| Củ mài - Vị thuốc quý trong Đông y Cây đơn buốt mọc hoang - Vị thuốc nam chữa "bách bệnh" Loại rau trồng dễ như cỏ, không chỉ dùng làm gia vị mà còn là vị thuốc tốt cho sức khỏe |
 |
| Loại củ thân thuộc trên những gánh hàng dong quanh phố phường Hà Nội |
Củ mã thầy hay còn được biết đến với tên gọi quen thuộc hơn là củ năng và nhiều cái tên khác: địa lê, thông thiện thảo, tên khoa học: Eleocharis dulcis (Burmef), họ Cói, được dùng làm thức ăn và thuốc từ lâu đời.
Củ mã thầy nguyên vỏ ngâm trong nước có thể bảo quản được trong tủ lạnh từ 2 - 3 tuần; khi đã gọt vỏ thì chỉ để được vài ba ngày. Củ chín hoặc sống, có hay không có vỏ đều có thể giữ đông tốt trong vài tháng.
Theo Đông y, củ mã thầy thực chất là một vị thuốc nam và cũng được ứng dụng nhiều trong y học cổ truyền. Loại củ này có vị ngọt, tính hàn, có công năng ích khí, an trung, khai vị, tiết thực, được sử dụng để trị nhiều bệnh do nhiệt, vàng da hay tỳ vị hư hàn…
Nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy, củ mã thầy chứa 68,52% nước, 18,75% tinh bột, 2,25% đạm, 0,19% mỡ và 1,58% chất khoáng. Đặc biệt, nó còn chứa Puchiin, một chất có tính kháng khuẩn không chịu nhiệt.
Điều này giải thích tại sao nước ép củ mã thầy lại có tác dụng ức chế đối với một số loại vi khuẩn như tụ cầu vàng, trực khuẩn coli... Đây là một loại thực phẩm bổ dưỡng có khả năng hỗ trợ trị liệu đối với các bệnh tim mạch, đái tháo đường, giảm nguy cơ sỏi thận, phục hồi nhanh sức khỏe đường ruột bởi chất xơ và tinh bột củ năng thuộc loại tiêu hóa chậm.
 |
| Mứt củ mã thầy thơm ngon |
Kháng khuẩn, hạ huyết áp và phòng ngừa ung thư: trong củ mã thầy có 68,52% nước; 18,75% tinh bột; 2,25% protein, 0,19% lipid; đường; pectin; các muối canxi, phospho, sắt; các vitamin A, B1, B2, C... và một hoạt chất gọi là puchiin có tác dụng kháng khuẩn, hạ huyết áp và phòng ngừa ung thư, đặc biệt là ung thư phổi.
Giúp giải độc, mát gan: thường sử dụng củ mã thầy dưới dạng thức ăn - vị thuốc làm cho mát như lấy củ thái nhỏ, nấu với bột đậu xanh làm chè lục tàu xá hoặc hầm với dạ dày lợn để thanh nhiệt, bổ dưỡng, tiêu tích, giải độc và dùng dạng bột với tác dụng mát gan, dạ dày và ruột.
Củ năng giúp giải rượu: những người uống rượu nhiều, sau đó cảm giác nóng bụng, khó chịu có thể sử dụng lợi thế tiêu khát của củ mã thầy bằng cách dùng nước ép củ năng, cho thêm ít chanh và một chút muối giúp hạn chế chất độc của rượu vào cơ thể và chống nóng trong người.
Cách dùng củ mã thầy rất đơn giản, có thể ép nước, sắc hãm, ngâm rượu, sao tồn tính để uống hoặc giã đắp, sao tồn tính để dùng ngoài. Liều dùng mỗi ngày từ 50 - 100g dưới dạng thuốc sắc.
 |
| Chè củ năng hạt sen thơm mát, thanh nhiệt |
Bài thuốc chữa bệnh từ củ mã thầy được chuyên gia mách nước
- Chữa bệnh sởi: Ngay ngày đầu tiên, cho trẻ uống nước ép củ mã thầy. Khi sởi sắp mọc và cả sau khi sởi đã mọc, lấy mã thầy nấu với củ cà rốt và hạt mùi cho ăn đến khi sởi bay. Tiếp đó vài ngày, uống nước củ mã thầy để tẩy độc và giúp cơ thể chóng hồi phục.
- Chữa phù toàn thân, tiểu tiện khó khăn, khát nước, táo bón: Dùng thân cây mã thầy 10-20g, phối hợp với rễ cây lau (lô căn) 30g, để tươi, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống mỗi ngày 2 lần.
- Chữa tiểu ra máu: Mã thầy 150 g, rau câu, râu ngô mỗi thứ 30 g sắc uống.
- Cháo mã thầy giúp thanh nhiệt, thủy lợi: Củ mã thầy 60 g, củ cải trắng 150 g, gạo 200 g, nấu cháo ăn.
 |
| Vị thuốc Nam mã thầy được sử dụng phổ biến trong đông y |
- Hạ huyết áp, tiêu thũng, thanh nhiệt: Làm món mã thầy xào thịt và rau cần. Củ mã thầy 100 g, thịt lợn nạc 300 g, rau cần 200 g, dầu, hành, đường vừa đủ, làm thành món xào để ăn.
- Chữa chứng mụn nước: Mã thầy 6 củ rửa sạch, giã nát, lòng trắng trứng 1 quả, 2 thứ trộn đều, bôi lên chỗ tổn thương.
- Thanh nhiệt, giải khát: Củ mã thầy cũng có hoạt tính như chất làm mát, giúp thanh nhiệt, giải khát, loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.
- Giúp tăng cường sức khỏe tuyến giáp: Nước củ năng chứa nhiều kali. Chất khoáng này cần thiết cho chức năng hoạt động của cơ và thần kinh. Ngoài ra hàm lượng iốt và mangan của củ năng cũng giúp tăng cường sức khỏe tuyến giáp.
Lưu ý: Người tỳ thận hư hàn, trẻ em hay đái dầm, không được dùng mã thầy. Thêm vào đó, vì mọc trong bùn, vỏ ngoài củ mã thầy dễ bị ấu trùng sán lá bám vào nên nguy cơ nhiễm sán cực cao, đòi hỏi người ăn phải rửa thật sạch và chần qua nước sôi rồi mới gọt ăn.
