| Xây thương hiệu, mở thị trường cho sầu riêng Việt Tái cơ cấu để ngành sầu riêng không “nóng” rồi “nguội” Ngành sầu riêng Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Cần kiểm soát chất lượng để phát triển bền vững |
 |
| Siết chặt kiểm soát chất lượng, nâng tầm thương hiệu sầu riêng Việt Nam. Ảnh Phong Linh |
Kiểm soát từ đầu vào đến chính sách hỗ trợ
Tại hội nghị ngày 24-5, nhiều ý kiến cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến tồn dư cadimi trong sầu riêng xuất phát từ chất lượng phân bón chưa được kiểm soát, nhất là các loại phân nhập khẩu có nguy cơ chứa kim loại nặng như cadimi – một chất có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người nếu tích tụ lâu dài. Bên cạnh đó, nguy cơ rơi vào danh sách cảnh báo còn đến từ quy trình canh tác chưa đảm bảo, thiếu minh bạch trong việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và chất kích thích sinh trưởng.
Ông Nguyễn Tri Kỷ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Đắk Nông, đề xuất cần có hệ thống kiểm định chặt chẽ từ khâu nhập khẩu nguyên liệu phân bón đến khi đưa ra thị trường, tránh tình trạng phân kém chất lượng vẫn trôi nổi và được nông dân sử dụng. Cùng với đó, các loại phân hữu cơ trong nước cần được khuyến khích phát triển, không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn giúp nâng cao giá trị nông sản.
Nhiều doanh nghiệp hiện đã triển khai mô hình truy xuất nguồn gốc bằng tem điện tử cho từng quả sầu riêng, nhưng việc áp dụng đồng bộ còn gặp nhiều khó khăn. Theo ông Trần Văn Thắng, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Krông Pắk, khác với các doanh nghiệp chỉ lựa chọn những hộ đạt chuẩn để hỗ trợ, hợp tác xã phải đồng hành cùng toàn thể thành viên nên chi phí cao hơn và rủi ro lớn hơn. Trong khi đó, chính sách hỗ trợ từ địa phương và trung ương vẫn còn thiếu cụ thể.
Trước thực trạng trên, các địa phương kiến nghị thành lập trung tâm kiểm nghiệm chất lượng sầu riêng ngay tại vùng trồng để rút ngắn thời gian kiểm định và nâng cao độ tin cậy. Việc xã hội hóa các trung tâm kiểm nghiệm này cũng được xem là giải pháp khả thi trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế.
Cần quy trình bài bản và đa dạng thị trường
 |
| Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy mong muốn các hợp tác xã cùng tạo ra chuỗi liên kết để sản xuất sầu riêng bền vững. Ảnh: Phạm Hoài. |
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định: “Không thể để tồn dư hóa chất ảnh hưởng đến uy tín quốc gia. Phải kiểm soát đầu vào, siết chặt từ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến đóng gói, vận chuyển.” Theo đó, từ ngày 1-7 tới, việc phân quyền kiểm soát chất lượng sẽ được giao rõ ràng hơn cho chính quyền địa phương, tăng cường trách nhiệm tại chỗ trong công tác kiểm tra, giám sát.
Đặc biệt, trước thực trạng hơn 90% sản lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, Bộ trưởng cảnh báo về nguy cơ mất cân đối đầu ra. Việc Trung Quốc siết chặt kiểm định chất lượng gần đây khiến nhiều lô hàng sầu riêng Việt bị trả về do không đảm bảo các tiêu chuẩn về độ chín, tồn dư kim loại nặng và mã số vùng trồng.
Để giảm thiểu rủi ro, Bộ đang chủ động tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường sang Nhật Bản, Trung Đông, châu Âu và Nam Mỹ. Cùng với đó, phát triển sản phẩm chế biến sâu – như sầu riêng đông lạnh, sầu riêng sấy, bánh kẹo từ sầu riêng – là hướng đi tiềm năng giúp giảm áp lực tiêu thụ trong vụ chính, nâng cao giá trị gia tăng và kéo dài thời gian bảo quản.
Không chỉ dừng ở kiểm soát chất lượng sản phẩm, Bộ cũng yêu cầu xử lý nghiêm các hành vi gian lận mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và sử dụng chất cấm để tạo độ bóng cho trái sầu riêng. Đồng thời, các đơn vị chức năng sẽ phối hợp với Bộ Công an để xử lý hình sự các trường hợp vi phạm nghiêm trọng.
Bộ cũng đang đàm phán với Hải quan Trung Quốc để thống nhất quy trình kiểm định chất lượng, minh bạch từ vùng trồng đến cửa khẩu. Đây được xem là bước đi cần thiết nhằm nâng cao uy tín thương hiệu và đảm bảo sự ổn định lâu dài cho ngành hàng tỷ đô này.
Sầu riêng Việt Nam muốn giữ vững thị trường tỷ dân không chỉ cần quy trình bài bản mà còn cần sự đồng lòng từ các cấp quản lý, doanh nghiệp, hợp tác xã và từng nông hộ. Đó là hành trình gian nan nhưng tất yếu để xây dựng vị thế vững chắc cho nông sản Việt trên bản đồ thế giới.
