Zalo gây tranh cãi khi ra điều kiện "đồng ý hoặc xóa tài khoản"

Những ngày qua, cộng đồng người dùng Zalo – nền tảng nhắn tin phổ biến nhất Việt Nam dậy sóng trước thông báo yêu cầu cập nhật "Điều khoản sử dụng". Không đơn thuần là thủ tục hành chính thông thường, động thái này của Zalo đang đặt ra nhiều câu hỏi lớn về quyền riêng tư, tính tự nguyện trong giao kết hợp đồng điện tử và vị thế độc quyền của các nền tảng công nghệ.

Những ngày qua, cộng đồng người dùng Zalo – nền tảng nhắn tin phổ biến nhất Việt Nam dậy sóng trước thông báo yêu cầu cập nhật "Điều khoản sử dụng".

"Tối hậu thư" từ nền tảng nhắn tin số 1 Việt Nam

Theo phản ánh từ nhiều người dùng, khi mở ứng dụng, họ nhận được yêu cầu phải chấp nhận toàn bộ điều khoản dịch vụ mới. Điều đáng nói là Zalo không đưa ra các tùy chọn linh hoạt (như đồng ý một phần), mà buộc người dùng vào thế "được ăn cả, ngã về không".

Cụ thể, nếu không nhấn nút "Đồng ý", người dùng sẽ không thể tiếp tục truy cập ứng dụng để nhắn tin hay làm việc. Nghiêm trọng hơn, hệ thống đưa ra cảnh báo sẽ tự động xóa tài khoản sau 45 ngày nếu người dùng không thay đổi quyết định.

Cơ chế này bị nhiều người đánh giá là mang tính "áp đặt" và "cưỡng ép", đặc biệt khi Zalo hiện nay không chỉ là công cụ giải trí mà đã trở thành hạ tầng liên lạc thiết yếu cho công việc hành chính, kinh doanh và đời sống của gần 80 triệu người dân Việt Nam.

Anh Bùi Thanh Tùng (Hà Nội) chia sẻ sự bức xúc: "Vì công việc phụ thuộc vào Zalo nên tôi buộc phải bấm đồng ý trong thế miễn cưỡng. Tuy nhiên, tôi cảm giác quyền lợi của mình bị xâm phạm khi không có sự lựa chọn nào khác".

Lo ngại về quyền riêng tư và dữ liệu nhạy cảm

Tâm điểm của cuộc tranh cãi nằm ở phạm vi dữ liệu mà Zalo yêu cầu được thu thập và xử lý. Theo điều khoản mới, ngoài các thông tin cơ bản (họ tên, giới tính, số điện thoại), VNG (đơn vị chủ quản Zalo) còn có quyền tiếp cận các dữ liệu cá nhân nhạy cảm bao gồm:

Tâm điểm của cuộc tranh cãi nằm ở phạm vi dữ liệu mà Zalo yêu cầu được thu thập và xử lý.

Thông tin trên Thẻ Căn cước công dân (CCCD/CMND).

Mối quan hệ gia đình.

Vị trí địa lý và hành vi sử dụng.

Dữ liệu nội dung tương tác.

Đáng chú ý, các điều khoản này cho phép Zalo chia sẻ và chuyển giao thông tin tài khoản với các công ty con, công ty liên kết trong hệ sinh thái VNG. Điều này khiến người dùng lo ngại về rủi ro lộ lọt thông tin hoặc dữ liệu của họ bị thương mại hóa mà không thể kiểm soát.

Chị Thu Trang (TP.HCM) cho biết đã quyết định từ chối điều khoản và chuyển sang các nền tảng khác như Telegram hay Lotus Chat vì: "Tôi không chấp nhận việc dữ liệu cá nhân của mình, bao gồm cả những thông tin rất riêng tư, bị thu thập và chia sẻ cho bên thứ ba mà không rõ mục đích cụ thể".

Phản ứng lại các lo ngại này, đại diện Zalo giải thích rằng việc cập nhật điều khoản là hoạt động phổ biến của các công ty công nghệ toàn cầu nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật và duy trì vận hành hệ thống. Tuy nhiên, lời giải thích này chưa đủ thuyết phục khi so sánh với thực tế là người dùng không có quyền "mặc cả" hay từ chối các điều khoản mà họ cho là xâm phạm đời tư.

Nhiều người dùng lo ngại và quyết định gỡ bỏ Zalo.

Nghi vấn về thời điểm "né" luật?

Giới quan sát và các chuyên gia pháp lý đặc biệt chú ý đến thời điểm Zalo tung ra bản cập nhật này: Ngay trước khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân chính thức có hiệu lực vào ngày 01/01/2026.

Một nguyên tắc cốt lõi của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là sự "đồng ý tự nguyện". Việc xử lý dữ liệu phải dựa trên sự chấp thuận rõ ràng và chủ thể dữ liệu có quyền rút lại sự đồng ý đó. Các chuyên gia cho rằng, cách Zalo thiết kế tùy chọn "Đồng ý tất cả" hoặc "Xóa tài khoản" đang đi ngược lại tinh thần của luật pháp, đẩy người dùng vào thế bị động.

Ông Nguyễn Phú Dũng, Tổng giám đốc Tập đoàn Pila, nhận định: "Vấn đề không hẳn nằm ở việc thu thập dữ liệu, mà là ở cách thức thực hiện. Khi người dùng chỉ có một lựa chọn duy nhất để tiếp tục sử dụng dịch vụ thiết yếu, sự đồng ý đó mang tính bắt buộc hơn là tự nguyện, làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng".

Thêm vào đó, việc yêu cầu thu thập thông tin CCCD và mối quan hệ gia đình cũng gây tranh cãi về tính pháp lý. Nghị định 147 về quản lý internet quy định mạng xã hội xác thực qua số điện thoại, chỉ dùng CCCD khi không có số điện thoại. Việc Zalo mở rộng phạm vi thu thập này bị nhiều người dùng nghi ngờ là "thu thập quá mức cần thiết".

Bài toán giữa miễn phí và "tài nguyên" dữ liệu

Nhìn từ góc độ kinh tế, động thái của Zalo phản ánh xu hướng chung của các nền tảng công nghệ lớn: Dữ liệu chính là tài sản. Sau hơn một thập kỷ cung cấp dịch vụ miễn phí và đánh bại các đối thủ ngoại như Facebook Messenger hay Viber tại thị trường nội địa, Zalo đang bước vào giai đoạn tối ưu hóa doanh thu.

Báo cáo tài chính cho thấy VNG đang đẩy mạnh mảng dịch vụ doanh nghiệp (Business Services) thông qua pháp nhân Zalo Platforms. Việc sở hữu một kho dữ liệu khổng lồ, chi tiết và chính xác về danh tính người dùng (KYC) sẽ là lợi thế cạnh tranh tuyệt đối của VNG trong việc cung cấp các giải pháp tài chính, quảng cáo và chuyển đổi số.

Tuy nhiên, "cú sốc" phản ứng từ người dùng – thể hiện qua làn sóng đánh giá 1 sao trên các chợ ứng dụng và phong trào kêu gọi tẩy chay – là lời cảnh báo cho thấy ranh giới giữa khai thác kinh doanh và tôn trọng quyền riêng tư đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, việc cân bằng giữa lợi ích của doanh nghiệp nền tảng và quyền bảo vệ dữ liệu của công dân sẽ là bài toán pháp lý hóc búa cần được các cơ quan chức năng làm rõ trong thời gian tới.

Người tiêu dùng không tiếp tay, hàng giả sẽ tự sàng lọc

Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên số: Định vị lại vai trò và sứ mệnh

Vingroup khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân phát tán thông tin sai sự thật về tập đoàn