Cừu đã có mặt ở Ninh Thuận từ khá lâu, đây là loài vật nuôi không có nguồn gốc từ Việt Nam. Có nhiều giả thiết về giống cừu Phan Rang. Giống cừu Phan Rang xuất xứ từ vùng Nhiệt đới Ấn Độ, được người Chăm du nhập từ Ấn Độ cách đây trên trăm năm. Cũng có giả thuyết cho rằng các giáo sĩ truyền đạo Kitô đã mang chúng vào cách đây hàng trăm năm cùng với cây xương rồng. Thời Pháp thuộc, các giáo sĩ đi truyền đạo đã đưa các chú cừu từ Ấn Độ và Pakistan vào Ninh Thuận để nuôi. Nó thích ứng dần rồi trở thành loài vật nuôi riêng cho vùng.
Con cừu được cộng đồng người Công giáo ở đây coi như món quà của Thiên Chúa, nên giáo dân luôn quý con cừu và nuôi dưỡng nó. Ở Ninh Thuận có nhiều dân tộc, nhiều tôn giáo kiêng ăn thịt lợn, thit bò, chỉ dùng thịt dê, cừu những khi tiệc tùng, cúng giỗ và những ngày tết. Ban đầu, việc nhập cừu vào Ninh Thuận với mục đích nuôi phục vụ cúng tế trong các lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm.
Cánh đồng cừu ở Ninh Thuận
Giống cừu Phan Rang có tầm vóc lớn, lông thô. Cừu Phan Rang có màu trắng chiếm 80%, một số ít có màu lông nâu (11%) số ít còn lại là lông nâu điểm trắng hoặc trắng điểm nâu hoặc lông nâu đen, một số con có mặt đen hoặc trắng nhưng phần lớn là mặt trắng, có điểm một vệt trắng ở sống mũi và 2 dải đen ở 2 bên má.
Ninh Thuận hiện có tổng đàn cừu lớn nhất nước với quy mô đàn gần 134.000 con được nuôi tập trung ở các huyện Bác Ái, Ninh Hải, Ninh Phước, Thuận Nam, Thuận Bắc. Từ lâu, cừu đã trở thành vật nuôi hàng hóa giúp nhiều gia đình vượt qua khó khăn, thoát nghèo, vươn lên khá giàu. Hiện nay, có nhiều trang trại nuôi cừu trị giá hàng trăm triệu đồng với quy mô đàn từ vài chục đến cả nghìn con.
Cùng với chăn thả ngoài tự nhiên, các hộ nuôi áp dụng mô hình nuôi cừu vỗ béo nhằm rút ngắn thời gian nuôi. Theo chia sẻ của các hộ dân, để có đàn cừu sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, khâu chọn con giống rất quan trọng. Đối với cừu cái chọn con có thân mình nở rộng, ngực sâu và dài, bộ phận sinh dục nở nang. Đối với cừu đực chọn những con khỏe mạnh, cổ to, tứ chi nhanh nhẹn và hai tinh hoàn to đều; đồng thời, thường xuyên thay đổi con đực để tránh thụ tinh đồng huyết.
Các hộ nuôi cừu tại Ninh Thuận chia sẻ: Người nuôi nên làm chuồng kiểu sàn, diện tích tối thiểu bình quân khoảng 1,8 – 2 m2/con. Chuồng trại phải luôn sạch sẽ, khô ráo, thông thoáng, tránh gió lùa và mưa hắt. Định kỳ sát trùng, tiêu độc chuồng trại. Người nuôi lưu ý không chăn thả cừu đi ăn sớm khi cỏ còn ướt.
Để cừu mau lớn, có thể bổ sung các loại thức ăn tinh như cám, bột ngô, bột sắn, hèm bia và các loại vitamin cho cừu vào mùa khô. Trong quá trình nuôi cần đề phòng và chữa trị một số bệnh như chướng hơi dạ cỏ, tiêu chảy, viêm loét miệng, tử cung và âm đạo, viêm phổi, viêm mắt và bệnh sán lá.
Đặc sản cừu nướng Ninh Thuận
Điều kiện khí hậu khô nóng cùng thổ nhưỡng đặc trưng đã tạo nên chất lượng đặc thù của thịt cừu Ninh Thuận. Cừu ở đây được chăn thả tự nhiên, tự kiếm thức ăn là các loại cỏ, lá cây. Đặc biệt, khu vực Ninh Thuận có các loại cây đặc trưng là nguồn thức ăn ưa thích của cừu như cây quýt rừng, cây duối, cây sống rắn giúp cho thịt cừu Ninh Thuận có hương vị và chất lượng đặc thù.
Theo Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Ninh Thuận, cừu Ninh Thuận đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp bảo hộ Chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm thịt cừu có xuất xứ từ “Ninh Thuận” năm 2017; đồng thời, sản phẩm thịt cừu được công nhận là 1 trong 12 sản phẩm đặc thù của tỉnh năm 2018. Thịt cừu Ninh Thuận hiện bao gồm hai dạng có nguồn gốc từ giống cừu bản địa và cừu lai có các đặc trưng cảm quan về thịt có màu đỏ đậm (thịt cừu giống bản địa có màu đỏ đậm hơn cừu lai), ít mỡ, hàm lượng dinh dưỡng cao.
Thịt cừu là loại thực phẩm đặc sản khá độc đáo, có chất lượng cao được chế biến thành những món ăn ngon miệng hợp với khẩu vị của nhiều tầng lớp nhân dân như: Hủ Tiếu Cừu, cừu nướng, luộc, tái, xào, xông khói, chả cừu, ca ri cừu, lẩu cừu… Mùi thơm của thịt cừu hòa quyện với các hương vị tẩm ướp đã làm nên những món ăn vừa dân dã nhưng không kém phần thanh lịch và sang trọng như: Đùi cừu nướng, phá lấu, gỏi, cừu 1 nắng, cừu sake… Vì vậy khi đến du lịch Ninh Thuận du khách đừng quên món đặc sản thịt cừu thơm ngon hấp dẫn chắc chắc sẽ để lại ấn tượng khó quên trong lòng du khách.
Hà Linh
