Mặt trận mới đầy thách thức
 |
| Các sản phẩm vi phạm pháp luật dễ dàng len lỏi vào các nền tảng quen thuộc như Facebook, TikTok, Shopee, Zalo. |
Trong bối cảnh mua sắm trực tuyến trở thành thói quen của hàng triệu người tiêu dùng, không gian số đã nhanh chóng trở thành “mặt trận” mới của hàng giả, hàng nhái. Không còn giới hạn trong các chợ truyền thống hay siêu thị, giờ đây các sản phẩm vi phạm pháp luật dễ dàng len lỏi vào các nền tảng quen thuộc như Facebook, TikTok, Shopee, Zalo. Mỗi lần lướt điện thoại, người dùng có thể bắt gặp hàng loạt sản phẩm “gắn mác” chính hãng nhưng giá rẻ đến khó tin, ảnh minh họa sống động như thật và mô tả sao chép từ thương hiệu lớn.
Tuy nhiên, đằng sau lớp vỏ bọc bắt mắt đó, không ít sản phẩm là hàng nhái, hàng giả, thậm chí không rõ nguồn gốc. Ông Lê Thế Chính, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: “Chống hàng kém chất lượng, hàng giả ở trên không gian mạng đang là một thách thức rất lớn. Do vậy, công tác này cần được thực hiện thường xuyên, liên tục. Các đợt cao điểm chỉ là dịp để rà soát, đánh giá và tìm ra giải pháp khắc phục bất cập”.
Theo ông Chính, thương mại điện tử hiện nay không chỉ phát triển nhanh về quy mô mà còn vô cùng đa dạng về hình thức, khiến việc kiểm soát trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Tình trạng vi phạm không chỉ gia tăng về số lượng mà còn biến tướng với nhiều chiêu trò tinh vi. Thậm chí, có không ít trường hợp, các gian hàng online “biến mất” ngay sau khi bị kiểm tra, khiến công tác xử lý càng thêm khó khăn.
Trước tình hình đó, Bộ Công Thương cùng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia và các lực lượng liên ngành như Công an, Hải quan đã chủ động vào cuộc. Một kế hoạch kéo dài gần 2 năm (2022–2025) đang được triển khai để giám sát và xử lý vi phạm trên nền tảng số. Không đơn thuần chỉ là xử phạt, kế hoạch còn hướng tới mục tiêu đánh giá tổng thể về cơ chế phối hợp, ứng dụng công nghệ và xây dựng hành lang pháp lý hiệu quả hơn cho giai đoạn tiếp theo.
“Cuộc đấu tranh chống hàng giả trong thương mại điện tử không thể thiếu công nghệ. Chúng tôi xác định phải được trang bị thiết bị hiện đại và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ban, ngành thì mới xây dựng được cơ chế đủ mạnh”, ông Chính nhấn mạnh.
Pháp lý và truyền thông song hành
 |
| Cuộc chiến chống hàng giả trên không gian số là một hành trình dài hơi, không có đường tắt và không dành cho sự chần chừ. |
Song song với việc đầu tư công nghệ và tăng cường nghiệp vụ, Bộ Công Thương cũng đang khẩn trương rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Trong đó, trọng tâm là việc sửa đổi Luật Thương mại điện tử và Nghị định số 33 – văn bản điều chỉnh hoạt động của lực lượng quản lý thị trường. Đây là bước đi được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý linh hoạt và phù hợp hơn trong bối cảnh hành vi vi phạm không ngừng biến tướng.
Theo ông Chính, một khuôn khổ pháp lý vững chắc là yếu tố then chốt giúp lực lượng chức năng không chỉ “đuổi kịp” mà còn có thể “đón đầu” các hành vi vi phạm. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn và các công cụ giám sát tự động cũng cần được tính đến trong bối cảnh mới.
Tuy nhiên, dù biện pháp kỹ thuật và hành pháp có mạnh đến đâu, thì cuộc chiến chống hàng giả vẫn cần đến một yếu tố không thể thiếu: nhận thức của người tiêu dùng. “Chống hàng giả không thể chỉ dựa vào xử phạt. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đóng vai trò đặc biệt quan trọng”, ông Chính nhấn mạnh.
Thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ đạo về tăng cường truyền thông, giáo dục pháp luật trong lĩnh vực phòng chống hàng giả. Các chương trình truyền hình, bài báo chuyên đề và chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội được xem là những “lá chắn mềm” nhưng hiệu quả, có khả năng đi trước một bước trong việc cảnh tỉnh người tiêu dùng và răn đe đối tượng vi phạm.
Một khi người tiêu dùng không còn dễ dãi với những sản phẩm giá rẻ bất thường, thị trường sẽ dần loại bỏ những đối tượng cung cấp hàng kém chất lượng. “Khi người tiêu dùng không tiếp tay cho hàng giả, thị trường sẽ tự sàng lọc”, ông Chính bày tỏ kỳ vọng.
Cuộc chiến chống hàng giả trên không gian số là một hành trình dài hơi, không có đường tắt và không dành cho sự chần chừ. Khi các đối tượng vi phạm liên tục thích nghi và thay đổi thủ đoạn, thì việc nâng cao năng lực quản lý, tăng cường đầu tư công nghệ, hoàn thiện chính sách pháp lý và củng cố phối hợp liên ngành là yêu cầu bắt buộc. Trên hết, sự vào cuộc chủ động của cộng đồng – đặc biệt là người tiêu dùng – chính là “lá chắn” quan trọng nhất để xây dựng một môi trường thương mại minh bạch, công bằng và bền vững.
