![]() |
| Ông Hồ Trung Việt, Trưởng ban Tuyên giáo - Dân vận Tỉnh ủy trao giải cho ông Dư Thái Bình chủ nhân của "vua cua". ẢNH: G.B |
Vì sao cua càng sen lớn vượt trội
Giống cua vừa "đăng quang" danh hiệu "vua cua" Cà Mau năm 2025 với trọng lượng khủng 1,820 kg (tức 1.820,3 gram) chính là cua càng sen – giống cua đặc hữu của vùng rừng ngập mặn ven biển Cà Mau. Theo tiến sĩ Nguyễn Việt Bắc (Giảng viên Trường Cao đẳng cộng đồng Cà Mau), cua càng sen thuộc loài scylla serrata và được xem là loài có trọng lượng lớn nhất thế giới. Về trọng lượng, loài này đứng đầu, sau đó lần lượt là scylla tranquebarica (thứ 2), cua càng xanh (thứ 3) và cua càng đỏ (thứ tư). Đặc tính di truyền này là nguyên nhân cốt lõi giúp cua càng sen dễ dàng đạt kích thước vượt trội so với các loại cua khác.
Thực tế từ các cuộc thi cho thấy, những con cua càng xanh hay càng đỏ phổ biến ở địa phương chỉ cao nhất là 1,5kg (cua đực) và 1,2kg (cua cái). Chỉ có giống cua càng sen (có càng màu tím sen đặc trưng) mới có khả năng vượt mức trên 2kg. Các chuyên gia và người nuôi lâu năm như ông Nguyễn Hoàng Ân (Chủ tịch Hợp tác xã thủy sản Cái Bát) và ông Nguyễn Văn Đức (ngụ xã Đất Mũi, 70 tuổi) đều khẳng định vóc dáng cua càng sen thường lớn hơn đáng kể so với cua càng xanh hoặc càng lửa. Thậm chí, theo người nuôi, cua muốn đạt trọng lượng hơn 2 kg thì phải có thời gian sinh trưởng ít nhất hơn 2 năm.
Bên cạnh đặc tính di truyền, một yếu tố khác là hành vi sinh trưởng và đặc điểm giới tính. Cua to nhất luôn là cua đực vì cặp càng của chúng phải phát triển to khỏe để giành lợi thế trong quá trình tranh giành bạn tình. Ngược lại, cua cái dù có thời gian sinh trưởng tương đương nhưng khó đạt trọng lượng lớn do chu kỳ mang gạch và nhu cầu di chuyển ra sông, biển để sinh sản. Nếu cua cái nuôi trong vuông không ra được sông, biển đúng thời điểm thì sẽ bị rũ chết, nên kích thước thường không vượt ngưỡng như cua đực.
Cuộc thi Xác lập kỷ lục về cua Cà Mau diễn ra trong khuôn khổ Ngày hội Cua Cà Mau lần thứ II – năm 2025 (từ ngày 16 đến 22/11). Trọng lượng cua đoạt giải năm nay của ông Dư Thái Bình (ngụ xã Năm Căn, tỉnh Cà Mau, chủ sở hữu Công ty TNHH Dư Thái Bình) là 1,820 kg với mai rộng 199,7 mm. Con cua này đã vượt qua 10 con cua dự thi và được đề nghị xác lập kỷ lục Việt Nam. Để dự thi, cua phải còn sống, nguyên vẹn, sạch, đầy đủ các bộ phận, và nặng tối thiểu 1,452 kg (bằng trọng lượng cua đoạt giải nhất năm 2022). Bản thân ông Bình cũng là người đoạt giải nhất năm 2022 với con cua nặng 1,452 kg (hay hơn 1,42kg), đều là cua càng sen. Tiền thưởng cho giải nhất là 15 triệu đồng.
Rừng ngập mặn tạo nên chất lượng vượt trội
![]() |
| "Vua cua" mới ở Cà Mau. Ảnh: Vân Du |
Việc cua càng sen liên tục lập kỷ lục không phải là ngẫu nhiên, mà phản ánh mối liên kết bền chặt giữa con người – rừng – biển tại Cà Mau. Bí quyết tạo nên sức vóc vượt trội của cua càng sen nằm ở môi trường sinh thái rừng ngập mặn ven biển Cà Mau. Ông Nguyễn Hoàng Ân lý giải, cua càng sen thường chỉ sống ở những vùng nuôi tôm cua sinh thái có rừng ngập mặn ven biển. Cà Mau có hơn 63.000 ha rừng ngập mặn và hơn 360.000 ha nuôi cua xen canh tôm (sản lượng hơn 35.000 tấn mỗi năm). Các xã như Năm Căn, Ngọc Hiển, Đất Mũi, Tân Ân, Tam Giang... đều có hệ sinh thái này.
Theo ông Ân, khu vực này có những điều kiện lý tưởng cho cua phát triển kích thước vượt trội. Thứ nhất là về Hệ thống trú ẩn: Hệ thống gốc cây đước, mắm đan chặt tạo thành mạng lưới tự nhiên và hốc trú tự nhiên ("phòng thủ" hoàn hảo) nơi cua có thể đào hang, ẩn nấp. Kế đến là về Nguồn thức ăn và nước: Khu vực này có nguồn thức ăn phong phú và nước lợ ổn định. Nhờ đó, cua có điều kiện thuận lợi để kéo dài Thời gian tăng trưởng và có thể tăng trưởng kích thước trong thời gian dài.
Ông Dư Thái Bình (người hai lần vô địch) cũng xác nhận cả hai con cua đoạt giải của ông đều là cua càng sen sống trong vuông nuôi tôm cua sinh thái có rừng ngập mặn ở ven biển Cà Mau. Ông khẳng định môi trường nuôi sinh thái có rừng ngập mặn là điều kiện thích hợp giúp giống cua này phát triển kích thước vượt trội. Chất lượng của cua Cà Mau được đánh giá là loại cua biển ngon nhất nước, thịt ngọt, chắc.
Con cua 1,820 kg vừa đoạt giải của ông Bình được mua từ một hộ nuôi tôm ven biển với giá lên tới 7,5 triệu đồng/con – một mức giá đắt đỏ, phản ánh giá trị thương hiệu và chất lượng vượt trội của giống cua càng sen. Sau khi đoạt giải, ông Bình đã chủ động liên hệ tặng cá thể cua này cho Phân viện Nghiên cứu thủy sản Nam sông Hậu để làm tiêu bản, góp phần vào công tác nghiên cứu khoa học.
Tuy nhiên, việc tìm ra cá thể cua lớn nhất không phải lúc nào cũng dễ dàng. Ông Nguyễn Hoàng Ân cho biết do thời gian tổ chức thi ngắn nên khó tìm ra cua lớn. HTX của ông thường có cua hơn 2 kg nhưng lại không ngay thời điểm dự thi, cho thấy việc lập kỷ lục còn phụ thuộc vào chu kỳ sinh trưởng của loài. Dù vậy, với những đặc tính độc đáo về di truyền, hành vi sinh trưởng và môi trường sinh thái rừng ngập mặn, cua càng sen Cà Mau đã khẳng định được vị thế là một sản phẩm chất lượng cao, mang lại thu nhập ổn định và niềm tự hào cho người dân địa phương.











