Tại Hội thảo xin ý kiến định hướng xây dựng Đề án "Từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí" diễn ra chiều 1/12, đại diện Bộ Y tế đã phác thảo bức tranh tài chính y tế với nhiều thách thức, đồng thời công bố lộ trình đổi mới quan trọng.
 |
| Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trần Minh |
Áp lực từ "gánh nặng" chi tiền túi và rủi ro quỹ BHYT
Theo báo cáo, năm 2024, Việt Nam ghi nhận 183,6 triệu lượt khám chữa bệnh, tăng gần 10 triệu lượt so với năm trước. Tổng chi khám chữa bệnh BHYT toàn quốc đạt gần 140.000 tỷ đồng, tăng 15%. Tuy nhiên, một nghịch lý đang tồn tại là dù tỷ lệ bao phủ BHYT đã đạt 94,29% dân số, nhưng người dân vẫn phải tự chi trả (out-of-pocket) hơn 40% tổng chi phí khám chữa bệnh.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà nhận định, tỷ lệ chi tiền túi cao khiến nguy cơ "nghèo hóa" do bệnh tật luôn hiện hữu, đặc biệt với nhóm bệnh nhân mạn tính và người yếu thế.
Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế (Bộ Y tế) cho biết, mức đóng BHYT hiện tại là 4,5% lương cơ sở đã duy trì hơn 10 năm qua. Trong khi đó, nhu cầu điều trị tăng cao, mô hình bệnh tật thay đổi và quyền lợi người tham gia ngày càng mở rộng khiến Quỹ BHYT chịu áp lực lớn. Ước tính, quỹ chưa thanh toán được khoảng 24.800 tỷ đồng/năm.
"Dù có chính sách miễn viện phí hay không vẫn phải tăng đóng BHYT để đáp ứng nhu cầu điều trị thực tế. Khi tiến tới miễn viện phí, việc tái cơ cấu mức đóng để bảo đảm khả năng chi trả là yêu cầu bắt buộc", bà Trang nhấn mạnh.
Lộ trình 3 giai đoạn tiến tới miễn viện phí
Để hiện thực hóa mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân, Bộ Y tế đề xuất lộ trình tăng mức đóng BHYT song hành cùng các gói quyền lợi mới qua 3 giai đoạn cụ thể:
Giai đoạn 2026 - 2027 (Ưu tiên dự phòng và nhóm yếu thế):
Người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất 1 lần/năm (dự kiến chi phí khoảng 300.000 đồng/người).
Từ năm 2026, nhóm hộ cận nghèo và người cao tuổi (từ 75 tuổi trở lên) hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được BHYT chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh.
 |
| Từ năm 2026, nhóm hộ cận nghèo và người cao tuổi (từ 75 tuổi trở lên) hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được BHYT chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh. |
Mức đóng: Đề xuất điều chỉnh lên 5,1% từ năm 2027.
Giai đoạn 2028 - 2030 (Giảm chi tiền túi):
Mục tiêu giảm tỷ lệ người dân tự chi trả xuống dưới 30%.
Thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh phổ biến có hiệu quả chi phí cao; mở rộng thanh toán thuốc và kỹ thuật mới.
Mức đóng: Tăng lên 5,4% từ năm 2030.
Giai đoạn sau năm 2030 (Bao phủ toàn diện):
Tiến tới miễn viện phí cho toàn dân trong gói dịch vụ cơ bản.
Hoàn thiện hệ thống thanh toán BHYT thông minh, đa tầng.
Mức đóng: Đạt trần 6% vào năm 2032.
Đa dạng hóa nguồn lực: Không chỉ dựa vào tăng mức đóng
Bài toán đặt ra là làm sao tăng quyền lợi mà không gây "sốc" về tài chính cho người dân và doanh nghiệp. Đại diện Bộ Y tế khẳng định việc tăng mức đóng sẽ được thực hiện phân kỳ, có lộ trình phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội.
Bên cạnh việc điều chỉnh mức đóng, Bộ Y tế đề xuất các giải pháp tài chính bền vững khác:
Huy động nguồn ngân sách: Nhà nước tăng hỗ trợ cho các nhóm ưu tiên, sử dụng Quỹ Phòng bệnh.
Đánh thuế tiêu thụ đặc biệt: Tìm kiếm nguồn thu từ thuế các sản phẩm có hại cho sức khỏe (rượu, bia, thuốc lá).
Xã hội hóa và BHYT bổ sung: Khuyến khích các gói BHYT bổ sung, liên kết với bảo hiểm thương mại để chi trả cho các dịch vụ cao cấp, giảm gánh nặng cho quỹ cơ bản.
Bà Trần Thị Trang cũng lưu ý, ngay cả khi thực hiện miễn viện phí, vẫn cần duy trì một tỷ lệ đồng chi trả nhất định đối với các đối tượng có khả năng tài chính. Điều này nhằm đảm bảo sự công bằng, tránh lãng phí và nâng cao trách nhiệm của người dân trong việc sử dụng dịch vụ y tế.
Đề án này được kỳ vọng là giải pháp kinh tế - tài chính mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, không chỉ giúp người dân tiếp cận dịch vụ y tế công bằng mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống an sinh xã hội Việt Nam trong thập kỷ tới.
