Làm nhà dụ cá nục, cá chỉ vàng, bạc má... vào ở, ngư dân Bình Thuận đánh bắt trăm ngàn tấn cá mỗi năm

Nhà cho cá được gọi là các cội chà được làm bằng vật liệu, như: Tre, nứa, cây, lưới bao cuộn những hòn đá.

Dọc theo ven biển các phường: Mũi Né, Phú Hài, Thanh Hải, Đức Thắng, ở TP. Phan Thiết; vùng biển Liên Hương, Phan Rí Cửa ở huyện Tuy Phong… rất nhiều chỗ tập kết cây lá và đá để làm cội chà đưa xuống biển, tạo nơi trú ẩn, sinh sản cho các loài cá, giúp ngư dân nâng cao hiệu quả nghề cá ven bờ.

Các cội chà được làm bằng vật liệu, như: Tre, nứa, cây, lưới bao cuộn những hòn đá… nhằm tạo nơi trú ẩn, dẫn dụ cá nhưng lâu ngày bị hư hỏng nên cần phải được tu bổ hàng năm vào đầu vụ cá Nam (rải rác từ tháng 3 đến tháng 6 âm lịch).

Theo các lão ngư ở biển Phan Rí Cửa, tu bổ cội chà là cột thêm đá, tàu dừa và nhiều loài cây to còn để cả cành, lá thả xuống biển tạo bóng mát cho các loài cá, mực vào trú ẩn. Cách thả chà, tu bổ cội chà phổ biến là dùng đá lớn, lá dừa… buộc vào các cây tre (lồ ô), sau đó chọn vùng biển thích hợp, có độ sâu trên dưới 10 sải tay (15 - 20m) để thả xuống, trên cùng được đánh dấu bằng phao có dây cột cố định.

Cách thả chà, tu bổ cội chà phổ biến là dùng đá lớn, lá dừa… buộc vào các cây tre (lồ ô), sau đó thả xuống biển.

Cội chà (chà rạo) là tên gọi một loại ngư cụ trong nghề cá ven bờ dùng để thu hút, tụ tập đàn cá. Cội chà thường làm bằng một bó khoảng 3 - 6 cây tre to, dài, xung quanh kết lá dừa được ngư dân thả xuống biển, chúng được cố định bằng rọ đá nặng để khỏi bị cuốn trôi.

Cách thả chà, tu bổ cội chà… phổ biến là dùng đá lớn, lá dừa… buộc vào các cây tre (tre lồ ô), sau đó chọn vùng biển thích hợp, có độ sâu trên dưới 10 sải (15 - 25m) để thả xuống, trên cùng được đánh dấu bằng phao có dây cột cố định. Sau khi thả, tu bổ hoàn chỉnh một thời gian, các loài cá biển như cá nục, cá trích, cá chỉ vàng, cá bạc má, mực ống… sẽ tụ tập lại và vào vụ cá ngư dân sẽ dùng lưới vây để đánh bắt.

Ông Trần Văn Đức, một ngư dân ở thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận cho biết, nghề mành chà cũng là nghề truyền thống lâu đời của ngư dân vùng biển Bình Thuận. Lợi dụng tập tính các loài cá nổi thường tập trung núp bóng ở các gò, rạn, vật trôi nổi trong nước, ngư dân thường thả những gốc chà dọc ven biển để thu hút các loại cá thường là cá nục, cá chỉ vàng, bạc má,... Khi đàn cá di chuyển qua, gặp các gốc chà, chúng thường tụ tập lại để bắt mồi, chà càng lớn, nhiều bóng mát cá càng tụ tập nhiều.

Khi đàn cá di chuyển qua, gặp các gốc chà, chúng thường tụ tập lại để bắt mồi, chà càng lớn, nhiều bóng mát cá càng tụ tập nhiều.

Những cây chà “hay” là những cây chà có vị trí thích hợp cá thường tụ tập nhiều nhất, mỗi năm có thể giúp ngư dân đánh bắt hàng chục ngàn, trăm ngàn tấn cá. Nghề mành chà trước đây rất phổ biến, nhưng gần đây đã bị mai một dần, hiện nay không còn nhiều do nguồn lợi thủy sản ven bờ giảm sút cùng với nạn đánh cá bằng chất nổ, giã cào bay… đã hủy hoại gần hết các gốc chà nên hàng năm cần phải được tu bổ lại.

Theo ông Đức: "Hiện nay, chúng tôi đang hoạt động trên vùng biển Phan Rí Cửa. Cội chà của ngư dân chúng tôi nuôi hoàn toàn ngư dân Phan Rí, cộng cả ngư dân Phan Thiết lên làm. Cả ngư dân Bình Thuận này phụ thuộc cào cội chà. Nhờ cội chà mà có cá, tôm và mực".

Theo người dân vùng biển, nghề mành chà trước đây rất phổ biến, nhưng gần đây đang bị mai một dần do nguồn lợi thủy sản ven bờ cạn kiệt nên nhiều ngư dân bỏ nghề. Nghề mành chà truyền thống dụ cá vào ở nếu được khôi phục là một trong những biện pháp nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ rất hiệu quả./.