Sỏi thận là hiện tượng lắng cặn muối và khoáng chất bên trong thận, có thể nằm yên hoặc di chuyển đến niệu quản. Hầu hết sỏi thận đều nhỏ và được thải ra ngoài theo đường tiểu. Tuy nhiên, một số sỏi khá lớn và không thể tự di chuyển ra khỏi thận.
Sỏi thận chính là nguyên nhân dễ dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sỏi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: tắc nghẽn đường tiết niệu, viêm bể thận cấp, ứ mủ bể thận, thận ứ nước, thậm chí là suy thận cấp và mạn tính.
 |
| Kỹ thuật tán sỏi qua da – tạo đường hầm nhỏ vào thận để phá vỡ và lấy sỏi ra ngoài, ít xâm lấn, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh. |
Để giải quyết vấn đề này, trong kỷ nguyên nội soi, các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu đã thay thế cho phương pháp mổ mở truyền thống. Hiện nay, có nhiều phương pháp can thiệp hiện đại như tán sỏi ngoài cơ thể (dùng sóng xung kích), tán sỏi qua da (tạo đường hầm nhỏ vào thận), hay tán sỏi qua niệu quản bằng ống soi mềm (qua đường tự nhiên).
Các phương pháp mới này mang lại nhiều lợi ích vượt trội, giúp giảm thời gian phẫu thuật và nằm viện, giảm đau sau mổ, đồng thời giúp người bệnh sớm quay lại các hoạt động thường ngày.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn lầm tưởng rằng sau khi tán sỏi thành công là đã hoàn toàn khỏi bệnh. Thực tế, giai đoạn chăm sóc sau tán sỏi đóng vai trò quyết định đến 50% sự thành công của cả quá trình điều trị.
Một chế độ chăm sóc đúng đắn không chỉ giúp cơ thể phục hồi nhanh, tống xuất hết các mảnh sỏi vụn ra ngoài mà còn là "chìa khóa vàng" để ngăn ngừa sỏi tái phát. Ngược lại, việc chủ quan có thể dẫn đến những biến chứng không mong muốn. Vì vậy, trang bị kiến thức chăm sóc sau tán sỏi là điều vô cùng cần thiết.
Chế độ dinh dưỡng vàng cho người sau tán sỏi
Dinh dưỡng là yếu tố nền tảng trong quá trình phục hồi sau tán sỏi. Việc ăn gì và kiêng gì một cách khoa học sẽ giúp giảm gánh nặng cho thận, hỗ trợ đào thải sỏi vụn và ngăn chặn sự hình thành các tinh thể muối khoáng mới.
Những thực phẩm "bạn thân" cần ưu tiên
Nước – "Người hùng" số một: Uống đủ nước, từ 2-3 lít mỗi ngày, là yêu cầu bắt buộc. Nước giúp làm loãng nước tiểu, rửa trôi các mảnh sỏi còn sót lại. Ngoài nước lọc, bệnh nhân có thể bổ sung các loại nước lợi tiểu tự nhiên như nước râu ngô, nước ép dứa, nước chanh, cam...
 |
| Minh họa quá trình hình thành sỏi thận do lắng đọng muối khoáng trong hệ thống đài – bể thận. |
Thực phẩm giàu Canxi đúng cách: Nhiều người cho rằng bị sỏi thận là phải kiêng tuyệt đối canxi, nhưng đây là một quan niệm sai lầm. Cơ thể vẫn cần canxi cho xương và các hoạt động khác. Hãy bổ sung canxi từ sữa, sữa chua, phô mai một cách hợp lý theo tư vấn của bác sĩ.
Vitamin và chất xơ: Rau xanh và trái cây tươi là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào, giúp tăng sức đề kháng và bảo vệ niêm mạc đường tiết niệu, đồng thời ngăn ngừa táo bón.
Thực phẩm dễ tiêu hóa: Trong những ngày đầu sau tán sỏi, nên ưu tiên các món ăn mềm, lỏng như cháo, súp, canh. Sau đó, có thể dần dần bổ sung thịt nạc, cá... chế biến dưới dạng hấp, luộc.
Danh sách thực phẩm cần "tránh xa"
Thực phẩm giàu Oxalat: Cần hạn chế các thực phẩm chứa nhiều oxalat như rau bina (cải bó xôi), củ cải đường, các loại đậu, sô cô la, trà đặc.
Muối (Natri): Ăn mặn làm tăng bài tiết canxi vào nước tiểu, tạo điều kiện cho sỏi hình thành. Lượng muối khuyến nghị là dưới 3 gram mỗi ngày. Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp, các loại mắm, dưa cà muối.
Đạm động vật: Tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ, nội tạng động vật sẽ làm tăng nồng độ axit uric, dẫn đến nguy cơ hình thành sỏi urat.
Đường và đồ ngọt: Cần hạn chế bánh kẹo, nước ngọt có ga và các loại thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện.
Dầu mỡ và chất kích thích: Đồ ăn chiên, rán, nhiều dầu mỡ gây gánh nặng cho hệ tiêu hóa và chức năng thận. Rượu, bia, cà phê, thuốc lá cũng là những thứ cần tuyệt đối kiêng cữ.
Lưu ý trong sinh hoạt và vận động để đảm bảo an toàn
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt và vận động hợp lý sẽ giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, giảm đau đớn và đẩy nhanh quá trình phục hồi.
Nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng: Trong 1-2 ngày đầu, người bệnh nên nghỉ ngơi và chỉ đi lại nhẹ nhàng. Sau khoảng 5-7 ngày, có thể bắt đầu đi bộ. Tuyệt đối tránh các hoạt động gắng sức, mang vác vật nặng trong ít nhất 4 tuần.
Theo dõi nước tiểu: Việc đi tiểu ra máu nhẹ hoặc lẫn các mảnh sỏi nhỏ là hiện tượng bình thường trong vài ngày đầu. Tuy nhiên, nếu tình trạng tiểu máu kéo dài, máu có màu đỏ tươi, hoặc kèm theo sốt cao, rét run, đau buốt dữ dội, cần đến ngay cơ sở y tế.
Tuân thủ dùng thuốc: Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định dùng thuốc của bác sĩ (thuốc giảm đau, kháng sinh...), không tự ý mua thêm hoặc ngưng thuốc.
Chăm sóc vết mổ (nếu có): Đối với phương pháp tán sỏi qua da, cần giữ vết mổ khô ráo, sạch sẽ, thay băng hàng ngày và theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, đỏ, chảy mủ.
Tái khám đúng hẹn: Tái khám là bước quan trọng để bác sĩ đánh giá mức độ sạch sỏi, kiểm tra chức năng thận và phát hiện sớm các biến chứng. Đừng bỏ qua lịch tái khám dù bạn cảm thấy cơ thể đã hoàn toàn khỏe mạnh.
