| Phở Tráng Kìm – Tinh hoa ẩm thực Tây Bắc Chợ đêm Đà Lạt – Thiên đường ẩm thực và trải nghiệm văn hóa độc đáo Xác lập kỷ lục 100 món ngon từ sợi gạo: Hướng đi mới cho ngành ẩm thực – du lịch |
 |
| Bánh giò bầu trong mâm cơm tiếp đãi du khách tại các homestay thuộc khu du lịch cộng đồng Hữu Liên, huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn. |
Câu chuyện độc đáo về cội nguồn và tên gọi gây tò mò
Khi đặt chân đến làng du lịch cộng đồng xã Hữu Liên (huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn), du khách không chỉ choáng ngợp trước khung cảnh thiên nhiên núi non hùng vĩ, trải nghiệm cưỡi ngựa trên thảo nguyên Đồng Lâm hay sinh hoạt trong những nếp nhà sàn truyền thống, mà còn bị thu hút bởi một nền ẩm thực địa phương vô cùng ấn tượng. Trong số đó, bánh giò bầu (hay còn gọi là bánh bí đỏ) là cái tên gây tò mò và ấn tượng mạnh mẽ ngay từ lần đầu tiên du khách nghe thấy.
Bánh giò bầu hiện đang là một trong những sản phẩm ẩm thực du lịch đặc trưng nhất tại vùng đất này. Không chỉ đơn thuần là một món ăn, chiếc bánh còn mang theo cả một câu chuyện dài về cội nguồn và tập tục ẩm thực truyền đời của người dân bản địa. Người dân Hữu Liên cho biết, họ không còn nhớ chính xác bánh giò bầu xuất hiện từ bao giờ, chỉ biết rằng công thức và cách làm đã được lưu truyền, gìn giữ qua rất nhiều thế hệ. Sự tò mò của du khách thường bắt nguồn từ chính tên gọi "giò bầu".
 |
| Những phần bột bí đỏ được vê tròn và ép dẹt trước khi gói bằng lá chuối. |
Thực chất, cái tên này xuất phát từ thói quen ngôn ngữ và hoàn cảnh lịch sử của địa phương. Người dân nơi đây vốn quen gọi quả bí đỏ là "quả bầu" để phân biệt với bí xanh, nên món ăn mới có tên là bánh giò bầu. Về nguồn gốc sâu xa, xưa kia Hữu Lũng là xã vùng cao với điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Trong các dịp lễ, Tết, để mâm cỗ cúng gia tiên được tươm tất, người dân đã sáng tạo ra món bánh này từ nguyên liệu chay để thay thế cho món giò lụa làm từ thịt vốn rất đắt đỏ thời bấy giờ.
Việc chọn bí đỏ làm nguyên liệu chính không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn gắn liền với quan niệm tâm linh, thể hiện mong ước về sự sung túc và may mắn trong đời sống. Dù ngày nay điều kiện kinh tế tại xã Hữu Liên đã được nâng cao, nhiều hộ gia đình vẫn giữ thói quen làm bánh giò bầu để thành kính dâng cúng tổ tiên. Món ăn này được giữ nguyên tên gọi như một cách để duy trì truyền thống ẩm thực quý báu đã được trao truyền qua bao thế hệ cha ông.
Quy trình chế biến kỳ công tạo nên sức hút với du khách
 |
| Những chiếc bánh giò bầu đã gói hoàn chỉnh, chuẩn bị đưa vào hấp khoảng 60 phút. |
Mặc dù được đánh giá không phải là món ăn quá khó làm, nhưng để tạo ra được những chiếc bánh ngon đúng vị, đạt chuẩn thẩm mỹ và đủ sản lượng lớn phục vụ nhu cầu mua về làm quà của khách du lịch thì không hề đơn giản.
Hiện nay, trên toàn xã Hữu Liên chỉ có khoảng 5 hộ gia đình làm nghề chuyên nghiệp để cung ứng sản phẩm. Trải nghiệm thực tế quy trình làm bánh cho thấy, yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng thành phẩm nằm ở việc tuyển chọn chất lượng quả bí đỏ, tuân thủ nghiêm ngặt công thức pha trộn và căn chỉnh thời gian chế biến ở từng bước.
Theo kinh nghiệm của người làm nghề, bí đỏ sau khi được gọt vỏ, thái thành những miếng nhỏ và hấp chín sẽ được đem dầm nhuyễn. Bước tiếp theo là cực kỳ quan trọng: bí đỏ hấp xong phải để nguội hoàn toàn rồi mới được đem nhào với đường và bột nếp theo công thức riêng để tạo thành hỗn hợp bột dẻo, không dính tay. Nếu người làm vội vàng trộn khi bí còn nóng, nhiệt độ cao sẽ làm bột nếp bị chín ép, dẫn đến tình trạng bánh bị vón cục và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hương vị. Bột bánh sau khi trộn xong sẽ được chia thành các phần nhỏ đều nhau.
 |
| Bánh giò bầu sau khi được hấp chín để nguội đem ra đãi khách. |
Chia sẻ về kỹ thuật gói, chị Lều Thu Phương - Chủ Homestay Rừng Xanh cho biết: "Vì đây là món ăn thay thế cho giò lụa, khi gói bánh giò bầu, phải gói chắc tay như gói giò, tạo hình tròn dài và quấn lạt nhiều vòng để giống hệt như khúc giò vậy". Sau khi gói xong, bánh được đưa vào nồi hấp trong khoảng 60 phút (một giờ đồng hồ). Bánh chín chưa được thưởng thức ngay mà phải mang đi ép dẹt để loại bỏ khí nóng và giúp hình thức món ăn đẹp mắt hơn. Thành phẩm bánh giò bầu có màu vàng óng ả đặc trưng của bí đỏ (trông hơi giống màu bánh tro), dậy mùi thơm tự nhiên. Khi ăn, bánh có vị ngọt thanh, độ dai mềm từ bột nếp, rất dễ ăn và phù hợp với khẩu vị của mọi lứa tuổi từ người già đến trẻ nhỏ.
Chị Diệu Linh, một du khách đến từ Hà Nội lần đầu thưởng thức món đặc sản này chia sẻ: "Bánh dẻo, thơm, ăn rất đưa miệng. Đặc biệt sau khi nghe câu chuyện về nguồn gốc món bánh này, mình cảm thấy rất thú vị và sẽ mua về làm quà cho gia đình, bạn bè thưởng thức".
Hiện tại, hầu hết các hộ kinh doanh homestay trên địa bàn xã Hữu Liên đều giới thiệu và cung cấp dịch vụ trải nghiệm làm bánh giò bầu. Hoạt động này đang thu hút đông đảo du khách tham gia, nhận về nhiều phản hồi tích cực và góp phần quan trọng trong việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch địa phương.
