 |
| Loài cá nghe tên đã hết hồn, xưa giá rẻ bèo giờ là đặc sản được ưa chuộng 240.000 đồng/kg |
Mùa nước nổi, miền Tây đầy ắp các loại tôm cá, thả một mẻ lưới sẽ bắt được một mẻ những con cá trắng đủ chủng loại và kích cỡ như: Cá chốt, cá linh, cá he, cá lòng tong,…, trong đó nhiều nhất là cá xác.
Cá xác còn có những tên gọi khác là cá xác sọc, cá sát sọc, cá sóc sọc, cá tra xiêm, tên khoa học là Pangasius macronema. Đây là loài cá da trơn nước ngọt, xuất hiện nhiều ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Chúng thường bơi thành từng đàn, sống nơi tầng mặt và tầng đáy của thủy vực, là loài ăn tạp, mồi ưa thích của chúng là các sinh vật ươn (hôi).
Đầu cá hình nón, thân dẹp bên, miệng cận dưới, không co duỗi được, vòng cung cửa miệng rất cong, rạch miệng xiên. Răng hàm nhỏ mịn. Răng vòm miệng chia thành 4 đám rõ rệt, hai đám giữa tròn, hai đám hai bên bầu dục. Râu phát triển, râu mép kéo dài chạm tới gốc vi bụng. Râu cằm ngắn hơn, kéo dài qua gốc vi ngực. Mắt to, phần trán giữa hai mắt cong lồi. Lỗ thóp cạn, kéo dài từ gốc đến mấu xương chẩm.
Phần lưng của thân và đầu có màu đen ửng xanh lá cây và lợt dần xuống mặt bụng. Bụng có màu trắng ửng hồng. Mỗi bên thân có hai sọc đen chạy theo chiều dọc. Một sọc chạy theo đường bên từ lỗ mang đến gốc vi đuôi và một sọc khác ngắn hơn nằm phía dưới đường bên chạy dài từ lỗ mang đến ngang khởi điểm vi hậu môn.
Cá xác sọc rất háu ăn, đôi khi đói quá chúng bạo gan kéo sát bờ ăn tấm cám, tro gạo người ta đổ dưới sông. Cá xác sọc thích ăn mồi là con gián. Vào mùa nước lên tháng tám, tháng chín một số người dân quê miền Tây thường câu hai loại cá này bằng mồi con gián. Sống và dinh dưỡng ở tầng đáy đến tầng mặt của thủy vực nước ngọt. Đây là loài di cư trong sông. Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, loài này vượt thác Khône ở biên giới Lào - Campuchia. Là loài phân bố rộng, số lượng quần thể lớn thu được bằng ghe cào.
 |
| Cá xác có thể chế biến thành nhiều món hấp dẫn |
Nghe tên có phần sợ hãi nhưng thực chất loại cá này là đặc sản nổi tiếng thơm ngon ở miền Tây, đặc biệt là ở Cà Mau.
Cá xác sọc là một loại thực phẩm có hàm lượng khoáng chất, vitamin và protein vô cùng phong phú. Protein trong thịt cá rất dễ hấp thụ, tốt cho sức khỏe con người đặc biệt là tốt hệ tiêu hóa và tim mạch. Trong cá cũng có chứa rất nhiều vitamin cần thiết như vitamin A, D, phốt pho, magiê, kẽm... Đặc biệt lượng canxi có ở trong một số loại cá như cá hồi, cá nục, cá thu... rất tốt cho hệ xương.
Anh Lộc Hòa - một người dân ở Cà Mau chia sẻ, mùa cá xác từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm. "Ngày xưa, cá xác cũng như cá chốt, cá linh,... giá khá rẻ nên ít ai để ý tới. Nay cá xác được người dân phố thị ưa chuộng, nhất là qua bàn tay khéo léo của các bà nội trợ miền Tây đã trở thành những món ngon “đặc sản” như: nấu canh chua, nướng muối ớt,… Và, món ăn gây ấn tượng mỗi khi du khách đến tham quan nơi đây phải kể là: Cá xác kho tộ", anh Hòa nói.
Theo anh Hòa, nếu trước đây đến mùa cá xác bơi theo từng đàn, rất dễ khai thác thì giờ đây nguồn cá trong tự nhiên ít hơn. Bù vào, nghề nuôi cá xác thương phẩm đang phát triển mạnh ở một số nơi, như: An Giang, Vĩnh Long… Có thời điểm, giá sỉ cá xác thương phẩm cỡ lớn (khoảng 15con/kg) không dưới 90.000 đồng/kg, cao gấp 3 - 4 lần so với giá cá tra.
Trên thị trường, một số địa điểm rao bán cá xác đã được làm sạch sẽ, đóng gói cẩn thận với giá 120.000 đồng nửa cân, tức là mỗi cân có giá 240.000 đồng.
Món ăn ngon được chế biến từ cá xác phải kể đến là: Cá xác kho tộ
 |
Chế biến món ăn này tuy rất dễ dàng nhưng cũng cần có những bí quyết riêng của người đầu bếp. Trước hết, cá mua ở chợ phải lựa cá còn tươi, mang còn đỏ. Cá xác sọc vốn nhiều nhớt và mùi tanh. Để khử mùi tanh, cá khi làm xong phải rửa với một ít nước cốt chanh (hoặc giấm) rồi xả nhiều lần với nước lạnh cho sạch, cắt cá thành từng khúc, để ra rổ cho ráo. Tiếp đến, cho cá vào tô ướp gia vị (nước mắm + bột ngọt + đầu hành lá xắt nhuyễn + nước màu dừa + ớt…) cho vừa khẩu vị, để ngấm khoảng 15 phút. Bắc tộ lên bếp với ngọn lửa liu riu. Khi nước ướp sôi, dùng đũa trở đều 2 mặt cho đến khi nước rút gần cạn đáy nồi là cá chín. Cuối cùng, cho thêm một ít mỡ, một ít tiêu xay, nhắc xuống, dọn ra bàn là xong!. Ngoài ra, muốn cho món cá kho tộ hấp dẫn hơn, khi nước kho cá gần cạn, dùng đũa quẹt “có chỉ”, nên thêm vài muỗng nước cơm vào khi cá vừa chín tới.
Thật tuyệt vời, trong khung cảnh miền Tây sông nước hữu tình, du khách được thưởng thức món cá xác sọc kho tộ với canh khoai tím nấu với tôm càng thơm lừng hấp dẫn! Chan miếng canh khoai tím vào chén và dùng đũa giẽ miếng thịt cá xác sọc kho tộ cho vào miệng nhấn nhá nhai… Và một miếng cơm nóng vào, du khách sẽ cảm nhận được vị ngọt, béo của thịt cá xác sọc (nhất là bụng cá) hòa lẫn mùi thơm đặc trưng của khoai tím “trơn tuột” vào miệng lan tỏa khắp giác quan. Thật bất ngờ, đĩa cơm nóng đơm đầy của chủ quán bưng ra lúc đầu nay đã “sạch veo” lúc nào không hay biết!...
