Giải mã bí quyết trường thọ của Nhật Bản: Khi số người trăm tuổi sắp chạm mốc 100.000

Theo thông báo mới nhất từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, tính đến tháng 9, cả nước có 99.763 công dân từ 100 tuổi trở lên, tiếp tục giữ vững vị thế quốc gia có nhiều người sống thọ nhất thế giới. Đáng chú ý, phụ nữ chiếm tỷ lệ áp đảo với 87.784 người, tương đương 88% tổng số.

Người cao tuổi nhất hiện nay là cụ bà Shigeko Kagawa, 114 tuổi, một bác sĩ đã nghỉ hưu. Bà là biểu tượng cho tuổi thọ nổi trội của Nhật Bản khi trở thành một trong những người cầm đuốc Olympic lớn tuổi nhất lịch sử vào năm 2021, ở tuổi 109. Trong khi đó, người đàn ông cao tuổi nhất là cụ ông Kiyotaka Mizuno, 111 tuổi.

Theo thông báo mới nhất từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, tính đến tháng 9, cả nước có 99.763 công dân từ 100 tuổi trở lên, tiếp tục giữ vững vị thế quốc gia có nhiều người sống thọ nhất thế giới.

Sự gia tăng ấn tượng này càng trở nên rõ rệt khi nhìn lại quá khứ. Nếu như vào năm 1963, khi chính phủ bắt đầu thống kê, chỉ có 153 người trăm tuổi, thì con số này đã tăng lên 10.000 vào năm 1998 và hiện nay đã gần đạt 100.000 người. Vậy đâu là những yếu tố cốt lõi đằng sau thành tựu đáng ngưỡng mộ này?

Những "bí quyết vàng" làm nên tuổi thọ ấn tượng

Các chuyên gia cho rằng tuổi thọ cao của người Nhật là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố, từ chế độ dinh dưỡng, vận động đến tinh thần và môi trường xã hội.

Chế độ ăn uống cân bằng và nguyên tắc "Hara Hachi Bu"

Ẩm thực truyền thống Nhật Bản nổi tiếng lành mạnh, chú trọng vào cá, rau củ, các sản phẩm từ đậu nành (đậu phụ, miso), rong biển và nấm, trong khi hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn. Chế độ ăn giàu axit béo omega-3, ít chất béo bão hòa và muối giúp người Nhật có tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch và một số loại ung thư (vú, tuyến tiền liệt) thấp hơn nhiều nước phương Tây.

Đặc biệt, người dân áp dụng triết lý "hara hachi bu", tức là chỉ ăn no đến 80%, giúp kiểm soát cân nặng, giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa và ngăn ngừa bệnh tật.

"Ikigai" - Sống có mục đích và kết nối xã hội mạnh mẽ

Khái niệm "ikigai" (lý do để thức dậy mỗi ngày) được xem là chìa khóa cho sức khỏe tinh thần của người Nhật. Người cao tuổi vẫn duy trì công việc, sở thích, tham gia các hoạt động cộng đồng, giúp họ cảm thấy hữu ích và gắn kết. Trong văn hóa Nhật Bản, người lớn tuổi luôn được tôn trọng và ghi nhận vai trò, tạo nên một thái độ sống tích cực với tuổi già.

Người cao tuổi vẫn duy trì công việc, sở thích, tham gia các hoạt động cộng đồng, giúp họ cảm thấy hữu ích và gắn kết.

Vận động là một phần tự nhiên của cuộc sống

Hoạt động thể chất được tích hợp vào sinh hoạt hàng ngày một cách tự nhiên. Người Nhật thường xuyên đi bộ, làm vườn, sử dụng phương tiện giao thông công cộng và làm việc nhà. Ngoài ra, các chương trình tập luyện nhẹ nhàng như "Radio Taiso" (bài tập thể dục phát trên đài) rất phổ biến, giúp duy trì sự dẻo dai và ngăn ngừa suy nhược cơ thể khi về già.

Y tế dự phòng, di truyền và môi trường sống trong lành

Nhật Bản sở hữu nền tảng y tế vững mạnh với các chương trình kiểm tra sức khỏe định kỳ, chú trọng phòng bệnh hơn chữa bệnh. Môi trường sống sạch sẽ, nguồn nước an toàn và hệ thống quản lý chất thải hiệu quả cũng góp phần quan trọng. Bên cạnh đó, các nghiên cứu ở Okinawa cho thấy một số biến thể gen có thể giúp người dân chống lại tác động của lão hóa và bệnh tật.

Bức tranh hai mặt: Thách thức từ xã hội siêu già hóa

Dù đạt được thành tựu đáng nể về tuổi thọ, Nhật Bản cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ. Dân số già hóa nhanh chóng đang tạo ra áp lực khổng lồ lên hệ thống y tế, lương hưu và phúc lợi xã hội. Lực lượng lao động bị thu hẹp trong khi chi phí chăm sóc người cao tuổi ngày càng tăng.

Năm 2024, nước này ghi nhận gần 1 triệu ca tử vong nhiều hơn số ca sinh, mức giảm dân số mạnh nhất trong gần sáu thập kỷ. Tổng dân số đã giảm từ đỉnh 126,6 triệu người năm 2009 xuống còn khoảng 120 triệu người. Tỷ lệ sinh thấp kỷ lục đang khiến việc duy trì các hệ thống hỗ trợ trong tương lai trở nên khó khăn.

Bên cạnh đó, lối sống hiện đại với chế độ ăn Tây hóa và việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn đang dần làm xói mòn những lợi thế truyền thống về tuổi thọ, đặc biệt là ở thế hệ trẻ.

Tuy nhiên, câu chuyện của Nhật Bản vẫn là một bài học quý giá cho toàn thế giới. Nó chứng minh rằng sự kết hợp hài hòa giữa lựa chọn lối sống, văn hóa, sinh học và hệ thống xã hội có thể kéo dài cả tuổi thọ và chất lượng sống. Thông điệp rất rõ ràng: hãy sống thanh đạm, ăn uống lành mạnh, duy trì kết nối xã hội, năng động và luôn tìm thấy niềm vui, mục đích trong mỗi ngày.

Bộ Y tế phát động cuộc thi “Cơ sở y tế không khói thuốc lá” toàn quốc

Bí quyết vàng để sở hữu bộ não “trẻ mãi không già”

Chế độ chăm sóc và dinh dưỡng chuẩn sau tán sỏi thận