Bảo tồn đa dạng sinh học rừng Kon Plông gắn với phát triển bền vững
Huyện Kon Plông với địa hình cao nguyên, đồi núi và thung lũng với diện tích rừng chiếm khoảng 80%. Hệ sinh thái rừng ở Kon Plông khá phong phú, bao gồm rừng thường xanh lá rộng, rừng bán thường xanh và rừng lá rộng hỗn hợp 1. Rừng Kon Plông cũng được coi là Vùng chim quan trọng (IBA) - là khu vực có ý nghĩa quan trọng cho công tác bảo tồn các loài chim nguy cấp trên thế giới, được tổ chức BirdLife International - tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn ĐDSH và môi trường sống của chim công nhận là khu vực ĐDSH trọng yếu và vùng chim đặc hữu do có sự xuất hiện của loài khướu Kon Ka Kinh, khướu Ngọc Linh.
Khảo sát thực địa của Tổ chức Bảo tồn động thực vật quốc tế (FFI) cho thấy, rừng Kon Plông là nơi sinh sống của 38 loài động vật có vú, 124 loài chim, 25 loài thực vật quý hiếm, đặc biệt là các quần thể linh trưởng.
Mức độ bảo vệ cao nhất cho các loài động vật, thực vật nguy cấp đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam có ít nhất 9 loài động vật có vú, 5 loài chim, 1 loài bò sát, 2 loài thực vật theo Phụ lục IB của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
Danh sách các loài trong Danh lục đỏ năm 2020 của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) bao gồm: Chà vá chân xám (cực kỳ nguy cấp), vượn má vàng Trung Bộ (nguy cấp), gấu ngựa (sắp nguy cấp), cầy vằn (nguy cấp), cu ly nhỏ (nguy cấp), rái cá vuốt bé (sắp nguy cấp), trĩ sao (sắp nguy cấp), khướu Ngọc Linh (nguy cấp), hồng hoàng (sắp nguy cấp).
Hiện, có khoảng 84.000ha rừng ở huyện Kon Plông đang được Công ty Lâm nghiệp Kon Plông và Ban quản lý rừng phòng hộ Thạch Nham quản lý. Đây được xem là khu vực ưu tiên để cân nhắc việc thành lập khu bảo tồn.
Các nghiên cứu nhiều năm qua của tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã quốc tế và các đối tác khẳng định sự phong phú, đa dạng, độc đáo của rừng Kon Plông.
Thế nhưng dù có nhiều loài động thực vật quý hiếm nhưng ĐDSH của rừng Kon Plông đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa như: Nạn phá rừng, săn bắt sản vật bừa bãi; sinh cảnh bị chia cắt do mở rộng canh tác nông nghiệp, xây dựng các công trình hạ tầng...
Sự phong phú, đa dạng, độc đáo của rừng Kon Plông
Ông Josh Kempinski, Trưởng đại diện tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã quốc tế, khẳng định sự cần thiết đưa rừng Kon Plông vào mạng lưới quy hoạch bảo tồn thiên nhiên đa dạng quốc gia.
“Rừng Kon Plông là một trong những khu rừng có thể nói là quan trọng vào hàng bậc nhất nhưng lại nằm ngoài hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam. Rừng ở Kon Plông có một vai trò đặc biệt quan trọng và tầm quan trọng của nó không chỉ đối với khu vực mà có thể mang tầm quan trọng quốc tế. Khu rừng Kon Plông có thể nói là đặc biệt quan trọng đối với di sản thiên nhiên của Việt Nam và nó xứng đáng là một vùng di sản. Rừng Kon Plông nó cũng rất là đặc biệt bởi vì nó đóng vai trò kết nối cả một dải Trường Sơn từ phía Nam cho tới phía Bắc của dãy Trường Sơn. Do đó, rừng Kon Plông có vai trò rất quan trọng cho sự thống nhất sinh cảnh về lâu dài”, ông Josh Kempinski chia sẻ.
Những phát hiện dựa trên các khảo sát mới và việc ghi nhận sự ĐDSH cao của rừng Kon Plông cho thấy điều cấp thiết trước mắt là cần có sự can thiệp vào công tác bảo tồn ĐDSH. Điều này sẽ được thực hiện nếu như có sự phối hợp của chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội về bảo tồn thiên nhiên.
Ông Hoàng Văn Lâm, quản lý Chương trình của tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã quốc tế cho rằng, cần đặc biệt quan tâm tới 3 mục tiêu để cân bằng giữa bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
“Phải đảm bảo gìn giữ được giá trị đa dạng sinh học, những nơi tập trung cao nhất. Đồng thời làm thế nào mà để hài hòa câu chuyện giữa bảo tồn và phát triển kinh tế của địa phương. Làm thế nào mà vẫn phải đảm bảo việc duy trì kết nối hành lang sinh cảnh với nhau xuống phía Nam, lên phía Bắc”, ông Lâm cho hay.
Được biết, FFI cùng Chi cục Kiểm lâm vùng IV và một số tổ chức phi chính phủ đã đề nghị UBND tỉnh Kon Tum sớm thành lập khu bảo tồn thiên nhiên ở huyện Kon Plông với diện tích 40.000ha. Không chỉ tạo ra sự hiệu quả trong công tác bảo vệ ĐDSH mà khu bảo tồn này khi được thành lập sẽ kết nối với Khu bảo tồn Kon Chư Răng và Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (tỉnh Gia Lai) để phát triển du lịch sinh thái, khám phá thiên nhiên.
Minh Anh
