Báo động đỏ từ thị trường
Hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng đang tận dụng các kênh thông tin trực tuyến để "giăng bẫy" người tiêu dùng. Theo thống kê, năm 2024, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý tới 47.135 vụ vi phạm với tổng trị giá 425 tỉ đồng. Tình trạng này tiếp tục diễn biến phức tạp trong năm 2025 với gần 10.000 vụ bị xử lý ngay trong những tháng đầu năm.
Điển hình vào tháng 11 vừa qua, Công an tỉnh Đồng Nai đã triệt phá đường dây sản xuất, tiêu thụ hơn 1.600 chai kem chống nắng giả nhãn hiệu Hanayuki Sunscreen Body. Không chỉ các cơ sở sản xuất chui, nhiều cá nhân có sức ảnh hưởng (KOLs) cũng vướng vào rắc rối khi quảng cáo các sản phẩm không đảm bảo chất lượng, gây mất niềm tin nghiêm trọng nơi người tiêu dùng.
Trước thực trạng này, các giải pháp tem nhãn truyền thống đã không còn đủ sức răn đe. Thị trường đang đòi hỏi những "tấm khiên" công nghệ vững chắc hơn để minh bạch hóa thông tin và bảo vệ các thương hiệu chân chính.
"Cú bắt tay" chiến lược nâng tầm chống giả
Để nâng cao hiệu quả đấu tranh, cuộc chiến chống hàng giả đang chuyển dịch mạnh mẽ từ các biện pháp hành chính sang giải pháp Tiêu chuẩn - Công nghệ.
 |
| Quang cảnh lễ ký kết giữa Viện Khoa học hình sự và Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia. |
Mới đây, Viện Khoa học hình sự (C09 - Bộ Công an) và Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia (NBC) đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác. Sự kiện này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc kết nối dữ liệu: sử dụng kết quả giám định kỹ thuật hình sự kết hợp với hệ thống mã số mã vạch quốc gia để xác minh nguồn gốc sản phẩm. Theo Tiến sĩ Bùi Bá Chính, Quyền Giám đốc NBC, sự phối hợp này sẽ hỗ trợ đắc lực cho lực lượng chức năng trong điều tra, đồng thời tạo ra cơ chế bảo vệ kịp thời cho doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, hành lang pháp lý và hạ tầng quốc gia cũng đang được hoàn thiện. Việt Nam đã vận hành Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa quốc gia từ tháng 10/2024. Bộ Công an cũng triển khai thí điểm hệ thống VNIDCheck trên nền tảng VNeID, cho phép định danh và truy xuất nguồn gốc hóa chất, tiền chất thông qua tem chống giả điện tử tích hợp QR Code.
Cuộc đua công nghệ: Blockchain và AI lên ngôi
Không chỉ dừng lại ở nỗ lực từ phía cơ quan quản lý, các đơn vị công nghệ và hiệp hội chuyên ngành cũng đang chạy đua đưa ra các giải pháp đột phá.
Sáng 22/11, Viện Công nghệ Chống làm giả (thuộc Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Quốc gia) đã ra mắt Văn phòng đại diện tại TP.HCM và giới thiệu hệ thống Newstar Check. Đây là thế hệ tem điện tử truy xuất nguồn gốc thông minh, tích hợp các trụ cột công nghệ như Blockchain, AI (trí tuệ nhân tạo) và Big Data.
Ông Hà Xuân Giang, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Chống làm giả nhấn mạnh sự khác biệt: "Nếu trước đây tem chống giả truyền thống chỉ giúp nhận diện cơ bản, thì nay tem số ứng dụng Blockchain sẽ đảm bảo tính minh bạch, toàn vẹn dữ liệu trong chuỗi cung ứng. Đây là yếu tố then chốt mà thị trường và Chính phủ đang thúc đẩy trong nền kinh tế số."
 |
| Trước tình trạng thực phẩm bẩn tràn lan trên thị trường, việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm từ khâu sản xuất tời khâu tiêu thụ là một biện pháp cần thiết phải thực hiện để lấy lại niềm tin của người tiêu dùng. |
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp công nghệ Việt như Checkee, TraceVerified, VN Check hay VTRACE cũng đã phát triển các giải pháp số hóa dữ liệu từ khâu nguyên liệu, sản xuất đến phân phối. Bà Lê Ngọc Mỹ Tiên, Tổng Giám đốc Công ty CP BlockchainWork, đánh giá cao tính "bất biến" của Blockchain. Khi mỗi công đoạn sản xuất được ghi nhận và ký số, mã định danh trên bao bì sẽ trở thành chứng thư số tin cậy, giúp người dùng an tâm tuyệt đối khi quét mã.
Doanh nghiệp cần thay đổi tư duy đầu tư
Dù lợi ích là rõ ràng, việc triển khai truy xuất nguồn gốc vẫn gặp rào cản lớn về chi phí và hạ tầng. Ông Lưu Mạnh Hùng, giám đốc một công ty dệt nhuộm tại TP.HCM cho biết, đầu tư hệ thống đồng bộ tốn kém ngân sách lớn, khiến nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) e dè.
Thực tế, không ít doanh nghiệp hiện nay mới chỉ dừng lại ở việc gắn QR Code để dẫn về website quảng cáo (Landing page) thay vì minh bạch quy trình sản xuất. Điều này làm giảm đi giá trị thực sự của công nghệ truy xuất.
Các chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp cần xác định rõ bài toán kinh doanh, phân loại sản phẩm theo mức độ rủi ro để lựa chọn mô hình đầu tư phù hợp, tránh dàn trải. Về lâu dài, việc áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc không chỉ là tuân thủ quy định mà còn là "giấy thông hành" để nâng cao uy tín thương hiệu, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe khi bước ra thị trường quốc tế.
 Quy định bảo vệ rừng EU sắp áp dụng: Việt Nam đã sẵn sàng? |
 Trái cây Việt trên đường chinh phục thị trường Mỹ |
 Mít Việt Nam – Trái cây triệu đô vươn ra thị trường thế giới |
