Công dụng ít người biết của cây đơn kim

Đặc điểm của cây đơn kim

Cây đơn kim có tên khoa học là Bidens pilosa L., thuộc họ Cúc (Asteraceae), có tên gọi khác là cúc áo, tử tô hoang, xuyến chi. đơn buốt, tiểu quỷ châm, cương hoa thảo, rau bô binh.

Cây mọc thành bụi dạng thẳng, mảnh, phân nhánh, thân thảo, cao từ 0,40-1m, thân và cành đều có những rãnh chạy dọc, có lông.

Lá cây mọc đối nhau, có 3 lá chét hình mác hoặc trái xoan, dài 2 – 4 cm, rộng 1 – 2 cm, đáy hơi tròn, đầu nhọn, mép có răng cưa, hai mặt nhẵn.

Hoa: Cây có hoa nhỏ, màu trắng và vàng, đường kính từ 5 đến 15 mm. Cây ra hoa từ tháng 10, nhưng xuất hiện quanh năm, chủ yếu vào mùa hè đến mùa thu. Hoa có cả cơ quan đực và cái và được ong thụ phấn.

Quả của cây hình quả trám màu đen, mặt cắt hình tam giác, hơi có vân, có lông trắng, dài từ 5 đến 13 mm và rộng 1,5 mm. Khi trưởng thành, toàn bộ quả tạo thành một nửa hình cầu với các gai tua tủa.

Cây kim đơn ưa sáng và ưa ẩm. Cây con mọc từ hạt vào cuối mùa xuân và sinh trưởng nhanh trong mùa hè, sau ra hoa quả nhiều rồi tàn lụi vào giữa mùa thu. Ở vùng núi, cây kim đơn do mọc muộn nên thời gian tàn lụi của cây kéo dài hơn so với ở đồng bằng. Quả của cây đơn kim có nhiều gai nhỏ, dễ bám vào lông động vật và quần áo người khi tiếp xúc phải, do đó chúng có thể phát tán khắp nơi và trở thành loài cây dại mọc nhiều ở vùng ôn-nhiệt đới.

Thành phần hoá học: Qua nghiên cứu, các nhà khoa học phát hiện kim đơn chứa các thành phần hóa học như: Methanol, Aceton, Nước, Magie, cùng Mangan, Phốt pho, với Canxi, Crom, Kẽm,…

Theo y học cổ truyền: Đơn kim có vị đắng, nhạt, hơi the, tính mát, vào 2 kinh can, thận, có tác dụng thanh nhiệt, mát máu, tiêu độc, sát trùng.

Những lợi ích của cây kim đơn mang lại cho sức khỏe

Chữa bệnh toàn thân

Thân, hoa, lá, quả của cây đơn kim đều có thể sử dụng để chữa bệnh. Theo Y học cổ truyền việc sử dụng đơn kim riêng lẻ có thể điều trị các bệnh như chữa đau nhức do phong thấp hoặc có thể kết hợp đơn kim với các loại thuốc khác để chữa một số chứng của các bệnh như: Viêm họng do lạnh, đau răng, cam tích ở trẻ nhỏ, dị ứng thời tiết, đau lưng do gắng sức...

Ngoài ra, chiết xuất từ cây đơn kim có chứa các hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, đặc biệt với một số vi khuẩn kháng thuốc.

Bệnh ung thư

Hoạt chất polyynes và flavoness được tìm thấy trong cây đơn kim có tác dụng ức chế, ngăn chặn sự phát triển của khối u đối với những người mắc bệnh ung thư.

Làm đẹp

Không chỉ có tác dụng chữa bệnh cây đơn kim mà còn có tác dụng dưỡng da do chứa thành phần axit phytanic, có tác động tương tự như retinoids trên da. Retinoid có nguồn gốc từ vitamin A có tác dụng làm tăng sinh lượng collagen, giúp da trẻ trung và dẻo dai hơn.

Bệnh về tai

Lá của cây đơn kim được sử dụng dưới dạng nước sắc có tác dụng chữa đau tai.Ngoài ra, nhựa cây đơn kim được đưa vào tai để điều trị bệnh viêm tai.

Tác dụng khác

Đơn kim còn được dùng rộng rãi trong y học dân gian một số nước khác để làm giảm đau. Nước sắc, nước hãm, hoặc dịch ép lá chữa ho, sốt, đau thắt ngực, nhức đầu, đái tháo đường, táo bón, tiêu chảy, giun đường ruột, đau dạ dày, đau răng, ngộ độc, đau cơ.

Lá đơn kim nấu nước tắm trị ngứa và đau thấp khớp, vò nát, đôi khi hơ nóng trên lửa, đắp trị viêm, bỏng, các vết thương hoặc vết loét.

Cây đơn kim còn được sử dụng dưới dạng trà thảo mộc, cũng giống như một loại nước giải khát thông thường có tác dụng điều trị đầy hơi và tẩy giun.

Một số bài thuốc sử dụng đơn kim

Chữa đau răng, viêm lợi

Ngâm 15g hoa đơn kim cùng 200ml rượu trong vòng 1 tuần, sau đó lấy ra ngậm để điều trị bệnh.

Bệnh về đường tiêu hóa

Cách 1: Đơn kim phơi khô và sắc lấy nước uống hằng ngày sẽ chữa được nhiều bệnh ở đường tiêu hóa như tiêu chảy, kiết lỵ,…

Cách 2: Lấy khoảng 100g đọt đơn kim non đun sôi với 300ml và để uống như nước bình thường trong ngày (hoặc chia nhỏ làm 3 cữ uống). Có thể thêm đường hoặc mật ong cho dễ uống.

Hạ sốt

Đem 20g lá và hoa cây đơn kim với 20g sài đất tất cả giã nát . Phần nước tươm ra thì chắt lấy cho trẻ uống còn phần bã thì đắp lên trán để có công dụng hạ sốt nhanh chóng.

Chữa đau lưng do hoạt động quá sức

15g đơn kim, 250g đại táo, 1l rượu trắng. Cho toàn bộ nguyên liệu sắc đến khi nước cạn còn một nửa thì chia đều thành 3 lần uống. Bài thuốc này có thể thêm mật ong để dễ uống hơn.

Chữa viêm thận

Bài thuốc chữa viêm thận gồm có 15g cây đơn kim đã được hấp cách thủy giã nát cùng với 1 quả trứng gà dùng để ăn hằng ngày.

Trị ngứa do dị ứng

Nấu 200g đơn kim cùng với 1-5l nước để tắm. Nên tắm thường xuyên trong vòng từ 3-5 ngày để mau khỏi bệnh. Khi tắm, dùng bã dược liệu chà xát lên người để có hiệu quả tốt hơn.

Đau nửa đầu

30g đơn buốt, 20g trân châu mẫu, 3 quả đại táo. Các nguyên liệu làm sạch đem sắc lấy nước và uống khi còn ấm.

Viêm gan do virus

Đơn kim và diệp hạ châu mỗi vị 20g, bồ bồ và cam thảo đất mỗi vị 15g; hạt dành dành 12g. Tất cả đem đi sắc lấy nước uống mỗi ngày 2 lần.

Đau nhức do phong thấp

Lấy 30–60g cây đơn kim đem sắc lấy nước uống sau mỗi bữa ăn tù 2-3 lần/ngày. Để bài thuốc này phát huy công dụng tốt nhất nên uống từ 10-15 ngày.

Chữa tiểu đường

500g cây đơn kim đem rửa sạch, bỏ rễ. Nấu cùng với 2 lít nước để uống mỗi ngày.

Sát trùng vết động vật, côn trùng cắn

Cây đơn kim tươi 100g sắc với 300ml đến khi nước đặc lại rồi chia thành 3 lần uống mỗi ngày, mỗi lần uống một ngụm nhỏ. Bên cạnh đó, bôi một lượng nhỏ dung dịch này lên vết rắn cắn để giúp kháng viêm giúp vết thương mau lành hơn.

Chữa các bệnh về họng

Đơn kim, lá húng chanh, kim ngân hoa, cam thảo đất và sài đất mỗi vị 15g. Tất cả làm sạch đem sắc với nước để lấy nước uống, ngày uống 2 lần, sau bữa ăn 20 phút và uống khi nước còn ấm.

Lưu ý khi sử dụng đơn kim

Cũng giống như các loại thảo mộc khác, những trường hợp đặc biệt như phụ nữ mang thai và cho con bú không nên dùng cây đơn kim.

Các chất được phân lập từ lá cây rất có hại cho da khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, dù rất nhỏ.

Do đặc tính hút độc nên cây đơn kim thường mọc ở những nơi nhiều khói bụi như nhà máy, khu công nghiệp... nên trước khi dùng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ đông y để tránh đưa thêm chất độc vào cơ thể.

Tác dụng không ngờ của cây tắc kè đá

Tác dụng của cây chành rành

Công dụng hữu ích của cây đăng tâm thảo