| Không khí Hà Nội chạm ngưỡng "nguy hại", kích hoạt giải pháp ứng phó khẩn cấp Hôm nay miền Bắc bắt đầu rét đậm Hà Nội khuyến cáo người dân hạn chế ra đường, đeo khẩu trang phòng bụi mịn |
Bức tranh xám xịt và cơ chế tấn công của bụi mịn
Thời gian gần đây, hệ thống quan trắc IQAir và các ứng dụng theo dõi chất lượng không khí liên tục ghi nhận Hà Nội nằm trong nhóm các thành phố ô nhiễm nhất thế giới, sánh ngang với các "điểm nóng" như Delhi hay Lahore. Chỉ số AQI thường xuyên vượt ngưỡng 150 (mức đỏ), thậm chí chạm mốc 200-300 (mức tím và nâu - rất xấu và nguy hại).
 |
| Thời gian gần đây, hệ thống quan trắc IQAir và các ứng dụng theo dõi chất lượng không khí liên tục ghi nhận Hà Nội nằm trong nhóm các thành phố ô nhiễm nhất thế giới. |
Lý giải về tình trạng này, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam) cho biết đây là kết quả cộng hưởng của nghịch nhiệt, lặng gió và nguồn thải nội tại lớn từ giao thông, xây dựng. Lớp không khí lạnh sát mặt đất bị "nhốt" lại bởi lớp khí ấm phía trên, khiến bụi mịn không thể khuếch tán.
Điều đáng lo ngại nhất là bụi mịn PM2.5. Khác với bụi thô, PM2.5 có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng vượt qua hàng rào tự nhiên của mũi họng, đi sâu vào phế nang và thậm chí xâm nhập trực tiếp vào máu. Bác sĩ Hoàng ví von các hạt bụi này như những "xe chở chất độc" mang theo kim loại nặng và vi khuẩn đi khắp cơ thể, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và các bệnh lý hô hấp mãn tính như hen suyễn, COPD.
Thiết lập "lá chắn" bên ngoài: Thay đổi thói quen sinh hoạt
Để hạn chế tối đa việc tiếp xúc với bụi mịn, người dân cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp phòng vệ cơ học:
Đeo khẩu trang chuyên dụng: Khẩu trang vải hay y tế thông thường không thể ngăn cản PM2.5. Cần trang bị khẩu trang đạt chuẩn N95, KN95 hoặc KF94 và đảm bảo đeo ôm sát sống mũi, khuôn mặt.
Hạn chế ra đường giờ cao điểm: Nồng độ bụi thường đạt đỉnh vào sáng sớm (6h–9h) và buổi tối (19h–22h). Người già, trẻ em và phụ nữ mang thai nên tránh hoàn toàn các hoạt động ngoài trời khi AQI chuyển màu đỏ hoặc tím.
Vệ sinh cá nhân ngay khi về nhà: Bụi mịn bám rất nhiều trên tóc, quần áo và da. Cần tắm gội, thay đồ và đặc biệt là rửa mũi, súc họng bằng nước muối sinh lý để loại bỏ tác nhân gây hại bám trên niêm mạc.
Kiểm soát không khí trong nhà: Luôn đóng kín cửa trong những khung giờ ô nhiễm cao. Sử dụng máy lọc không khí có màng lọc HEPA (loại bỏ hạt 0.3 micron) là giải pháp hiệu quả nhất. Đồng thời, duy trì độ ẩm phòng ở mức 45–60% để tránh làm khô niêm mạc mũi.
Củng cố nội lực bên trong: Dinh dưỡng và bài tập cho phổi
Bên cạnh các biện pháp che chắn, Tiến sĩ, bác sĩ Ngô Quang Hải (nguyên Phó giám đốc Trung tâm Kỹ thuật cao, Bệnh viện Châm cứu Trung ương) nhấn mạnh vai trò của dinh dưỡng như một lá chắn sinh học giúp thải độc và phục hồi chức năng phổi.
Nhóm thực phẩm "vàng" cho hệ hô hấp:
 |
| Người dân có thể chưng lê hoặc quất với đường phèn, mật ong để tạo thành món ăn bài thuốc, đặc biệt hiệu quả cho người ho khan, rát họng. |
Lê và Quất: Theo y học cổ truyền, lê có tính mát, nhuận phế; quất giúp thanh nhiệt, hóa đờm. Người dân có thể chưng lê hoặc quất với đường phèn, mật ong để tạo thành món ăn bài thuốc, đặc biệt hiệu quả cho người ho khan, rát họng.
Rau củ giàu màu sắc: Cà rốt (giàu beta-carotene) và su hào (tính mát) hỗ trợ bảo vệ niêm mạc phổi và giảm nguy cơ ung thư.
Mật ong và thảo dược: Kết hợp mật ong với bách hợp, tang diệp hay bồ công anh giúp kháng khuẩn, kháng viêm mạnh mẽ, thúc đẩy quá trình hồi phục tế bào phổi tổn thương.
Mộc nhĩ: Với đặc tính giải độc, hoạt huyết, mộc nhĩ là "máy lọc" tự nhiên giúp làm sạch phổi qua đường ăn uống.
Kỹ thuật thở làm sạch phổi:
Các chuyên gia cũng khuyến nghị thực hiện bài tập thở cơ hoành (thở bụng) để tăng dung tích phổi và lượng oxy trong máu. Cách thực hiện: ngồi thoải mái, một tay đặt lên ngực, tay kia lên bụng, hít sâu bằng mũi để bụng phình lên rồi thở ra từ từ qua miệng. Ngoài ra, kỹ thuật ho có kiểm soát cũng giúp tống khứ chất nhầy dư thừa ra khỏi đường hô hấp hiệu quả hơn các cơn ho tự phát.
Trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại Hà Nội diễn biến phức tạp và kéo dài, sự chủ động kết hợp giữa "phòng vệ bên ngoài" và "bồi bổ bên trong" chính là chìa khóa then chốt để mỗi người dân tự bảo vệ sức khỏe của chính mình và gia đình.
