| Xuất khẩu thủy sản bứt phá trong quý I/2025, đạt 2,45 tỷ USD Xuất khẩu cá tra giữ đà tăng trưởng trước thách thức Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt hơn 21 tỷ USD: Nỗ lực vượt sóng thương mại |
Mỹ áp thuế tạm thời khiến thị trường chao đảo
 |
| Trong tháng 5/2025, xuất khẩu thủy sản đạt 851 triệu USD, tăng 2,7% so với cùng kỳ 2024; lũy kế 5 tháng đạt 4,2 tỷ USD, tăng 18,2%. |
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 5/2025, xuất khẩu thủy sản đạt 851 triệu USD, tăng 2,7% so với cùng kỳ 2024; lũy kế 5 tháng đạt 4,2 tỷ USD, tăng 18,2%. Tuy nhiên, đằng sau con số tăng trưởng này là nỗ lực vượt khó không nhỏ từ toàn ngành, nhất là trong bối cảnh thị trường chịu ảnh hưởng mạnh từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ.
Phó Tổng thư ký VASEP Lê Hằng cho biết: “Từ tháng 4/2025, sau khi Chính phủ Mỹ công bố kế hoạch áp mức thuế tạm thời 10% với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có thủy sản, các doanh nghiệp trong ngành đã nhanh chóng phản ứng, đẩy mạnh giao hàng sang Mỹ trong tháng 4 và đầu tháng 5 nhằm tránh rủi ro bị áp thuế cao hơn (có thể lên đến 46% sau ngày 9/7/2025 là thời điểm kết thúc giai đoạn 90 ngày áp thuế tạm thời).”
Nhờ vậy, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 5 vẫn giữ mức khả quan, đạt gần 160 triệu USD, tăng 9,7% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, bà Lê Hằng cũng phản ánh: “Hoạt động giao hàng đã giảm dần từ sau ngày 20/5 để đề phòng rủi ro thương mại. Áp lực về chi phí, biến động thị trường và sự thiếu chắc chắn về chính sách khiến hoạt động giao dịch chậm lại, gây ảnh hưởng đến tổng kim ngạch trong tháng 5.”
Về cơ cấu sản phẩm, nhóm tôm nổi bật với mức xuất khẩu hơn 1,66 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm, tăng 28,3% – phản ánh sự phục hồi nhu cầu từ các thị trường như Mỹ, Nhật Bản và các nước trong khối CPTPP. Trong khi đó, xuất khẩu cá tra giảm mạnh do nhiều doanh nghiệp tạm hoãn giao hàng sang Mỹ để tránh rủi ro thuế cao. Cá ngừ cũng giảm sút do áp lực chi phí logistics và sự cạnh tranh từ các nước Mỹ Latinh.
Tái cấu trúc thị trường để thích ứng linh hoạt
 |
| Các thị trường như EU và châu Á – vốn có yêu cầu kỹ thuật cao nhưng ít rào cản thuế quan – đang được ưu tiên. |
Theo bà Lê Hằng, trước sự bất ổn từ chính sách thuế của Mỹ, nhiều doanh nghiệp đã chủ động xác định lại chiến lược phát triển, theo hướng mở rộng thị trường và gia tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến sâu. Các thị trường như EU và châu Á – vốn có yêu cầu kỹ thuật cao nhưng ít rào cản thuế quan – đang được ưu tiên.
5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sang các nước thuộc Hiệp định CPTPP như Nhật Bản, Canada, Mexico đạt hơn 1,15 tỷ USD, tăng 24,3%. Trong khi đó, thị trường Trung Quốc và Hong Kong ghi nhận mức tăng gần 185 triệu USD, tương đương 48,6% – cho thấy sức hút lớn từ các sản phẩm phù hợp khẩu vị, giá cả và chuỗi cung ứng thuận tiện.
Cùng với đó, nhiều chuyên gia khuyến nghị cần tiếp tục tận dụng ưu đãi từ các FTA để mở rộng sang những thị trường như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, nơi đang mở cửa mạnh với thủy sản Việt Nam. Ngoài ra, việc khai phá các thị trường mới như Trung Đông, Nam Mỹ cũng được coi là hướng đi chiến lược để phân tán rủi ro.
Đơn cử như thị trường Brazil – nơi cá tra Việt Nam đã chiếm 38% thị phần. Hiện có khoảng 26 doanh nghiệp đang xuất khẩu sang thị trường này, trong đó có các tên tuổi như Hùng Cá, Cadovimex, Nam Việt, Hoàng Long... Đặc biệt, việc Brazil thu hồi lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi Việt Nam mở thêm cơ hội phát triển sản phẩm mới, đa dạng hóa cơ cấu xuất khẩu.
Bên cạnh thị trường, ngành cũng đang chú trọng đa dạng hóa sản phẩm. Ông Trần Đình Luân – Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư – cho biết cá rô phi đang được xác định là đối tượng nuôi ưu tiên, giúp giảm rủi ro thị trường và cân bằng bên cạnh hai sản phẩm chủ lực là tôm và cá tra. Song song đó, các doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư vào dòng sản phẩm chế biến sâu như cá viên, cá tẩm gia vị, cá hộp, collagen từ phụ phẩm để thâm nhập thị trường ngách – nơi người tiêu dùng ưa chuộng thực phẩm tiện lợi, đặc biệt tại đô thị lớn ở châu Á.
Tại Triển lãm Thủy sản Toàn cầu lần thứ 31 tổ chức ở Tây Ban Nha vào tháng 5/2025, Việt Nam đã tổ chức gian hàng quốc gia với sự góp mặt của 28 doanh nghiệp, quảng bá hình ảnh thủy sản và đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Đây là minh chứng cho quyết tâm đa dạng hóa thị trường, giảm sự phụ thuộc vào các quốc gia lớn đang dựng lên các rào cản thuế quan.
Một điểm đến tiềm năng khác đang nổi là Singapore. Hiện nay, Việt Nam là đối tác cung ứng thủy sản lớn thứ tư tại thị trường này, sau Malaysia, Indonesia và Na Uy. Đặc biệt, Việt Nam đang dẫn đầu về thị phần fillet cá và các sản phẩm ướp lạnh hoặc cấp đông – nhóm hàng có sức tiêu thụ ổn định và đang tăng tại đây.
Trong bối cảnh Mỹ sẽ quyết định mức thuế chính thức vào tháng 7 tới, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu cần chủ động tính toán thời điểm giao hàng hợp lý, tránh rủi ro về thuế nhưng vẫn giữ được khách hàng. Nếu Mỹ giữ mức thuế tạm thời 10%, xuất khẩu có thể ổn định. Nhưng nếu tăng lên 46%, toàn ngành sẽ phải tái cơ cấu thị trường một cách quyết liệt hơn nữa.
Về chiến lược lâu dài, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Đa dạng hóa thị trường không chỉ là yêu cầu cấp thiết trước mắt mà còn là chiến lược dài hạn. Doanh nghiệp cần đáp ứng tiêu chuẩn đa dạng của các thị trường xuất khẩu, kể cả những thị trường khó tính như Halal. Nếu chuẩn bị tốt, doanh nghiệp hoàn toàn có thể vượt qua các rào cản.”
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nói thêm: “Doanh nghiệp cần rà soát, tập trung phát triển các sản phẩm tiềm năng tại những thị trường lớn, đồng thời đẩy mạnh kiểm soát chất lượng, giảm giá thành, nâng cao năng lực chế biến và xúc tiến thương mại. Nâng cao ‘sức khỏe’ ngành hàng chính là nền tảng để thủy sản Việt Nam phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh toàn cầu đầy biến động.”
Mục tiêu mà ngành đặt ra là quay lại mốc kim ngạch xuất khẩu 11 tỷ USD – tương đương năm 2022. Hiện nay, Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy. Đây là vị thế đáng tự hào, đồng thời cũng là lời nhắc nhở ngành thủy sản cần tiếp tục đổi mới, chủ động và linh hoạt hơn nữa trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy sóng gió.
