm và nhân rộng cây bèo hoa dâu ở đồng ruộng Vũ Thư (trước đây là Thư Trì) chia sẻ: Ngày ấy, phân bón nông nghiệp khan hiếm, trong khi chất đất trên đồng ruộng vô cùng chua, xấu, năng suất lúa và cây trồng rất thấp.

Anh Nguyễn Đức Dụ đang dập bèo cho cánh tan ra, nhanh đẻ. (Ảnh: Dương Đình Tường).

Những năm 1964 - 1965, Đội khoa học kỹ thuật có nhiệm vụ sản xuất giống bèo hoa dâu cho các hợp tác xã làm phân bón. Bà Tuyến và các thành viên của Đội khoa học kỹ thuật “cơm đùm cơm nắm” sang huyện ven biển của tỉnh Nam Định nhặt mấy ngày mới được 1 cân bèo hoa dâu. Mọi người nâng niu, chăm chút từng cây, nuôi vào chậu thau rồi nhân ra từng mét vuông đất. Từ 1 cân ban đầu, Đội đã phát triển được hàng trăm tấn bèo hoa dâu phục vụ xã viên HTX Tân Phong và bán cho các HTX trong và ngoài tỉnh làm phân bón cải tạo đồng ruộng.

Từ HTX Tân Phong, xã Việt Hùng, phong trào trồng bèo hoa dâu phát triển mạnh ra toàn huyện Thư Trì. Ban đầu, bèo hoa dâu chỉ được trồng vụ chiêm - xuân (ước tính, vụ chiêm xuân năm 1965 - 1966, huyện Thư Trì nhân được 12.736 mẫu bèo hoa dâu); nhưng sau đó, nông dân có kinh nghiệm, có thể trồng được cả mùa nóng và mùa rét. Có năm, gần 100% diện tích cấy lúa toàn huyện được phủ kín bèo hoa dâu. Nhiều diện tích cấy lúa cao sản được vùi bèo 2 lần. Nhiều HTX có đội chuyên làm phân bón, không chỉ đủ lượng phân bón cho địa phương mà còn dư bèo hoa dâu sản xuất phân bón bán cho các địa phương khác. Đối với đảng viên ở nông thôn, nhiệm vụ thả bèo hoa dâu còn được đưa vào tiêu chí đánh giá, bình xét cuối năm.

Phong trào thả bèo hoa dâu làm phân bón được duy trì nhiều năm trên đồng ruộng Vũ Thư, đưa năng suất lúa tăng cao so với trước. Tiêu biểu năm 1967, cả hai huyện Vũ Tiên, Thư Trì (Vũ Thư hiện nay) có năng suất cao hơn bình quân chung của tỉnh và được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen về thành tích hai năm liền đạt 5 tấn/ha. Năm 1973, năng suất lúa chung của tỉnh bị giảm nhưng Vũ Thư vẫn là 1 trong 5 huyện đạt trên 6 tấn/ha, HTX Tân Phong đạt trên 10 tấn/ha.

Cây bèo hao dâu giá trị thế nhưng từ khi nông dân chuyển sang cấy giống ngắn ngày, gieo vãi hay mạ sân, cây ngắn, dâng nước lên thả bèo vào dễ che mất cả mạ. Thêm vào đó là việc bón phân hóa học rất tiện dụng thành ra nông dân lười thả bèo, nghề sản xuất bèo giống bị tuyệt chủng.

Thu trăm triệu từ nuôi bèo hoa dâu làm dược liệu

Một trong những người còn gắn bó với cây bèo hoa dâu và sản xuất với quy mô lớn là anh Nguyễn Đức Dụ ở xã An Đồng, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Đây là năm thứ hai anh Dụ thả bèo làm dược liệu. Anh Dụ cho biết, cứ 20 ngày lại thu 1 lứa, tính ra mỗi năm được khoảng 10 lứa vì khi trời nóng bèo rất khó phát triển.

“Năm 2022 tôi thả 2 mẫu, thu khoảng 100 triệu trong đó lãi 70 triệu nên năm nay mở rộng lên 8 mẫu. Vừa qua, tôi đã thu 2 lứa, được 7 tấn, còn lứa này mưa liền trong cả tuần khiến cho bèo bị nấm bệnh nhiều, phải thu non, được 1,5 tấn, rồi tháo nước, dùng vôi xử lý lại mặt ruộng…”.

Thạc sĩ Đỗ Văn Hùng đang xem xét tình trạng bèo bị thối rễ. (Ảnh: Dương Đình Tường).

Để thu hoạch bèo hoa dâu, anh Dụ dùng cái dây dài cả trăm mét kết với các chai nước để nửa nổi nửa chìm kéo bèo vào như kéo cá, để nước róc vợi rồi mang phơi. Phơi bèo không thể chạy được như thóc vì diện tích quá lớn, kể cả mang về được đi chăng nữa nhưng đang ẩm mà chất đống cũng sinh nhiệt, chuyển màu, phải đổ bỏ.

Phơi bèo cũng không được cho xe đi qua bởi làm cho nhựa chảy ra, khi nấu cao không đảm bảo. Trong bèo có khoảng 93% là nước nên phơi xong có cảm giác như bị trộm. Bởi thế cả tuyến đê sông Luộc rộng 3m dài 400m phủ kín bèo mà anh Dụ chỉ thu được cỡ 1 tạ khô. Sau thu hoạch phải dập bèo bằng một thanh tre dài với lực vừa phải, sao cho cánh bèo tách nhau ra nhưng lại không được nát. Dập càng nhiều thì bèo càng đẻ khỏe.

Thạc sĩ Đỗ Văn Hùng - giảng viên trường Trung cấp Nông nghiệp Thái Bình là người luôn trăn trở với cây bèo hoa dâu. Thạc sĩ Hùng kể, năm 2014 anh thả 2 mẫu, đầu tư cả máy sấy, thu nhập cũng khá. Nhưng sản xuất được 1 năm, không thấy công ty dược thu mua nữa nên bỏ bẵng một thời gian, năm ngoái họ lại điện thoại đặt vấn đề hợp tác.

Anh Nguyễn Đức Dụ phơi bèo làm dược liệu. (Ảnh: Dương Đình Tường).

Anh Hùng cho biết: “Trong quá trình bị dừng thu mua, tôi không giữ được giống nữa. Sau khi ký lại hợp đồng tôi đi khắp các cánh đồng nhưng chủ yếu về xã Quỳnh Hồng - chỗ có đền thờ thần bèo, gặp cây nào liền lấy bay gẩy lên, mất 3 tuần mới thu được một rổ. Giờ bèo tổ ong, bèo cái phát triển mạnh, lấn át hết bèo hoa dâu, vả lại giống này rất nhạy cảm với thuốc trừ cỏ.

So với các loại bèo khác như bèo tấm, bèo tổ ong, bèo lục bình, bèo cái… thì bèo hoa dâu nhân rất nhanh, cứ sau 4 ngày lại gấp đôi nhưng yếu hơn, khi gặp điều kiện bất lợi sẽ ngừng phát triển hoặc nhiễm bệnh ngay. Hiện chưa có tài liệu nào hướng dẫn việc xử lý sâu bệnh trên bèo cả. Gây hại rất nhanh cho bèo là sâu xanh, sâu tơ, tuy nhiên vì là nguyên liệu để bào chế dược liệu nên tôi chủ yếu dùng thuốc sinh học, nếu dùng thuốc hóa học phải trước thời điểm thu hoạch 15 ngày. Bệnh nguy hiểm nhất là khô vằn và đen rễ, thối nhũn, rất khó chữa.

Cây bèo hoa dâu một thời vàng son với những giá đóng góp quan trọng cho ngành nông nghiệp. Tuy nhiên do tập quán canh tác thay đổi, siêu thực vật này dù có sức sống mạnh mẽ vẫn đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Hiện nay, khi giá phân bón, thức ăn chăn nuôi tăng cao, việc khai thác nguồn nguyên liệu bèo hoa dâu là rất quan trọng nhằm giảm chi phí đầu vào trong nông nghiệp và hướng đến nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ./.

Khánh Ngân

Tags:

Cùng chuyên mục

Cheo cheo Việt Nam và những loài cực kỳ nguy cấp: Tín hiệu cảnh báo từ Sách Đỏ 2023

Gà lôi trắng từ IB sang IIB: Những điều người nuôi cần biết

Vì sao gà lôi trắng được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam?

Cơ hội vàng cho sản phẩm thiên nhiên Việt Nam chinh phục thị trường châu Phi

Tỉnh Quảng Trị: Phát hiện dược liệu quý hiếm nguy cấp dưới tán rừng đặc dụng

Sản phẩm thiên nhiên lên ngôi giữa làn sóng tiêu dùng xanh tại Việt Nam

Tỉnh Quảng Trị: Nỗ lực thúc đẩy giải ngân nguồn thu từ tín chỉ carbon rừng

Gần 26.500 gốc sâm Ngọc Linh hư hại, thiệt hại 12 tỉ đồng

Thầm lặng chinh phục thế giới: Sức sống mới từ những cành hoa, chiếc lá Việt

Gia Lai: Hơn 150 hộ dân tham gia dự án trồng Đàn hương tại vùng biên Ia Dom

Bão số 3 gây thiệt hại nghiêm trọng tại Bắc Trung Bộ: Hơn 107.000 ha lúa ngập úng

Nông sản Việt: Giải cứu hay đổi mới để lớn mạnh?

Tin khác

Sữa tươi thanh trùng TH true MILK – Bí quyết chăm sóc gia đình của mẹ hiện đại

Làm mẹ trong thời đại mới là hành trình không ngừng học hỏi – từ việc chăm sóc con, tạo lập thói quen ăn uống đến việc lựa chọn từng sản phẩm mỗi ngày. Hiểu rõ nhu cầu ngày càng cao của các bà mẹ, TH true MILK vừa chính thức giới thiệu dòng sữa tươi thanh trùng với hai phiên bản nguyên chất và ít đường, dung tích 950ml, hạn sử dụng lên tới 39 ngày (kể từ ngày sản xuất).

Sản phẩm thiên nhiên Việt Nam trước ngưỡng cửa thị trường BRICS+

Chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Brazil, nơi diễn ra Hội nghị Cấp cao BRICS mở rộng, không chỉ mang thông điệp chính trị và ngoại giao, mà còn mở ra hướng đi chiến lược cho xuất khẩu sản phẩm thiên nhiên Việt Nam, đặc biệt là nông sản, thực phẩm và dược liệu. Trong bối cảnh thế giới dịch chuyển sang tiêu dùng xanh và bền vững, BRICS+ nổi lên như một khối thị trường giàu tiềm năng, mang tính bổ trợ mạnh mẽ với thế mạnh sẵn có của Việt Nam.

Khai mở “mỏ vàng xanh” dược liệu Tây Bắc bằng tư duy chuỗi giá trị và thương hiệu

Vùng núi phía Bắc, đặc biệt là các tỉnh Tây Bắc, được đánh giá có tiềm năng lớn để phát triển ngành dược liệu trở thành kinh tế mũi nhọn nhờ lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng và sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, để “mỏ vàng xanh” thực sự tạo ra giá trị gia tăng bền vững, đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ về tư duy chuỗi giá trị và chiến lược xây dựng thương hiệu vùng cho các sản phẩm đặc hữu.

Mực nhảy Cửa Lò – Đặc sản tươi rói làm nên thương hiệu biển Nghệ

Đến Cửa Lò mà chưa ăn mực nhảy là coi như bỏ lỡ nửa hồn của biển. Món đặc sản tươi roi rói này không chỉ ngon mà còn mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo khó quên.

Chuyển đổi tư duy canh tác trong trồng trọt

Chuyển đổi xanh trong nông nghiệp không thể chỉ bắt đầu từ kỹ thuật, mà phải xuất phát từ thay đổi tư duy sản xuất – hành trình dài nhưng bắt buộc nếu muốn nông sản Việt phát triển bền vững và chinh phục thị trường quốc tế.

Ngành rau quả chuyển mình trước thử thách mới

Trước những thay đổi trong chính sách nhập khẩu từ các thị trường chủ lực, ngành rau quả Việt Nam đang chủ động nâng chuẩn sản xuất và mở rộng thị trường, từng bước hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng bền vững trong năm 2025.

Chủ động kiểm soát chất lượng nông sản xuất khẩu

Giữ vững vị thế nông sản Việt tại các thị trường khó tính không thể chỉ trông vào may rủi. Chủ động phòng ngừa rủi ro từ khâu sản xuất đến chế biến, kiểm soát chặt dư lượng hóa chất là yêu cầu bắt buộc nếu muốn tránh cảnh bị trả hàng, mất uy tín.

Ngành dừa trước ngưỡng tái cấu trúc bắt buộc

Giá dừa tăng vọt mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu nông sản Việt. Tuy nhiên, thiếu nguyên liệu, sâu bệnh và sản xuất manh mún buộc ngành dừa phải tái cấu trúc toàn diện để xây dựng chuỗi giá trị bền vững và giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.

Nông nghiệp tuần hoàn mở lối đi xanh cho đất Cố đô

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và tài nguyên ngày càng suy giảm, mô hình nông nghiệp tuần hoàn đang trở thành giải pháp tất yếu giúp nông dân tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường sống một cách bền vững.

Bắc Giang kết nối vải thiều – lan tỏa thương hiệu nông sản quốc gia

Hội nghị xúc tiến tiêu thụ vải thiều và sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Giang năm 2025 diễn ra sáng 28/5, quy tụ đông đảo đại biểu trong và ngoài nước, nhằm kết nối sản xuất – tiêu thụ, đưa vải thiều và nông sản chủ lực vươn xa thị trường trong nước và quốc tế.

Từ nắng gió đến siêu thị: Hành trình của trái dưa lưới Bình Thuận

Từ vùng đất khô hạn tưởng chừng chỉ có nắng và gió, Bình Thuận đang viết nên câu chuyện mới cho nông nghiệp bằng những quả dưa lưới công nghệ cao, ngon ngọt và an toàn. Nhưng để sản phẩm này vươn xa, xúc tiến thương mại phải là chiếc cầu nối vững vàng.

Nông sản Việt nỗ lực thích ứng trong “cuộc chơi” thị trường khắt khe

Nông sản Việt Nam không chỉ cạnh tranh về giá mà còn phải nâng cấp toàn diện để đáp ứng quy định kiểm dịch động thực vật (SPS) ngày càng khắt khe từ EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Indonesia và nhiều thị trường lớn khác.

Quả tai chua – Đặc sản rừng sâu “gây thương nhớ” giữa phố thị

Quả tai chua mọc hoang trong rừng sâu Tây Bắc, được người dân vùng cao săn lùng nhờ vị chua thanh dịu, độc đáo. Loại quả này không chỉ là đặc sản quý hiếm mà còn mang giá trị dinh dưỡng và văn hóa đặc sắc của núi rừng Việt Nam.

Đánh thức tiềm năng nông nghiệp hữu cơ Việt Nam

Nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam đang từng bước phát triển với diện tích canh tác mở rộng và sự quan tâm từ doanh nghiệp, người tiêu dùng. Tuy nhiên, để tạo đột phá, cần chiến lược quốc gia rõ ràng, chuỗi liên kết hiệu quả và hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ.

Bún Xiêm Lo – Vị ngọt đượm tình quê trong từng sợi bún nhỏ

Giữa miền Tây sông nước mênh mang, bún Xiêm Lo không chỉ là món ăn đậm đà hương vị, mà còn là câu chuyện giao thoa văn hóa, tình đất và ký ức sâu sắc – một linh hồn ẩm thực khiến ai từng thưởng thức đều lưu giữ mãi trong lòng.

Trái trường Bảy Núi – Viên ngọc đỏ giữa đại ngàn Tây Nam Bộ

Trái Trường là loại quả rừng nhỏ bé nhưng đầy quyến rũ, đã trở thành đặc sản của Bảy Núi (An Giang). Mùa hè, trái trường không chỉ mang vị ngọt mát, mà còn giúp phát triển du lịch sinh thái và nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Tupai King - “Vua mới” của làng sầu riêng, giá gần 800.000 đồng/kg

Trong khi nhiều người vẫn quen với Musang King hay sầu riêng Monthong, thì một giống sầu riêng cao cấp khác đang âm thầm vươn lên dẫn đầu tại Malaysia: Tupai King – loại sầu riêng được mệnh danh là “vua mới” trong làng sầu riêng, có giá lên tới 130 RM/kg, tương đương gần 800.000 đồng/kg.

Dứa Bắc Giang vào vụ thu hoạch, nông dân được mùa, được giá

Với năng suất cao, giá bán tăng và tiêu thụ thuận lợi, cây dứa tiếp tục khẳng định vị thế là nông sản chủ lực, đem lại thu nhập ổn định cho nông dân Bắc Giang.

Lạng Sơn phát triển kinh tế từ cây dược liệu: Hướng đi bền vững, nâng cao giá trị địa phương

Huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) đang khai thác hiệu quả tiềm năng cây dược liệu nhờ mô hình liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Cách làm này giúp nâng cao giá trị, tạo đầu ra ổn định, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Vân Hồ tập trung chăm sóc cây ăn quả

Thời điểm này, nông dân các xã trên địa bàn huyện Vân Hồ (Sơn La) đang tập trung chăm sóc cây ăn quả, điều chỉnh nước tưới, phân bón để quả đạt kích thước, trọng lượng, chất lượng cao.

Xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam xanh, hướng tới thị trường cao cấp

Gạo Việt xanh phát thải thấp là bước ngoặt mang tính chiến lược trong việc xây dựng thương hiệu lúa gạo Việt Nam, hướng tới thị trường cao cấp với tiêu chuẩn khắt khe về phát thải carbon.

Tinh dầu bách xanh, dược liệu quý hiếm giữa đại ngàn

Tinh dầu từ cây bách xanh được chứng minh có hoạt tính kháng oxy hóa cao không chỉ mở ra hướng ứng dụng mới trong lĩnh vực y học, mỹ phẩm tự nhiên, mà còn củng cố giá trị bảo tồn của loài cây đặc hữu đang nằm trong Sách đỏ quốc gia.

Tiếp nhận 6 cá thể sếu đầu đỏ về Vườn quốc gia Tràm Chim

6 cá thể sếu đầu đỏ (3 trống, 3 mái) được chuyển từ Thái Lan, sau khi hoàn thành cách ly ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã đưa về bảo tồn, chăm sóc tại Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp).

Gia Lai mở rộng thị trường nông sản qua không gian mạng

Không chỉ mở ra kênh tiếp cận thị trường mới, phương thức kinh doanh online là cơ hội bứt phá về doanh thu, gia tăng giá trị sản phẩm. Do đó, chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến thương mại là hướng đi tất yếu để mở ra không gian phát triển rộng lớn.

Thanh Hóa: 32,6 ha sắn bị nhiễm bệnh khảm lá ở huyện Ngọc Lặc

Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ngọc Lặc (Thanh Hóa) đã phối hợp với các địa phương triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh khảm lá trên cây sắn. Niên vụ sắn 2025-2026, huyện Ngọc Lặc có kế hoạch trồng 1.600 ha sắn.

Hải Dương dự kiến đạt khoảng gần 60.000 tấn vải thiều

Tổng sản lượng vải (Hải Dương) dự kiến năm 2025 đạt khoảng gần 60.000 tấn, trong đó vải sớm chiếm 31.500 tấn, chính vụ khoảng 23.500 tấn. Việc sản xuất vải trên địa bàn tỉnh Hải Dương cơ bản tuân thủ theo quy trình an toàn, với 721 ha được chứng nhận VietGAP, GlobalGAP.

Bắt mắt, thơm ngon với 135 món ăn từ thanh trà Vĩnh Long

Ngày hội thanh trà không chỉ là cơ hội thưởng thức những trái thanh trà ngon, những sản phẩm chế biến từ thanh trà mà còn là dịp để các nhà vườn, các cơ sở sản xuất và chế biến nông sản giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Mã số vùng trồng đưa nông sản chủ lực địa phương "bay" xa

Với những quy định khá ngặt nghèo, mã số vùng trồng đang góp phần tăng sức canh tranh cho các mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh Thái Nguyên, thúc đẩy liên kết, hình thành các chuỗi giá trị bền vững và mở rộng thị trường tiêu thụ cho nông sản ở cả trong nước và xuất khẩu.

Phát triển thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp Bến Tre

Để thực hiện các mục tiêu đề ra, tỉnh Bến Tre sẽ tập trung đẩy nhanh xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị nông sản. Đồng thời, phát triển nền nông nghiệp tập trung, sạch, hữu cơ an toàn, truy xuất nguồn gốc, từng bước ứng dụng công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Xem thêm