Xuất nhập khẩu lập kỷ lục lịch sử nhờ loạt mặt hàng tỷ đô

Điểm sáng rực rỡ nhất trong bức tranh xuất khẩu nông sản năm nay phải kể đến con tôm hùm.

Sự bứt phá ngoạn mục của những "mặt hàng tỷ đô"

Bức tranh kinh tế Việt Nam trong năm 2025 đang được tô điểm bởi những gam màu rực rỡ từ hoạt động thương mại quốc tế. Theo dữ liệu cập nhật tính đến hết ngày 15/11, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đã đạt con số ấn tượng trên 801 tỷ USD, vượt xa mức kỷ lục 786,29 tỷ USD được thiết lập trong toàn bộ năm 2024. Trong cán cân thương mại, xuất khẩu tiếp tục khẳng định vị thế đầu tàu với 410,28 tỷ USD, trong khi nhập khẩu đạt 390,74 tỷ USD. Đóng góp vào kỳ tích này là sự tăng trưởng thần tốc, liên tiếp "phá đỉnh" của những mặt hàng chiến lược.

Điểm sáng rực rỡ nhất trong bức tranh xuất khẩu nông sản năm nay phải kể đến con tôm hùm. Dù chỉ là một ngách trong ngành thủy sản rộng lớn, nhưng loại hải sản cao cấp này đã có những bước nhảy vọt đáng kinh ngạc. Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, chỉ riêng trong tháng 10, kim ngạch xuất khẩu tôm hùm đã chạm mốc 93 triệu USD, ghi nhận mức tăng trưởng 75% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 10 tháng đầu năm, mặt hàng này đã mang về kỷ lục 712 triệu USD, tăng tới 135% so với cùng kỳ. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đánh giá đây là một mức tăng trưởng "hiếm có" đối với một nhóm thủy sản đơn lẻ trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Đi sâu vào cơ cấu chủng loại, tôm hùm xanh đang đóng vai trò "ngôi sao" chủ lực khi chiếm tới 98% tổng kim ngạch, tương đương giá trị 700 triệu USD, tăng trưởng 141%. Sự áp đảo của tôm hùm xanh đã bù đắp hoàn toàn cho sự sụt giảm của tôm hùm bông (giảm 22%) và các loại tôm khác (giảm 1%).

Không chịu thua kém thủy sản, "vua trái cây" sầu riêng cũng tiếp tục hành trình khẳng định vị thế tỷ đô của mình. Theo thông tin từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, tính đến hết tháng 10/2025, xuất khẩu sầu riêng đã chính thức vượt qua mức kỷ lục 3,2 tỷ USD của cả năm 2024. So với 10 tháng đầu năm ngoái (đạt 2,85 tỷ USD), giá trị xuất khẩu sầu riêng năm nay đã tăng 12,3%. Đây là minh chứng rõ nét cho sức hút chưa từng giảm nhiệt của loại trái cây này trên thị trường quốc tế.

Song song đó, nhóm hàng công nghiệp - cây công nghiệp cũng ghi nhận những con số "biết nói". Cà phê Việt Nam đang trải qua một năm thăng hoa rực rỡ về giá trị. Tính đến ngày 15/11, dù sản lượng xuất khẩu chỉ đạt gần 1,35 triệu tấn (tăng khiêm tốn 15,4% so với cùng kỳ), nhưng nhờ giá cà phê thế giới duy trì ở mức cao, kim ngạch thu về đã đạt tới 7,64 tỷ USD, tăng vọt 62,6%. Điều đáng nói là dù năm 2025 vẫn còn hơn một tháng nữa mới kết thúc, nhưng giá trị xuất khẩu cà phê đã bỏ xa mức kỷ lục 5,62 tỷ USD của cả năm 2024.

Tương tự, hạt điều và hồ tiêu cũng đang đua nhau lập đỉnh mới. Tính đến giữa tháng 11, kim ngạch xuất khẩu hạt điều đạt 4,51 tỷ USD, tăng 19,3% so với cùng kỳ và chính thức vượt mốc 4,34 tỷ USD của cả năm 2024. Đối với hồ tiêu, chỉ trong nửa đầu tháng 11, các doanh nghiệp đã xuất khẩu hơn 8.200 tấn, thu về gần 53 triệu USD. Lũy kế đến 15/11, xuất khẩu hồ tiêu đạt khoảng 213.400 tấn với giá trị 1,44 tỷ USD. Với kết quả này, ngành hồ tiêu Việt Nam đã chính thức phá vỡ kỷ lục lịch sử 1,43 tỷ USD tồn tại từ năm 2016.

Tuy nhiên, động lực tăng trưởng lớn nhất về quy mô vẫn thuộc về ngành điện tử. Tính đến ngày 15/11, tổng trị giá xuất khẩu toàn ngành điện tử đã đạt gần 143 tỷ USD, đóng góp hơn 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong đó, nhóm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 92,13 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 48,3%; nhóm điện thoại và linh kiện đạt 50,83 tỷ USD, tăng 5% so với cùng kỳ năm 2024. Xét về giá trị tuyệt đối, ngành điện tử đã mang về thêm 32 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước. So với cả năm 2024, kim ngạch của ngành này trong hơn 10 tháng qua đã vượt tới 16,5 tỷ USD, tiếp tục giữ vững vai trò dẫn dắt đà tăng trưởng xuất khẩu quốc gia.

Chiến lược "vượt gió ngược" và bài toán củng cố vị thế siêu cường thương mại

Không chịu thua kém thủy sản, "vua trái cây" sầu riêng cũng tiếp tục hành trình khẳng định vị thế tỷ đô của mình.

Đằng sau những con số kỷ lục là sự nỗ lực không ngừng nghỉ và khả năng thích ứng linh hoạt của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trước những biến động khó lường của thị trường thế giới.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký VASEP, chia sẻ rằng năm 2025 đặt ra không ít thách thức, đặc biệt là cú sốc chính sách từ thị trường Mỹ. Tuy nhiên, với tinh thần "không bỏ cuộc", các doanh nghiệp thủy sản đã kịp thời vực dậy và tìm ra những hướng đi mới hiệu quả. Chiến lược đầu tiên là sự chuyển hướng thị trường quyết liệt, tập trung khai thác thị trường Trung Quốc. Kết quả cho thấy tính đến hết tháng 10, xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 32%, đạt kim ngạch 2 tỷ USD, đưa thị trường này trở thành nhà nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Chiến lược thứ hai được ông Nam nhấn mạnh là việc khai thác tối đa lợi thế về chế biến sâu. Các doanh nghiệp đã đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng và phát triển sản phẩm mới như surimi, mực, bạch tuộc, cua ghẹ, cá rô phi... Nhờ sự linh hoạt này, thủy sản Việt Nam không chỉ giữ ổn định thị phần mà còn ghi nhận mức tăng trưởng tốt tại các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và các quốc gia có ký kết Hiệp định thương mại tự do (FTA). "Những kết quả đó cho thấy bản lĩnh và sự năng động của cộng đồng doanh nghiệp", ông Nam khẳng định.

Ngành rau quả cũng là một ví dụ điển hình cho sự bứt phá thần tốc. Sau 6 tháng đầu năm 2025 đối mặt với sự sụt giảm mạnh về kim ngạch, ngành này đã lội ngược dòng ngoạn mục. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) cho biết, sau 11 tháng, xuất khẩu rau quả đã lập kỷ lục mới 7,8 tỷ USD, vượt 600 triệu USD so với cả năm 2024. Bên cạnh thị trường chủ lực Trung Quốc, rau quả Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ tại Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan và khu vực ASEAN. Ông Nguyên lạc quan dự báo cả năm 2025, kim ngạch sẽ đạt khoảng 8,5 tỷ USD, tăng 1,3 tỷ USD so với năm trước và ngành đang hướng đến cột mốc lịch sử 10 tỷ USD vào năm 2026.

Để củng cố vị thế và tiến lên những nấc thang cao hơn trong top các siêu cường thương mại, các chuyên gia cho rằng mỗi ngành hàng cần có chiến lược riêng biệt. Với rau quả, ông Đặng Phúc Nguyên khuyến nghị giai đoạn tới cần tập trung tối đa vào chất lượng và độ đồng đều sản phẩm, đặc biệt là xây dựng thương hiệu quốc gia cho trái sầu riêng. Đồng thời, cần tìm kiếm động lực tăng trưởng mới từ dừa tươi, bưởi, và đẩy mạnh nhóm hàng chế biến sâu như sầu riêng đông lạnh để giảm bớt sự phụ thuộc vào xuất khẩu tươi.

Đồng quan điểm về tính cấp thiết của việc tái cơ cấu, ông Nguyễn Hoài Nam cảnh báo ngành thủy sản sẽ còn đối mặt với nhiều rào cản như sự kéo dài thuế đối ứng của Mỹ, các quy định bảo vệ động vật biển có vú (MMPA) hay thẻ vàng IUU. Do đó, doanh nghiệp buộc phải chủ động đầu tư công nghệ chế biến, gia tăng tiêu chuẩn bền vững để duy trì đà tăng trưởng dài hạn.

Dưới góc nhìn vĩ mô, GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh (ĐH Kinh tế TP.HCM), nhận định rằng dù rất vui mừng với những kỷ lục xuất nhập khẩu, nền kinh tế vẫn cần thận trọng trước hai vấn đề lớn. Thứ nhất, việc thuế đối ứng của Mỹ tác động đến thương mại toàn cầu đã thúc đẩy các doanh nghiệp tăng mua, tăng dự trữ để tránh biến động. Đây là yếu tố chính giúp kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam tăng vọt trong năm 2025. Tuy nhiên, xu hướng này dẫn đến rủi ro thứ hai: lượng hàng tồn kho tăng cao.

GS Vinh phân tích, trong bối cảnh kinh tế thế giới phát triển chậm, thu nhập người tiêu dùng chưa được cải thiện rõ rệt, sức mua sẽ bị ảnh hưởng. Điều này có thể được kiểm chứng ngay trong mùa mua sắm cuối năm tại thị trường Âu - Mỹ. Nếu sức mua không tăng như kỳ vọng trong khi hàng tồn kho lớn, nguy cơ tái lập kịch bản khó khăn thời kỳ hậu Covid-19 là hoàn toàn có thể xảy ra, tạo nên thách thức không nhỏ cho Việt Nam trong năm 2026.

Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao, GS-TS Võ Xuân Vinh khuyến nghị Chính phủ cần nỗ lực đạt được kết quả đàm phán thuế đối ứng với Mỹ ở mức tốt hơn, đồng thời đẩy nhanh việc ký kết các FTA đang đàm phán để mở rộng thị trường. Ngoài ra, trước xu hướng chuyển đổi sang sản phẩm xanh, thân thiện môi trường, Nhà nước cần thiết kế các chính sách hỗ trợ cụ thể về vốn và công nghệ hiện đại, giúp các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có đủ nguồn lực để chuyển đổi, đáp ứng yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng toàn cầu.

Nhìn chung, trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất ổn về chính trị và kinh tế, việc kim ngạch thương mại tăng vọt và xuất siêu ổn định là tín hiệu cực kỳ tích cực. Nó không chỉ khẳng định sức sống mãnh liệt của các mặt hàng "made in Vietnam" mà còn cho thấy khả năng duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế nước nhà trong giai đoạn đầy biến động.

Xuất nhập khẩu quý I/2025 đạt 202,52 tỷ USD

Việt Nam xuất siêu 3,79 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm