 |
Phan tả diệp là loại cây bụi, cao khoảng 50-100cm, lá mọc so le. Hoa mọc thành chùm, có từ 6-14 hoa, cánh hoa màu vàng. Quả phan tả diệp loại đậu, dẹt, dài 4-6cm, chứa từ 6-8 hạt màu lục nâu. Lá phan tả diệp được phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ 40-50 độ C, bảo quản nơi khô ráo để dùng làm thuốc.
Ở nước ta, cây phan tả diệp được trồng và phát triển tốt ở Phú Yên, Ninh Thuận, Hà Nội, Sa Pa.
Theo đông y, phan tả diệp có vị ngọt, đắng, tính hàn đi vào kinh đại tràng, có tác dụng tả nhiệt, tiêu tích trệ, thông đại tiện. Chủ trị đại tràng táo kết, phân rắn hoặc kèm theo có dịch nhầy hoặc kém tiêu do thức ăn tích trệ gây đầy bụng.
Khi bào chế phan tả diệp, chỉ cần hãm vào nước đun sôi độ 5 phút, gạn lấy nước, bỏ bã. Làm như vậy 3 lần, gộp dịch hãm uống, uống nhân lúc còn ấm. Tránh đun sôi thời gian lâu sẽ làm thủy phân các sennosid khiến chúng sẽ bị hấp thu ngay ở ruột non làm mất khả năng tăng nhu động ở đại tràng.
Phan tả diệp chứa rất nhiều chất sennosides. Chất này kích thích lớp lót của ruột, có tác dụng nhuận tràng.
 |
Một số bài thuốc có cây Phan tả diệp
Trị táo bón (nhiệt táo): Mỗi ngày dùng Phan tả diệp khô 3 – 6g, nặng có thể dùng 10g, dùng nước sôi hãm uống như trà uống hàng ngày.
Trị rối loạn tiêu hóa bụng đầy: Phan tả diệp 2g + Binh lang, Đại hoàng mỗi vị 3g + Sơn tra 10g, cho tất cả các vị đi rửa sạch rồi sắc lấy nước uống.
Chữa chức năng ruột yếu sau phẫu thuật: Phan tả diệp 4g, hãm với nước sôi uống.
Trị thấp nhiệt kết ở phủ tạng, gây nên mụn nhọt: Phan tả diệp 12g thước nước sôi vào hãm, để nguội rồi bỏ bã, uống hết một lần, mỗi ngày dùng hai thang. Duy trì sử dụng liên tục cho tới khi đại tiện thông lợi thì ngừng.
 |
Giúp chức năng ruột hồi phục nhanh sau phẫu thuật: Cân lấy 4g Phan tả diệp, hãm với nước sôi uống. Duy trì sử dụng sẽ thấy có cải thiện.
Trị táo bón do khô ruột, phân khô cứng: Phan tả diệp 12g + Quyết minh tử 16-20g + Nhân trần 12g + Cam thảo 6g, cho vào sắc nước uống như trà hàng ngày.
Lưu ý: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các thông tin trên để chữa bệnh. Nếu trong quá trình sử dụng có dấu hiệu bất thường về sức khỏe, cần dừng lại và tham khảo ý kiến bác sĩ.
