Mướp đắng: Lá chắn bảo vệ gan và sức khỏe toàn diện

Không chỉ là món ăn dân dã quen thuộc, mướp đắng (hay còn gọi là khổ qua, cẩm lệ chi...) còn được xem là vị thuốc quý trong Đông y và y học cổ truyền nhiều quốc gia. Theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, loài cây này được trồng rộng rãi ở Việt Nam và có thể chế biến thành trà, nấu canh, xào, luộc – vừa ngon miệng, vừa bổ dưỡng.

Mướp đắng có vị đắng, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, sáng mắt, nhuận tràng, lợi tiểu, chống mệt mỏi và hỗ trợ chức năng gan thận.

Theo lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội), mướp đắng có vị đắng, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, sáng mắt, nhuận tràng, lợi tiểu, chống mệt mỏi và hỗ trợ chức năng gan thận. Y học cổ truyền nhiều nước như Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Indonesia cũng sử dụng mướp đắng để chữa bệnh – từ làm dịu dạ dày, nhuận tràng, hạ đường huyết đến cải thiện các bệnh về da và tiêu hóa.

Dinh dưỡng trong 100g mướp đắng tươi cũng rất ấn tượng: chỉ 21 calo, không chất béo, 3g chất xơ, không đường, giàu vitamin A, C, B1, B2, B3, folate, sắt, kẽm, kali và magie. Nửa cốc mướp đắng sống cung cấp tới 43% nhu cầu vitamin C mỗi ngày.

Đáng chú ý, mướp đắng là thực phẩm “vàng” dành cho gan. Chứa nhiều vitamin C, các chất chống oxy hóa như flavonoid, polyphenol, saponin và terpenoid, loại quả này giúp gan thải độc, giảm viêm, làm sạch máu và cải thiện chức năng gan. Nghiên cứu của Đại học Annamalai (Ấn Độ) chỉ ra rằng chiết xuất mướp đắng làm tăng các enzyme chống oxy hóa như GPx, SOD và catalase – bảo vệ gan khỏi tổn thương do rượu và độc tố.

Mặc dù nước ép mướp đắng ngày càng phổ biến như một thức uống “giải độc gan”, nhưng theo chuyên gia Ayurvedic Vaidya Mishra, tốt nhất nên chế biến chín cùng chất béo (bơ sữa trâu hoặc dầu ô liu) để cơ thể hấp thu hiệu quả. Điều này phù hợp với nguyên lý “thanh nhiệt không hàn lãnh” của Đông y.

Mặc dù nước ép mướp đắng ngày càng phổ biến nhưng theo chuyên gia nên chế biến chín.

Dưỡng gan, tăng miễn dịch, chống ung thư

Các lợi ích nổi bật khác của mướp đắng với gan bao gồm:

Giảm cholesterol xấu (LDL) và chất béo trung tính.

Ngăn ngừa gan to và suy gan do rượu, thuốc lá hoặc thực phẩm cay nóng.

Chữa vàng da, nhờ khả năng lọc máu và loại bỏ độc tố.

Trẻ hóa tế bào gan với hàm lượng chất chống oxy hóa cao.

Tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ gan chống lại sự tấn công của gốc tự do – nguyên nhân hình thành các tế bào ung thư.

Ăn bao nhiêu là đủ?

Tuy giàu công dụng, nhưng không nên lạm dụng. Do có tác dụng hạ đường huyết mạnh, ăn mướp đắng hàng ngày có thể gây tụt đường huyết ở một số người – với triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, thậm chí ngất xỉu. Lời khuyên từ các chuyên gia là nên dùng 2–3 lần/tuần, và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang điều trị tiểu đường hoặc bệnh lý liên quan.

Bên cạnh đó, theo ThS.BS Nguyễn Quang Dương (Bệnh viện Tuệ Tĩnh), người tỳ vị hư hàn không nên dùng mướp đắng vì có thể gây đau bụng, đi ngoài. Phụ nữ mang thai, người thể hàn, tiêu chảy mạn tính cũng cần thận trọng.

Mướp đắng là món ăn – vị thuốc có giá trị đặc biệt trong việc bảo vệ và phục hồi chức năng gan, hỗ trợ tiêu hóa, phòng bệnh mãn tính. Tuy nhiên, như mọi loại thảo dược tự nhiên, việc sử dụng đúng cách, liều lượng hợp lý và phù hợp cơ địa là điều cần thiết để phát huy tối đa lợi ích mà không gây hại sức khỏe.

Nước dứa - Thức uống giải khát ngon miệng và giàu giá trị dinh dưỡng

Đu đủ xanh: “Vị thuốc” từ vườn nhà với loạt lợi ích bất ngờ cho sức khỏe

Bắc Giang kết nối vải thiều – lan tỏa thương hiệu nông sản quốc gia