Rừng lim cổ thụ huyền bí ở Hà Nội được ví như 'mỏ vàng' lộ thiên không ai dám xâm phạm

Cánh rừng lim xanh cổ thụ ước tính hơn nghìn năm tuổi tọa lạc trên vùng đồi rộng 5,7 hecta, có 242 cây lim xanh tạo nên cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ vô cùng độc đáo.

Cánh rừng lim xanh độc đáo này nằm trên quả đồi thấp, bao quanh đền Và tại phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, TP. Hà Nội. Đền Và thờ Thần núi Tản viên Sơn Thánh, là ngôi đền thờ vị thần trong Tứ Bất Tử trong truyền thuyết của Việt Nam.

Cánh rừng lim cổ thụ ước tính hơn nghìn năm tuổi tọa lạc trên vùng đồi rộng 5,7 hecta, có 242 cây lim xanh tạo nên cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, vô cùng độc đáo.

Có những gốc lim cổ thụ to, đường kính 1,5 m phải 2 đến 3 người ôm mới xuể.

Lim xanh là giống gỗ quý thuộc hàng tứ thiết. Những cây cổ thụ có giá trị đặc biệt.

Trong Sách Đỏ Việt Nam, loài Lim xanh (tên khoa học Erythrophloeum fordii Oliver) là loài đang nguy cấp, quý hiếm cần phải bảo tồn. Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh - Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam cho biết, rừng lim xanh mọc tự nhiên giữa khu vực đông dân cư, tồn tại cùng đền Và, đã chứng kiến những biến cố lịch sử trong suốt hàng trăm năm, hàm chứa giá trị to lớn về văn hóa tâm linh, tạo nên nét đẹp hài hòa về cảnh quan, giữ gìn môi trường sinh thái, tôn vinh thêm giá trị lịch sử của khu di tích.

Đa phần lim ở đây cao trên 10m, có những gốc lim to, đường kính hơn một mét, phải 2 đến 3 người ôm mới xuể. Các cây di sản đều được đánh số và bảo vệ cẩn thận. Người dân địa phương và du khách đến tham quan đều rất có ý thức gìn giữ và bảo vệ rừng cây đặc biệt này.

Với những giá trị của mình, 85 cây lim cổ thụ cùng 2 cây ngọc lan và 2 cây đại tại khu di tích lịch sử Đền Và được Hội bảo vệ thiên nhiên môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam.

Hiện trong khu rừng lim xanh cổ thụ có những gốc lim to, đường kính 1,5 m phải 2 đến 3 người ôm mới xuể.

Ông Chu Văn Sơn, người có hơn 30 năm làm bảo vệ tại đền cho biết, theo các cụ cao niêm trong vùng kể lại, khu rừng lim xanh này đã có hàng ngàn năm. Hiện trong khu rừng có những gốc lim to, đường kính 1,5 m phải 2 đến 3 người ôm mới xuể. Người dân trong vùng cũng như khách thập phương khi tới chiêm bái, lễ Thánh tại Đền Và luôn có ý thức gìn giữ rừng lim.

“Các cây di sản đều được bảo vệ cẩn thận. Người dân địa phương và du khách đến tham quan đều rất có ý thức bảo vệ rừng cây đặc biệt này, nên trong nhiều năm qua không có việc cưa trộm cây”, ông Sơn cho biết.

Với người dân Sơn Tây, khu rừng lim xanh cổ thụ còn có ý nghĩa tâm linh, họ coi đây là khu rừng thiêng với nhiều câu chuyện kỳ lạ. Không một ai xâm phạm cánh rừng này dù chỉ là một cành củi.

Vào những buổi trưa hè nắng nóng, đám trẻ chăn trâu hay những người dân làm lụng vất vả ngoài đồng thường vào nghỉ ngơi bên những gốc lim, tránh nắng dưới những tán lá xum xuê trong rừng lim xanh cổ thụ.

Rừng lim xanh cổ thụ này rất gần gũi với đời sống tinh thần của người dân nơi đây. Vào những buổi trưa hè nắng nóng, đám trẻ chăn trâu hay những người dân làm đồng thường vào nghỉ ngơi, tránh nắng dưới những tán lá xum xuê. Nhiều chục năm trước, các nhà trường ở thị xã Sơn Tây thường tổ chức cắm trại cho học sinh dưới tán lim già..

Theo thời gian, một số cây lim đã chết. Nhiều cây Lim khác bị gãy, mục rỗng phần lõi, chỉ còn lớp vỏ nhưng phần ngọn vẫn phát triển xanh tốt. Chính quyền địa phương đang lên nhiều phương án phục hồi, phát triển rừng cây đặc biệt này.

Do tác động của thời gian một số cây lim xanh cổ thụ đã bị sâu mục, rỗng ruột, héo cành, một số cây đã chết khô.

Một cây lim xanh có phần thân chết khô nhưng dưới gốc lại đang đâm chồi.

Dưới các gốc lim cổ thụ là những cây lim non bắt đầu phát triển. Để cứu chữa rừng lim cổ, cơ quan chức năng đã đổ thêm đất màu, phun thuốc trừ sâu bệnh, trồng một số cây mới tại vị trí cây đã chết... Song các cách làm này đều chưa hiệu quả, nhiều cây vẫn đang đứng trước nguy cơ chết dần do sự tác động của thời gian và các loại sâu bệnh. Trước thực trạng đó, cần phải có những nghiên cứu mang tính toàn diện và chuyên sâu về hiện trạng, tình hình sâu bệnh hại, các nguyên nhân và yếu tố tác động đến quần thể rừng lim xanh nhằm đề xuất các giải pháp phù hợp bảo tồn.

Chính quyền địa phương đang lên nhiều phương án phục hồi, phát triển rừng cây lim cổ thụ đặc biệt này.

Rừng lim xanh cổ thụ quý hiếm ở Thủ đô Hà Nội hàm chứa giá trị to lớn về văn hóa tâm linh, tạo nên nét đẹp hài hòa về cảnh quan, giữ gìn môi trường sinh thái, tôn vinh thêm giá trị lịch sử của khu di tích. Bởi vậy, đó là tài sản vô giá là ‘khối vàng’ lộ thiên cần được bảo vệ và gìn giữ. Những cây lim xanh cổ thụ không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn tạo điểm nhấn hấp dẫn khách tham quan cả nước khi tới đền Và, Sơn Tây./.