| Nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân quý III tăng 2% Mức giảm trừ gia cảnh năm 2022 Tiền thưởng Tết có bị trừ thuế không? |
Đề xuất của Bộ Tài chính và những tính toán ban đầu
Trong dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính đã đề xuất phương án nâng mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
 |
| Mức giảm trừ gia cảnh nên tính toán dài hạn nhằm phù hợp với tốc độ tăng thu nhập và chi phí sinh hoạt. |
Căn cứ của đề xuất này dựa trên tốc độ tăng GDP bình quân đầu người khoảng 40-42% và dự báo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giai đoạn 2020-2025 sẽ tăng trên 21,2%. Theo tính toán, với mức giảm trừ mới:
Khoảng 95% người nộp thuế bậc 1 sẽ chuyển sang diện không phải nộp thuế.
Số người còn phải nộp thuế giảm gần 50%, chỉ còn khoảng 2,21 triệu người.
Ngân sách nhà nước dự kiến giảm thu khoảng 21.000 tỷ đồng/năm.
Tuy nhiên, lộ trình dự kiến là Nghị quyết sẽ được thông qua vào tháng 10/2025 và chỉ áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2026, nghĩa là người dân phải chờ đến đầu năm 2027 mới được hưởng khi quyết toán thuế.
Mức đề xuất 15,5 triệu/tháng chưa theo kịp thực tế chi phí sinh hoạt
Ngay sau khi được công bố, đề xuất của Bộ Tài chính đã vấp phải nhiều ý kiến cho rằng con số 15,5 triệu đồng là quá thấp và không phản ánh đúng thực trạng chi phí sinh hoạt, đặc biệt tại các thành phố lớn.
Theo phân tích của Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM, chỉ số CPI chung bao gồm hàng trăm mặt hàng, nhưng chi phí sống thực tế của người dân lại phụ thuộc chủ yếu vào các nhóm hàng hóa thiết yếu như ăn, mặc, ở. Trong 5 năm qua, giá các mặt hàng này đã tăng rất mạnh, ví dụ giá gạo tăng gần 40%, thịt heo trên 60%, giá nhà chung cư hơn 50%. Vì vậy, chỉ dựa vào mức tăng CPI chung để điều chỉnh là chưa phản ánh đúng gánh nặng chi phí mà người dân đang đối mặt.
Nhiều chuyên gia và các đoàn đại biểu Quốc hội khác cũng đã đưa ra các mức đề xuất cao hơn, phù hợp hơn với thực tiễn:
18 triệu đồng/tháng: Đề xuất của TS Nguyễn Ngọc Tú (Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) và ông Nguyễn Ngọc Tịnh (Hội Tư vấn và đại lý thuế TPHCM). Mức cho người phụ thuộc tương ứng là 9 triệu đồng/tháng.
20 triệu đồng/tháng: Đề xuất của PGS.TS Phan Hữu Nghị (Đại học Kinh tế Quốc dân) và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên. Mức cho người phụ thuộc là 10 triệu đồng/tháng.
 |
| Chuyên gia cho rằng, cần điều chỉnh giảm trừ gia cảnh phù hợp tốc độ tăng trưởng kinh tế. |
Lý giải cho mức 20 triệu đồng, PGS.TS Phan Hữu Nghị cho rằng thuế TNCN nên hướng đến nhóm có thu nhập trung bình cao trở lên. Với mức thu nhập phổ biến của người lao động hiện nay (khoảng 17-23 triệu đồng/tháng), mức giảm trừ cần được nâng lên 20 triệu đồng để đảm bảo công bằng và có tính ổn định lâu dài, tránh tình trạng "vừa áp dụng đã lạc hậu".
Thời điểm áp dụng 2026 là quá chậm trễ, cần có hiệu lực ngay từ năm 2025
Đây là điểm gây tranh cãi lớn nhất. Hầu hết các chuyên gia và đại biểu Quốc hội đều chung quan điểm rằng việc chờ đến năm 2026 mới áp dụng mức giảm trừ mới là quá trễ và gây thiệt thòi lớn cho người làm công ăn lương.
Ông Nguyễn Văn Được (Tổng giám đốc Công ty Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín) khẳng định mức GTGC 11 triệu đồng đã lạc hậu từ lâu. Nếu tiếp tục trì hoãn, "chính sách sẽ đi sau thực tế".
Các Đoàn đại biểu Quốc hội từ Quảng Trị, Cao Bằng đến Hà Nội đều đồng loạt kiến nghị áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025. Các đại biểu cho rằng:
Về mặt kỹ thuật, điều này hoàn toàn khả thi. Kỳ quyết toán thuế cho năm 2025 diễn ra vào tháng 3-4/2026, sau thời điểm Nghị quyết dự kiến được thông qua. Việc áp dụng sớm không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính.
Về mặt xã hội, đây là sự hỗ trợ kịp thời. Trong 5 năm qua, người lao động đã trải qua nhiều cú sốc từ đại dịch, lạm phát, giá cả leo thang. Việc áp dụng sớm thể hiện sự quan tâm của Nhà nước, giúp người dân có thêm một khoản thu nhập để chi tiêu, từ đó kích thích tiêu dùng và thúc đẩy kinh tế.
Ông Nguyễn Văn Được cho rằng nhà điều hành có thể áp dụng chính sách hồi tố trong các trường hợp ảnh hưởng đến an sinh xã hội, do đó việc áp dụng ngay cho kỳ tính thuế 2025 là hoàn toàn phù hợp với quy định.
Cần một cơ chế điều chỉnh định kỳ và linh hoạt hơn
Một vấn đề lớn được các chuyên gia chỉ ra là cơ chế điều chỉnh GTGC hiện nay quá cứng nhắc. Việc phải chờ đợi CPI tích lũy biến động trên 20% mới xem xét điều chỉnh tiềm ẩn rủi ro "trễ nhịp", khiến chính sách không theo kịp đời sống.
PGS.TS Phạm Mạnh Hùng (Học viện Ngân hàng) đề xuất nên có cơ chế rà soát định kỳ (2-3 năm/lần) thay vì đợi một ngưỡng CPI lớn. Điều này sẽ giúp mức giảm trừ gia cảnh luôn được cập nhật, đảm bảo sức "bảo hộ" cho người nộp thuế trước biến động của giá cả.
TS Nguyễn Ngọc Tú cũng nhấn mạnh, việc xây dựng chính sách cần có tầm nhìn dài hạn cho giai đoạn 2026-2030, thậm chí đến 2035, để phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu nhập của người dân trong tương lai.
Tóm lại, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh là một chính sách cần thiết và cấp bách. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, nuôi dưỡng nguồn thu bền vững và đảm bảo công bằng xã hội, cần có một mức điều chỉnh cao hơn (từ 18-20 triệu đồng) và quan trọng nhất là phải được áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025.
 Nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân quý III tăng 2% |
 Mức giảm trừ gia cảnh năm 2022 |
 Tiền thưởng Tết có bị trừ thuế không? |
