 |
| An nam tử (cây đười ươi) được trồng rất nhiều ở các tỉnh miền Nam nước ta |
Cây an nam tử còn có tên khác: Cây thạch, đười ươi, cây ươi, lười ươi. Tên khoa học: Sterclia lyhnophora Hance hay Sahium lychnporum (Hance) Kost.
Cây an nam tử có chiều cao 20 – 25 m. Cành có góc, lúc non có lông màu hung nhưng sau khi già nhẵn. Lá to dày thường mọc tập trung ở đỉnh cành. Lá nguyên hay sẻ ra 3 – 5 thùy dạng bàn tay với cuống lá to, nhăn và mập.
Lá non thường có màu nâu tím, lá già thường rụng vào mùa khô. Hoa nhỏ, mỗi hoa cho 1 – 2 quả đại, dạng lá. Quả nặng với mặt ngoài màu đỏ và mặt trong màu bạc. Hạt hình bầu dục hoặc thuôn, to bằng ngón tay, thường dính ở gốc quả. Hạt trông như quả trám, có màu nâu vàng sẫm và có vân nhẵn không đồng đều.
Có thể tìm thấy cây đười ươi ở nhiều nước khác nhau như Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia và các tỉnh ở Trung Quốc như đảo Hải Nam và Quảng Đông. Tại Việt Nam, cây phân bố chủ yếu ở Tây Ninh, Biên Hòa, Trảng Bom, Bình Định, Phú Yên, Bà Rịa, Quảng Trị và Bình Thuận.
Bài thuốc chữa bệnh từ an nam tử theo kinh nghiệm dân gian
Để làm thuốc, người ta hái quả chín nứt ở cây lấy hạt phơi khô dùng dần. Hạt an nam tử hình bầu dục trông như quả trám. Bề mặt màu nâu tối hoặc màu nâu vàng sẫm, có vân nhẵn không đồng đều.
Theo Đông y, an nam tử tính hàn, vị ngọt, lợi về kinh phế, đại tràng có công dụng thanh nhiệt, nhuận phổi, lợi hầu, giải độc. Phù hợp với người ho khan, không có đờm, đau họng, khản tiếng, cốt chưng (người bệnh sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi trộm...). Sau đây là những bài thuốc thường dùng:
 |
Điều trị viêm amidan cấp tính và viêm họng
Cách 1: Lấy 5 gram an nam tử, 5 gram mạch môn đông, 3 gram cam thảo và 5 gram bản lam căn. Tất cả các vị thuốc nêu trên đem hãm với nước sôi và uống nhiều lần trong ngày.
Cách 2: Sử dụng 5 gram an nam tử. 16 gram hoa kim ngân khô, 1 gram cam thảo, 2 gram bạc hà và 4 gram bồ công anh. Đem các vị thuốc này đi rửa sạch và hãm với nước sôi. Uống thay nước trà trong vòng 1 tuần, giúp giảm nhanh triệu chứng bệnh.
Chữa mất tiếng, ho khan, viêm đau lợi và họng nóng rát
Sử dụng 5 hạt an nam tử sắc chung với 3 gram cam thảo. Uống như uống nước trà. Uống liên tục trong 1 tuần, triệu chứng bệnh sẽ thuyên giảm. Nếu áp dụng bài thuốc này cho người già và trẻ em, nên cho thêm ít đường phèn để dễ uống.
Chữa ho khan không có đờm, đau họng, khàn tiếng, chảy máu cam hoạc cốt chưng nội nhiệt
Sử dụng 3 hạt an nam tử hãm với nước sôi rồi thêm 15 ml mật ong vào uống. Dùng hỗn hợp thuốc 3 – 5 ngày sẽ giúp đẩy lùi triệu chứng khó chịu do bệnh gây nên.
 |
Điều trị chảy máu cam ở trẻ em
Dùng 2 – 5 hạt an nam tử đã sao vàng đem nấu lấy nước. Sau đó cho trẻ uống 2 – 3 ngày, bệnh sẽ tự khỏi.
Chữa tắc tiếng, mất tiếng hoặc khan tiếng, ho không long đờm
Sử dụng 2 trái bàng đại hải đem ngâm với nước sôi và uống thay nước trà. Uống nước này đều đặn mỗi ngày giúp lấy lại tiếng.
An nam tử có tác dụng thanh nhiệt và nhuận phổi, giúp cải thiện triệu chứng của nhiều bệnh lý liên quan đến Phế. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến thầy thuốc để đảm bảo thuốc phát huy tốt hiệu quả chữa trị và không gây tác dụng phụ.
Bên cạnh đó, trong quá trình mua thuốc, người bệnh nên lựa chọn những cơ sở bán thuốc uy tín, có nguồn gốc rõ ràng. Tuyệt đối không mua thuốc trôi nổi trên thị thường, tránh trường hợp tiền mất tật mang.
